متن سند:
بسمه تعالی برای اطلاع ملت ایران رویدادهائی هستند که گاهگاه تاریخ ملل را درخشان و پر معنی میسازند و این حوادث را بحق میتوان محور موجودیت و عظمت هر ملت نامید.محاکمه سران و افراد نهضت آزادی ایران که به جرم آزادیخواهی و ایستادگی در مقابل استعمار و عوامل بین المللی آن که همواره برای استثمار انسان ها میکوشند از زمره همان رویدادهای نادر و پر ارجی است که تجلی بخش صحنه های تاریک تاریخ معاصر است.
از درون دادگاهی حسب الامری و موحش که حتی از نثر سخنان قانونی وکلای مدافع شجاع جلوگیری می شود، این آزادگان پر شور خواستند تا بانگ اعتراض خود را بجهانیان برسانند و بدین لحاظ اقدام بنوشتن نامه مستدل و قانونی ذیل بریاست دادگاه نمودند.
نهضت آزادی ایران ریاست محترم دادگاه عادی ویژه شماره 1 دادرسی ارتش اینک که دادگاه با اعلام صلاحیت خود و عدم نقص پرونده پس از 20 جلسه بحث و دفاع از مرحله رسیدگی وارد مرحله دادرسی و ماهیت شده است و به ما تکلیف دفاع میفرمایند مراتب زیر را باستحضار دادگاه محترم میرسانیم.
1ـ حمد و سپاس به پیشگاه خدائی که احکم الحاکمین و اسرع الحاسبین است، خدائی که بما ایمان بحق و عشق به خدمت خلق عطا فرموده، ما را در پیش مردم و در ضمیر وجدانمان سر بلند و سرافراز داشته است.
نتیجه محاکمه هر چه باشد ما خود را مشمول «هل تربصون بنا الااحدی الحسینین» (برای ما آیا انتظاری جز یکی از دو خوبی را دارید؟ میدانیم، اگر تبرئه شویم از بند رسته ایم و اگر محکوممان کنید بکتمان تقویت و تایید بیشتر خواهد شد در اینصورت چون فدای در راه حق و عقیده شده ایم «ان الحیوۀ عقیده و جهاد را درک کرده، رضای سبحان و آرامش وجدان را خریده ایم.
2ـ بطوریکه بخاطر دارند اینجانبان در سومین جلسه دادگاه با قرائت و تقدیم نامه مورخ 5 /8 /42 نسبت به تغییر و تضییق محل دادگاه و ممانعتی که دستگاههای انتظامی از درج و انتشار مذاکرات دادگاه در روزنامه ها و نشریات آزاد می نمایند اعتراض کردیم و چون محاکمه را عملاً سری و شرائط محاکمه را غیر قانونی دیدیم اعلام سکوت کردیم و آقایان وکلای مدافع خود را عزل نمودیم.
3ـ بنا بوعده ریاست محترم دادگاه برفع ایرادهای فوق، آقایان وکلای منتخب بعنوان وکیل مدافع دو جلسه بصحبت خود ادامه دادند ولی متأسفانه سلب ممانعت از روزنامه ها بعمل نیامد و فقط دادگاه بمحلی که کمتر از نصف محل اول گنجایش دارد منتقل گردید .
پس از آن آقایان وکلای مدافع برای تمکین بدستور ریاست دادگاه و با تذکر اینکه منعزل بوده از پیش خود صحبت می کنند بجواب اظهارات تیمسار دادستان پرداختند.
در جلسات بعدی از طریق بعضی از آقایان وکلای محترم تقاضا شد که چون جمعیت کشور علاقمندان باطلاع از محاکمه موفق به دریافت کارت ورودی.
نمیشوند و روزنامه ها نیز اخبار دادگاه را مجاز نیستند درج کنند (و آنچه گاهگاه می نوشتند تاریخ و ساعت شروع و ختم دادگاه با نام رئیس و دادستان و وکلائی که صحبت می کردند بود.
همان خبر مختص نیز از جلسه چهاردهم ببعد قطع شده است) اجازه میفرمائید اولاً خود ما یا تماشاچیها دستگاه ضبط صوتی آورده بکار اندازیم یا لااقل از نوارهای دستگاه ضبط صوت دادگاه کپیه برداریم تا مردم خارج بتوانند مدافعات را بشنوند و ثانیا در هر جلسه خلاصه ای از مذاکرات جلسه قبل تقدیم ریاست محترم شود تا پس از مطالعه و تصدیق منشی دادگاه دو کلمه ای بالای صفحه مرقوم فرمایند که انتشار آن از نظر قانونی اشکال ندارد و این مجوز و امکانی برای انتشار در خارج باشد.
متاسفانه باین دو تقاضای ساده قانونی نیز ترتیب اثر داده نشد و معلوم گردید ریاست محترم دادگاه با وجود حسن نیت آزادی عمل ندارند و کسانی که حکومت و اختیار کار در دستشان می باشد بهیچوجه نمی خواهند عامه مردم از جریان این محاکمه و حقکشیها و خلافکاریهای عجیبی که سازمان امنیت و دادرسی ارتش مرتکب شده اند مطلع گردند و الا چه دلیل داشت که با چنین اصرار و فشار علیرغم تمام موازین حقوقی و قانونی سرپوش روی محاکمه بگذارند و حتی از تقاضا کنندگان کارت ورودی مطالبه شناسنامه عکس دار نمایند و نام و نشان آنها را ثبت کرده موجبات ناراحتی و تهدید را فراهم آورند.
4ـ آقایان وکلای منتخب با بیاناتی که سراسر متکی باصول قانون اساسی و قوانین مصوبه و دلایل منطقی محکم و بدیهیات مسلم بود عدم صلاحیت دادگاه را ثابت کردند (از جهت سیاسی بودن اتهام و نبودن هیئت منصفه عدم صلاحیت برای محاکمه یک شخصیت روحانی طراز اول حجۀ الاسلام و همچنین عضویت تیمسار رئیس دادگاه و دادستان بودن تیمسار دادستان این دادگاه در دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و غیره) و بیش از 30 فقره موارد نقص و تخلف های آشکار پرونده را تشریح نموده نقص و بی اعتباری آنرا مسجل ساختند (از قبیل فقدان امر تعقیب ـ عدم تحقیق از اشخاص یا درباره اسنادی که نقش اساسی در اتهام های وارده دارد.
رعایت نشدن دستورهای صحیح در تشکیل پرونده غرض ورزی و تحریف و پرونده سازی بجای بیطرفی در بازپرسی ـ تخلف ها و تجاوزهای آشکار و مکرر سازمان امنیت از حدود اختیارات و وظائف ضابط نظامی و جهات عدیده دیگر) و کلیه توضیحات تیمسار دادستان را رد کرده مصرا خواستار جواب صریح و تک تک ایرادهای قانونی خود شدند ولی تیمسار دادستان نخواستند یا نتوانستند جوابی بدهند و چیزی بر گفته های سابق خود نیفزودند معذالک دادگاه بدون توجه بایرادهای موجه و استدلالهای منقن آقایان وکلای مدافع و یا تکرار دلایل رد شده آقای دادستان رای بصلاحیت خویش و عدم نقص پرونده دارد.
5 ـ بنظر ما نه تنها موجباتی که از دومین جلسه غیر علنی بودن و غیر قانونی بودن دادگاه را ثابت می کرد کماکان ادامه یافته و تایید شده است بلکه با آزمایش و اتمام حجتی که بعمل آمد و قراری که صادر فرمودند.
بر ما محقق گردید که دادگاه حسب الامری است یا عامل موثری در آن چیزی غیر از حق و منطق میباشد.
6ـ ما نه اهل تمنا و تضرع و تملق هستیم نه تطمیع و تهدید، بلکه یگانه اسلحه ما و آنچه در شان دادگاه است حق و قانون و منطق است.
اما متأسفانه چنین اسلحه در این صحنه کارگر نگردید.
اینک با آنکه روی کیفر خواست گفتنی زیاد داریم و کلیه موارد اتهام را تکذیب کرده برای رد آنها دلائل فراوان هست، با وصفی که مشاهده نمودیم کوچکترین فایده ای در دفاع از خود نمی بینم.
البته برای هر قاضی بیطرف آنقدر شواهد بر مخدوش بودن مدارک در پرونده و کیفر خواست وجود دارد که خود میتواند با توجه به نمونه هائی که در مدافعات مرحله قبلی ارائه گردید قضاوت صحیح بنماید و نیازی بدفاع، در مرحله دادرسی نیست.
بنابراین بیش از پیش مصمم گردیدیم از این پس نیز مهر سکوت از لب بر نداریم.
بحث و دفاع وقتی نه باطلاع و قضاوت ملت که صاحب اصلی دعوی است برسد و نه تاثیری در دادگاه داشته باشد چه نتیجه دارد؟ برای ما که هدفی جز حق و قانون نداریم آنجا که این اصول را حاکم نه بینیم سکوت و محکومیت را از هر کلام و مقام رساتر و سزاوارتر میشناسیم.
7ـ آقایان وکلای منتخب منعزل که حداکثر دانش و بینش و کوشش خود را توام با شهامت و شرافت در مرحله اولی دادگاه بظهور رساندند و الحق صفحه درخشانی در تاریخ محاکمات نظامی ایران و افتخاری برای افسران ارتش بیادگار گذاردند، یقینا مانند ما فکر میکنند.
آنها نیز بدون اینکه قصد تمرد از قوانین و مقررات دادگاه را داشته باشند چون هر گونه بحث و دفاع را بیهوده و اتلاف وقت میدانند صحبتی نخواهند فرمود.
مضافا اینکه شرعا و اخلاقا نیز وکیل و ماذون از طرف ما نیستند که دفاعی بنمایند.
* * * بنا بمراتب بالا [ناخوانا] وکلای منتخب محترم ما تحقیق و دفاع و تشخیص و تصمیم و حکم را یکسره بخود آقایان واگذار می کنیم البته افکار ملت ایران و مردم جهان روی این پرونده و رای شما قضاوت خواهند کرد و محکمه عدل الهی در مرحله نهائی حق را به حق دار خواهد داد.
حسبنا اللّه نعم الوکیل ـ نعم المولی و نعم النصیر سید محمود طالقانی ـ دکتر یداللّه سحابی ـ مهندس مهدی بازرگان ـ مهندس عزت اللّه سحابی ـ دکتر عباس شیبانی ـ احمد علی بابائی ـ ابوالفضل حکیمی ـ مهدی جعفری ـ پرویز عدالت منش (که عضو نهضت آزادی ایران هستیم) روزنامه لوموند 11 اکتبر 1963 اتحادیه دانشجویان ایرانی در فرانسه پیامی خطاب به همبستگی روشنفکران جهانی در مورد جلوگیری از کشتار دسته جمعی دانشجویان، دانشگاهیان و روشنفکران ایرانی می نویسد : دادگاه نظامی تهران اکنون در محیط خفقان آوری عده ای از استادان و دانشجویان و روشنفکران را محاکمه مینماید و دادستان دادگاه برای این عده تقاضای اعدام کرده است، از میان این گروه آقای طالقانی از مجتهدین بنام، آقای دکتر سحابی استاد زمین شناس دانشکده علوم تهران، و آقای مهندس بازرگان رئیس سابق دانشکده فنی تهران و استاد کرسی ترمودینامیک دانشکده فنی میباشند.
روزنامه لوموند 18 نوامبر 1963 در طی اعلامیه ای که روز دوشنبه انجمن بین المللی حقوق دانان دموکرات منتشر کرده اند درباره وقایعی که در ایران میگذرد مینویسد : پس از اعدام دو نفر از مخالفین رژیم کنونی ایران در دوم نوامبر و آغاز محاکمه گروهی از استادان و دانشجویان و روشنفکران ایرانی که از واقعه 15 خرداد به بعد در توقیف غیر قانونی بسر میبرند، انجمن بین المللی حقوق دانان دموکرات طی تلگرافی به شاه استخلاص زندانیان سیاسی مخصوصا سه نفر از شخصیتهای بزرگ نهضت ملی ایران آقایان مهندس بازرگان شاگرد قدیمی مدرسه سانترال پاریس و استاد دانشگاه تهران و آیۀ اللّه آقای طالقانی و دکتر سحابی استاد دانشگاه تهران را خواستار شده اند.
روزنامه لوموند 27 نوامبر 1963 سی و سه اتحادیه دانشجوئی جهان بر علیه خفقان رژیم ایران اعتراض کرده اند.
نمایندگان سی و سه اتحادیه دانشجوئی کشورهای مختلف جهان طی اعلامیه مشترکی اعلام کرده اند.
ما اتحادیه های ملی دانشجوئی که این اعلامیه را امضاء کرده ایم همدردی خود را با دانشجویان و استادان ایرانی که در راه آزادی و دموکراسی و بر علیه بیعدالتی و سفاکی که نسبت به آنها اعمال میشود قیام کرده اند اعلام میداریم.
ما با تمام وسائل و امکاناتی که در اختیار داریم برای پیروزی در مبارزه جهت بدست آوردن آزادی در کنار ملت ایران ایستاده ایم.
آزادی تمام ملل جهان هدف مشترک ماست، ما با کمال شدت استبداد شاه ایران و کشتارهای دسته جمعی را که در سالهای اخیر در ایران بدست رژیم استبدادی کنونی صورت گرفته است محکوم میکنیم.
ما اجرای مقررات اعلامیه جهانی حقوق بشر را در ایران مصرا تقاضا داریم.
از جمله اتحادیه های دانشجوئی که این اعلامیه را امضاء کرده اند، اتحادیه دانشجویان آمریکا ـ فرانسه ـ یوگسلاوی ـ اسرائیل ـ مجارستان ـ کانادا ـ انگلیس ـ ایرلند ـ نیجریا ـ یونان ـ اتریش ـ دانمارک ـ سوئد ـ سویس ـ هلند ـ آلمان ـ ایتالیا و هند می باشد.
روزنامه لوموند 5 دسامبر 1963 اعتراض سازمانها و شخصیتهای بزرگ فرانسه بر علیه محاکمه روشنفکران ایرانی عده زیادی از سازمانها و شخصیتهای معروف و تشکیلات سندیکائی فرانسه طی اعلامیه ای به محاکمه ای که اکنون در دادگاه نظامی تهران علیه استادان و دانشجویان و روشنفکران ایرانی صورت میگیرد اعتراض کرده اند.
در این اعلامیه آزادی زندانیان سیاسی منجمله آقایان مهندس بازرگان رئیس سابق و استاد دانشکده فنی و آقای طالقانی مدرس علوم معقول و منقول و دکتر سحابی استاد دانشکده علوم تهران و سایر روشنفکران و دانشجویان خواسته شده است.
این اعلامیه از طرف اتحادیه ملی دانشجویان فرانسه ـ انجمن دانشجویان فرانسه ـ فدراسیون دانشجوئی ـ سندیکائی استادان فنی و حرفه ای اتحادیه دانشجویان مسلمان و دانشجویان شمال آفریقا ـ انجمن تعاون ملی فرانسه ـ اتحادیه دانشجویان ویتنام پاریس و عده دیگری از اتحادیه ها و سندیکاهای فرانسه امضاء شده است.
در میان شخصیتهای معروفی که این اعتراضیه را امضا کرده اند نام عده زیادی از استادان و دانشیاران سوربن و استادان رشته مکانیک نجومی و استادان تحقیق مرکزی ملی تحقیقات علمی و فارغ التحصیلان پرفسور آگرژه دانشگاه پاریس و همچنین اسامی نویسندگان و سیاستمداران و روزنامه نگاران و متفکران معروفی چون : ژان پل سارتر ـ ژاک مادول ـ دانیل مایر ـ کلود بورده و پیر آبراهام بچشم میخورد.