موضوع : جلسه منزل سیدجلال الدین تهرانی
تاریخ سند: 2 شهریور 1343
موضوع : جلسه منزل سیدجلال الدین تهرانی
متن سند:
شماره : 11283 /20 الف صبح روز جمعه مورخه 30 /5 /43 جلسه منزل آقای سید جلال الدین تهرانی1 با شرکت قریب شانزده نفر منجمله آقایان دکتر مرتضی یزدی.2 دکتر پرویزفر قاضی دادگستری.
سیدابوالقاسم3 سرکشیک سردفتر اسناد رسمی.
محمدصادق تهرانیان4 مدیر روزنامه خراسان.
تهرانیان مدیر چاپخانه.
سیدکاظم افجه ای.
محمد رئوف درویش.
عبدالحمید مجد سجادی.
یداللّه محمدی عضو بانک مرکزی.
تجلی بخش عضو بازنشسته وزارت دارائی.
مروج.
کی استوان عضو اداره مالیات وزارت دارائی.
فرهمند.
وکیلی کجوری رئیس کل اجرای ثبت.
شیرازی عضو وزارت فرهنگ.
تشکیل گردید.
در این جلسه بحث پیرامون عدم پرداخت مالیات متمکنین بمیان آمد.
کی استوان گفت در این مملکت از اشخاص پولدار و ثروتمند مالیات گرفته نمیشود کسانی هستند چون کارت بازرگانی ندارند و درآمد آنها برای دولت مشخص نیست سالی میلیونها تومان در این مملکت استفاده میکنند و در سال سیصد تومان حداکثر بابت مالیات میدهند ایشان اضافه کرد من در کمیسیون مالیات نوشتم که ابراهیم نفیسیان کلیمی درزمان مشرف نفیسی5 در شرکت بیمه ساختمانی را به شرکت بیمه اجاره داده و سالهاست با مأمورین ساخته و مالیات نداده در صورتیکه اگر درست محاسبه شود چند میلیون تومان باید مالیات بپردازد.
همچنین کارخانه کانادادرای بعنوان اینکه جزو تولیدات صنعتی است از قانون سوءاستفاده کرده و روی نظراتی این کارخانه را برای مدت پنجسال معاف کردند.
بهمین جهت دو میلیون تومان مالیات برای پپسی کولا تعیین شد.
در این گیرودار توصیه ها شروع شد از جمله شخص وزیر دارائی6 باطاق من آمد و قصد اعمال نفوذ داشت.
آقای هویدا گفت ایشان از مالیات معاف هستند گفتم صحیح نیست ضمنا در این جلسه دکتر یزدی جلد سوم کتاب پیشگیریهای پزشکی را که با خود آورده بود به تهرانی تسلیم نمود آقای تهرانی ضمن صحبت خطاب به جمعیت حاضر و با اشاره بدکتر یزدی گفت مثلاً این آقای دکتر یزدی را که میبینید الآن در اینجا نشسته است چیزی نمانده بود اعدامش نمایند ولی من او را از مرگ نجات دادم پیش اعلیحضرت رفتم و گفتم این آدم پدرش آخوند بوده خودش هم آخوند بوده و با من هم محله هم کلاسی بوده بهتر است که او را عفو کنید اعلیحضرت هم قبول فرمودند.
سپس آقای تهرانی برای اولین بار ضمن اشاره و تأیید روش فرمانروائی نهرو سازمان امنیت را تحقیر و محکوم نمود و زندانیهای قزل قلعه را نشانه وحشت دولتها از مردم معرفی کرد و گفت چون نهرو شخصیت داشت موفق شد بدون اینکه مردم را به زنجیر بکشد احزاب و ملتها و مذهب های مختلف و متضاد قاره هند را با چهارصد میلیون نفر نفوس تحت رهبری خود درآورده و با روشهای انسانی بر آنها حکومت کند به دولت منصور و علم حمله کرد و گفت مثلاً یکی از دلائل انحطاط کشور دو هزار و پانصد ساله ما آنست که شصت سال پیش ناصرالملک نخست وزیر و صنیع الدوله7 خاتم وزیر دارائی بوده در حالیکه امروز پسر آقای منصور نخست وزیر میشود و هویدا هم وزیر دارائی و یا آدم بیسواد و جعّلقی را چون علم مأمور تشکیل کابینه میکنند تا بتواند در کنفرانسهای بین المللی پهلو به پهلوی نهروها بنشیند و عنوان نخست وزیر و نمایندگی ملت دو هزار و پانصد ساله را داشته باشد که واقعا جز افتضاح و شرمساری چیزی برای ما ببار نخواهد آورد.
سپس تهرانی خطاب به شیرازی گفت برای اواخر شهریور میروم بساوه و پس از چند روز اقامت بطرف ایذه چهار محال بختیار و اصفهان خواهم آمد و در ایذه مهمان شما میشوم.
طبق توصیه تهرانی بدکتر محمد سام8 قرار است شیرازی رئیس فرهنگ ایذه شود این توصیه وسیله فرهاد صفانیا بدکتر سام گفته شده است و دکتر سام قول اجرای آنرا داده است جلسه در ساعت 330 پایان یافت.
اصل در پرونده سیدجلال الدین تهرانی رونوشت این اطلاعیه در پرونده کلیه افرادی که نامی از آنها در این اطلاعیه برده شده است بایگانی گردیده است در پرونده اسداللّه علم بایگانی شود رئیس بخش 322 رشیدی 10 /6 87 ـ ع ـ ل
توضیحات سند:
1ـ سید جلال الدین فرزند حاج میرزا سیدعلی شیخ الاسلام در سال 1272 ش در تهران متولد شد.وی پس از اتمام تحصیلات علوم دینی به علت آشنایی که با علم نجوم داشت در سال 1313 ش از طرف دولت به بلژیک و فرانسه سفر کرد و به مطالعه پرداخت و مدتی در بروکسل به تدریس مشغول شد.
در سال 1325 ش به ایران مراجعت و به کارهای دولتی پرداخت و در کابینه قوام السلطنه (1326 ش) وزیر مشاور و معاون پارلمانی گردید و پس از آن در کابینه های ساعد و علی منصور وزارت پست و تلگراف را به عهده داشت و در سال 1330 به نیابت تولیت آستان قدس رضوی و استانداری خراسان منصوب گردید.
وی از بهمن 32 تا بهمن 1336 وزیر مختار و سپس سفیر کبیر ایران در بلژیک بود.
پس از آن در مهر 1337 از تبریز به عنوان سناتور انتصابی راهی مجلس سنا شد و در دوره سوم این مجلس (فروردین 39 تا اردیبهشت 40) هم در آن مجلس فعالیت میکرد از آن پس وی تا سال 1357 منصب رسمی در کشور نداشت اما در 24دی 1357 به عضویت شورای سلطنت تعیین شد و همان روز رئیس آن شورا گردید و سه روز بعد جهت مذاکره با امام به پاریس رفت اما چند روز بعد (2 بهمن 1357) استعفا داد و پس از آن هم در پاریس ماند و به ایران بازنگشت تا اینکه در سال 1366 در همانجا درگذشت.
(گنجینه اسناد، ش 2 و 4، پائیز و زمستان 74) 2ـ دکتر مرتضی یزدی فرزند شیخ محمدحسین مجتهد یزدی در سال 1279 ش در تهران متولد شد.
وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در مدارس حشمتیه، سن لوئی، دارالفنون و طب تهران در سال 1301 ش برای ادامه تحصیلات به آلمان سفر کرد و پس از اتمام تحصیلات در سال 1311 به ایران بازگشت وی در سال 1316 به علت فعالیتهای سیاسی دستگیر و به زندان افتاد و پس از آزادی از زندان در ابتدای تأسیس حزب توده به عضویت کمیته مرکزی این حزب درآمد.
وی در سال 1325 به عنوان وزیر بهداری کابینه قوام السلطنه برگزیده شد پس از وقایع بهمن سال 1327 و غیرقانونی شدن حزب توده وی به همراه رهبران حزب توده محاکمه شد و به 5 سال زندان محکوم شد ولی در سال 1329 وی به همراه 9 تن دیگر از رهبران حزب از زندان فرار کرد.
سپس به عنوان عضو هیئت اجرائیه در رهبری امور حزب شرکت کرد و پس از آن مسئولیت امور شعبه اطلاعات حزب را به عهده گرفت تا اینکه پس از کودتای 28 مرداد در سال 1333 دستگیر شده و ابتدا به اعدام محکوم شد ولی این حکم به علت عفو شاه به حبس ابد تقلیل یافت و سرانجام در سال 1328 آزاد شد.
(پرونده پنجاه و سه نفر، سال 72، سیر کمونیسم در ایران، سال 1320، خاطرات نورالدین کیانوری، ص 392) 3ـ میرزاابوالقاسم خان ناصرالملک ابوالقاسم خان قره گوزلو همدانی فرزند احمدخان و نوه محمودخان ناصرالملک در سال 1272 ق متولد شد.
وی در سفر ناصرالدین شاه به اروپا همراه پدربزرگش به لندن سفر کرد و در دانشگاه آکسفورد تحصیلات خود را به پایان برد.
پس از آن مدتی با سمت وابسته سفارت ایران در لندن مشغول به کار شد و دو بار هم به نیابت سفارت فوق العاده به دربار هلند و دربار آلمان رفت.
سپس در سال 1301 ق به ایران آمد و در سال 1302 ق از طرف ناصرالدین شاه به (شیرحضور) ملقب شد.
وی مترجم ناصرالدین شاه و عضو شورای تنظیم قوانین بود.
وی در سال 1314 ق به سمت وزارت مالیه رسید و در سال 1316 ق از آن کناره گرفت و بعد به استانداری کردستان منصوب شد.
پس از پیروزی انقلاب مشروطه در کابینه مشیرالدوله، وزیر افخم و امین السلطان وزیر مالیه بود.
وی در 3 آبان 1286 ش مأمور تشکیل کابینه شد و وزارت مالیه را خود بعهده گرفت، اما چندی بعد ناگهان و بدون مشورت با شاه استعفا کرد و این موجب شد که محمدعلی شاه وی را زندانی و تصمیم به قتل وی بگیرد، اما دبیر سفارت انگلیس مانع از اقدام شاه شد.
پس از آزادی به اروپا رفت و تا سال 1329 ق به ایران بازنگشت تا اینکه عضدالملک در سال 1328 ق درگذشت و ناصرالملک به جای او به نیابت سلطنت برگزیده شد وی در 12 صفر 1329 ق به ایران آمد و تا زمان تاجگذاری احمدشاه در سال 1322 ق به عنوان نایب السلطنه قدرت زیادی داشت ولی پس از تاجگذاری احمدشاه به اروپا رفت و تا سال 1305 به ایران بازنگشت.
وی در دی ماه 1306 ش در تهران دارفانی را وداع گفت.
(دولتهای ایران از میرزا نصراللّه خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی) 4ـ محمدصادق تهرانیان فرزند حاج علی اصغر در سال 1292 ش در مشهد متولد شد.
وی دارای لیسانس ادبیات و مؤسس روزنامه خراسان در تیرماه 1338 در مشهد بوده است.
وی از سال 1320 فعالیت های مطبوعاتی خود را آغاز و با سمت روزنامه نگار فعالیت خود را ادامه داده است وی مدتی هم دبیر انجمن شهر مشهد نیز بوده است .
(چهره های آشنا، حسن قریشی، سال 44) 5ـ دکتر حسن مشرف نفیسی ملقب به مشرف الدوله فرزند علی اکبرخان نظام الاطباء در سال 1275 ش در تهران متولد شد.
وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در سال 1288 به فرانسه سفر کرد و از مدرسه هانری فارغ التحصیل شد.
سپس در سال 1293 به ایران بازگشت و در وزارت مالیه مشغول به کار شد مدتی بعد به ریاست اداره تفتیش بلدیه تهران رسید و مجددا در سال 1301 ش به فرانسه سفر کرد و به مدت 2 سال در رشته امور قضائی و حقوقی آموزش دید و در سال 1304 به ایران بازگشت و در وزارت مالیه به فعالیت خود ادامه داد و مدتی بعد مدعی العموم استیناف و ریاست امور محاکمات تجارت را به عهده گرفت پس از آن در کمپانی نفت ایران و انگلیس بعنوان مشاور حقوقی به کار پرداخت و پس از ترک این کار به وکالت مشغول شد در سال 1316 به ریاست هیئت مدیره شرکت بیمه ایران منصوب شد سپس در کابینه اول و دوم فروغی وزارت دارائی را به عهده گرفت سپس در کابینه قوام به سمت وزارت کار و اقتصاد ملی رسید در سال 1325 به عنوان نماینده دولت ایران و عضو هیئت مدیره بانک بین المللی عمران آبادی به آمریکا رفت.
وی در سال 1326 مشاورت اقتصادی دولت و ریاست هیئت عالی برنامه را به عهده گرفت اما در سال 1327 از کار برکنار شد.
(آینده سال 71، سالنامه دنیا، سال 27، وحید، ش 25، سال 52) 6ـ وزیر دارایی چه کسی بود؟ امیرعباس هویدا فرزند حبیب اللّه عین الملک در سال 1298 ش در تهران متولد شد.
وی تحصیلات متوسطه را در مراکز آموزشی بیروت سپری کرد و پس از سفر به لندن راهی بروکسل شد و در رشته علوم سیاسی فارغ التحصیل گشت.
وی در سن 24 سالگی به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و مناصب متعددی در داخل و خارج از کشور به عهده گرفت.
وی عضو اداره اطلاعات وزارت خارجه، وابسته سیاسی سفارت ایران در پاریس، کارمند اداره حفاظت منافع در آلمان بود.
در همین زمان به همراه حسنعلی منصور به جرم قاچاق مواد مخدر به وسیله پلیس فرانسه دستگیر شد.
کنسول یار ایران در اشتوتگارت، منشی وزیر خارجه، معاونت اداره سوم سیاسی وزارت خارجه در دولت محمد مصدق، مأمور در کمیساریای عالی پناهندگان در سازمان ملل، رایزن سفارت ایران در آنکارا و سرپرست سفارت ایران در ترکیه بوده است.
وی در سال 1327 عضو هیات مدیره شرکت ملی نفت شد و پس از آن در 17 اسفند 1342 در کابینه حسنعلی منصور عهده دار وزارت دارایی شد و پس از ترور منصور به نخست وزیری ایران از سوی شاه منصوب شد و سیزده سال این منصب را حفظ کرد.
وی در سال 1356 از نخست وزیری استعفاء و به وزارت دربار رسید.
او پس از انقلاب اسلامی در دادگاه انقلاب اسلامی محاکمه و به اعدام محکوم شد و در 18 فروردین 1358 اعدام گردید.
(مفسدین فی الارض، نور خراسان، 646، سال 43 ؛ رجال زیر ذره بین) 7ـ مرتضی قلیخان صنیع الدوله فرزند علی قلی خان مخبرالدوله در سال 1273 ق در کوی چالمیدان تهران متولد شد.
در سن هفت سالگی بتقاضای پدرش عنوان افتخاری (غلام بچه) دستگاه سلطنتی به او داده شد و از همین هنگام تحصیلات ابتدائی را شروع کرد و پس از اتمام تحصیل در دارالفنون تهران در سال 1293 ق رهسپار آلمان شد و در مدرسه صنعتی برلن به تحصیل پرداخت.
وی در سفر شاه به اروپا در سال 1295 ق در برلن و بروکسل به کار پرداخت سپس در سال 1308 ق به تهران بازگشت و بدستور شاه در اداره معدن مشغول به کار شد سپس اولین کارخانه ریسندگی را در سال 1312 ق (1273 ش) در خیابان صنیع الدوله تأسیس کرد پس از آن در اولین دوره مجلس شورای ملی به ریاست این مجلس انتخاب شد و در سال 1325 ق (1286 ش) استعفا داد وی در کابینه اول مستوفی الممالک عهده دار وزارت مالیه بود و در همان سال در کابینه ناصرالملک وزیر فواید عامه شد و رساله راه نجات را منتشر کرد وی در کابینه سوم نظام السلطنه و کابینه مشیرالسلطنه وزارت مالیه را به عهده داشت پس از آن در کابینه اول محمد ولیخان تنکابنی به وزارت معارف و اوقاف منصوب شد.
آخرین دوره وزارت او در کابینه دوم میرزا حسنخان مستوفی الممالک در وزارت مالیه بود سرانجام مرتضی قلیخان صنیع الدوله در تهران در 5 صفر 1329 ق (1290 ش) توسط یک نفر گرجی به نام ایوان و دو تن از همدستانش بقتل رسید.
(مجله یادگار، شماره 4 و 5، سال 27 ؛ دو نفر پیشتاز، سال 72) 8ـ دکتر محمد سام فرزند محمدباقر در سال 1303 در کرمان متولد شد.
وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در کرمان راهی تهران شد و موفق به اخذ لیسانس زبان از دانشکده ادبیات و لیسانس علوم تربیتی از دانشسرای عالی دانشگاه تهران شد و پس از آن موفق به اخذ فوق لیسانس تعلیمات روستائی از دانشگاه بزاسکای آمریکا و دکتری در رشته علوم اداری و اداره مؤسسات تربیتی از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی آمریکا گردید.
وی از سال 1321 فعالیت خود را با شغل معلمی آغاز کرد و با سمتهایی همچون مدیر دبستان، دبیرستان، بازپرس تعلیماتی، معاون اداره کل کارگزینی وزارت فرهنگ، نماینده وزارت فرهنگ در بنگاه خاور نزدیک، رئیس حوزه عمرانی، استاد و معاون مؤسسه علوم اداری و بازرگانی دانشگاه تهران، مشاور عالی و اداری بانک مرکزی ایران فعالیتهای خود را ادامه داد تا اینکه در دوره بیست و یکم به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب گردید سپس در اسفند 1344 استاندار گیلان شد و تا 1349 در این سمت بود و پس از آن به سمت استاندار اصفهان منصوب گردید.
وی در فروردین 1350 وزارت اطلاعات را به عهده گرفت.
(اطلاعات، ش 13596، سال 50؛ مجله سالنامه کشور ایران، سال 53)