برنامه تاجگذاری1 اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران2 در چهارم آبان ماه 1346
تاریخ سند: 4 آبان 1346
برنامه تاجگذاری1 اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران2 در چهارم آبان ماه 1346
متن سند:
در این ایام ملت ایران خود را با اشتیاق فراوان برای برگزاری جشن بزرگی که سالها در انتظار آن بوده آماده می کند زیرا روز فرخنده چهارم آبان 1346 که مقارن با سالروز میلاد مسعود شاهنشاه آریامهر است اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و شهبانوی ارجمند و گرامی ما ضمن آیین پرشکوهی تاج بر سر خواهند نهاد و بار دیگر درهای شادمانی و سرافرازی را به روی ایرانیان که با نهایت بی صبری انتظار چنین جشنی را داشته اند خواهند گشود.شورای عالی تاجگذاری شایسته می داند که به مناسبت نزدیک شدن آن روز مبارک برنامه اجمالی تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو را برای اطلاع عامه مردم در اختیار ارباب محترم جراید و رادیو ایران بگذارد تا بعدا برنامه تفصیلی در موقع خود منتشر گردد.
برنامه تاجگذاری اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران در چهارم آبان ماه 1346 بخش یکم حرکت و استقرار واحدهای تشریفاتی ارتش شاهنشاهی در مسیر اعلیحضرتین 1ـ پانزده گردان از واحدهای مختلف ارتش شاهنشاهی از ساعت 9 بامداد چهارم آبان ماه به تناوب از باغشاه حرکت خواهند کرد و پس از عبور از خیابان سپه در محل های تعیین شده زیر مستقر خواهند شد.
الف ـ فاصله زمانی هر گردانی از گردان دیگر پنج دقیقه خواهد بود.
ب ـ محل استقرار این گردان ها بشرح ذیل است : کاخ گلستان تا میدان ارگ ـ 1 گردان خیابان داور ـ 1 گردان خیابان باب همایون ـ 1 گردان میدان سپه ـ 1 گردان خیابان فردوسی ـ 3 گردان میدان فردوسی ـ 1 گردان خیابان شاهرضا ـ 4 گردان خیابان پهلوی ـ 3 گردان بخش دوم تشریف فرمائی اعلیحضرتین و والاحضرت همایون ولایتعهد از کاخ مرمر به کاخ گلستان 1ـ اعلیحضرتین در ساعت 1010 بامداد از کاخ مرمر حرکت فرموده و پس از عبور از خیابان های پهلوی ـ سپه ـ ضلع جنوبی میدان سپه ـ خیابان ناصر خسرو ـ خیابان شمالی کاخ گلستان از در شمالشرقی به کاخ گلستان و تالار برلیان نزول اجلال خواهند فرمود.
ترتیب حرکت موکب اعلیحضرتین و ملتزمین به این شرح خواهد بود الف ـ یک گردان پیاده از گارد شاهنشاهی با دسته موزیک و پرچم ب ـ یک اسواران سوار نیزه دار از گارد شاهنشاهی ج ـ کالسکه اعلیحضرتین د ـ آجودان مخصوص اعلیحضرتین همایون شاهنشاه سواره به حال شمشیرکش ه ـ درفش شاهنشاهی که بوسیله یکی از آجودانهای مخصوص حمل خواهد شد و دو افسر سوار به حال شمشیرکش در طرفین درفش حرکت خواهند کرد.
و ـ کالسکه والاحضرت همایون ولایتعهد ز ـ دو آجودان مخصوص سواره به حال شمشیر کش ح ـ یک اسواران سوار نیزه دار از گارد شاهنشاهی 2ـ نیم ساعت قبل از نزول اجلال اعلیحضرتین به کاخ گلستان خاندان جلیل سلطنتی با اتومبیل های مخصوص و اسکورت موتور سیکلت سوار از خط سیر زیر : خیابان پهلوی ـ خیابان شاه ـ خیابان نادری ـ اسلامبول ـ لاله زار ـ ضلع شرقی میدان سپه ـ خیابان ناصرخسرو و خیابان شمالی کاخ گلستان تشریف فرما و از در ورودی شمال غرب این خیابان به تالار سر در تشریف فرما می شوند.
3ـ واحدهائی که در التزام کالسکه اعلیحضرتین حرکت می کنند در محل های زیر مستقر خواهند گردید.
الف ـ گردان پیاده گارد شاهنشاهی در خیابان داور مقابل کاخ دادگستری رو به مشرق ب ـ دو اسب سوار نیزه دار و کالسکه های سلطنتی و درفش شاهنشاهی و آجودان مخصوص در میدان ارک منتظر مراجعت اعلیحضرتین خواهند شد.
4ـ مدعوینی که به تالار موزه دعوت شده اند از خیابانهائی که تشریفات شاهنشاهی معین می کند حرکت و در ساعت 1000 در تالار انتظار حاضر خواهند بود.
5ـ مدعوینی که در باغ تخت مرمر حضور بهم می رسانند از خیابانهائی که تشریفات شاهنشاهی معین می کند به باغ تخت مرمر وارد و حضور آنها در ساعت 1000 باید خاتمه یابد.
بخش سوم تشریف فرمایی اعلیحضرتین و والاحضرت همایون و ولایتعهد از تالار برلیان به تالار موزه که محل تاجگذاری است با تشریفات زیر در سه مرحله انجام خواهند گرفت : برای اعلان این مراحل و استحضار مدعوین از تشریف فرمایی اعلیحضرتین به تالار موزه درفش سلطنتی با تشریفات زیر 1ـ ژنرال آجودان شاهنشاه در جلو.
2ـ درفش شاهنشاهی در حالی که دو آجودان مخصوص در طرفین آن به حال شمشیر دوش هستند به تالار موزه آورده شده و پشت تخت سلطنتی (جایگاه مخصوص شاهنشاه) قرار می گیرند.
مرحله یکم تشریف فرمایی والاحضرت همایون ولایتعهد به تالار موزه الف ـ رئیس تشریفات دربار شاهنشاهی ب ـ فرمانده گارد شاهنشاهی در جلو به حال سلام با شمشیر ج ـ دو آجودان مخصوص به حال سلام با شمشیر در جلو د ـ والاحضرت همایون ولایتعهد ه ـ دو آجودان مخصوص به حال سلام با شمشیر در عقب و ـ دو نفر از روسای تشریفات شاهنشاهی ز ـ دو نفر از آجودان های کشوری والاحضرت همایون در سمت چپ تخت روی صندلی مخصوص جلوس می فرمایند.
مرحله دوم تشریف فرمائی علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به تالار موزه (پس از سه دقیقه) الف ـ پیشکار علیاحضرت شهبانوی ایران با عصای مرصع (پنج قدم جلو) ب ـ جانشین رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران به حال سلام با شمشیر در جلو ج ـ دو آجودان مخصوص به حال سلام با شمشیر در جلو د ـ علیاحضرت شهبانو ه ـ چهار ندیمه در طرفین علیاحضرت شهبانو (دو قدم عقب تر) و ـ شش دوشیزه افتخار در عقب علیاحضرت شهبانو ز ـ دو نفر از روسای تشریفات علیاحضرت شهبانو در سمت راست تخت روی صندلی مخصوص جلوس می فرمایند.
مرحله سوم تشریف فرمائی شاهنشاه آریامهر به تالار موزه (پس از سه دقیقه) الف ـ رئیس کل تشریفات شاهنشاهی با عصای مرصع (پنج قدم جلو) ب ـ رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران به حال سلام با شمشیر در جلو ـ فرماندهان نیروی زمینی ـ هوائی ـ دریائی ـ رئیس سازمان امنیت ـ فرمانده ژاندارمری و رئیس شهربانی در دو صف بعد از ایشان به حال سلام با شمشیر.
ج ـ شاهنشاه آریامهر.
د ـ ده نفر از آجودان ها مخصوص به این شرح : شش آجودان از نیروی زمینی ـ دو آجودان از نیروی هوائی ـ و دو آجودان از نیروی دریائی به حال سلام با شمشیر و دو قدم فاصله در طرفین پشت سر شاهنشاه آریامهر.
ه ـ وزیر دربار ـ رئیس شورای عالی تاجگذاری ـ رئیس دفتر مخصوص شاهنشاهی (در صف اول) و ـ معاونین دربار شاهنشاهی (در صف دوم) ز ـ چهار نفر از روسای تشریفات (در صف سوم) ح ـ چهار نفر از آجودانهای کشوری شاهنشاه (در صف چهارم) ط ـ جلوس شاهنشاه به تخت سلطنتی تبصره 1 ـ ترتیب ورود و استقرار خاندان جلیل سلطنتی در تالار موزه به ترتیب ذیل انجام خواهد گرفت : یک نفر از روسای تشریفات جلو والاحضرت شهناز و والاحضرت فرحناز پهلوی به اتفاق یکدیگر و والاحضرت های شاهدخت ها و شاهپورها و سرکار علیه بانو فریده دیبا طبق برنامه تشریفات شاهنشاهی با همسرها و ندیمه های خود در حالی که دو نفر آجودانهای کشوری در طرفین هستند به جایگاه سلطنتی حرکت می فرمایند.
تبصره 2 ـ وضع استقرار ملتزمین در تالار موزه طبق نقشه[نقشه ای] که تشریفات شاهنشاهی تنظیم نموده است انجام می گیرد.
تبصره 3 ـ استقرار خاندان جلیل سلطنتی3 ـ نخست وزیر ـ روسای سنا و شورا ـ آقایان وزرا ـ نمایندگان سیاسی ـ امراء ارتش و سایر مدعوینی که در نقشه تنظیمی تشریفات شاهنشاهی مشخص شده اند نیم ساعت قبل از تشریف فرمائی اعلیحضرتین و والاحضرت همایون ولایتعهد به تالار موزه عملی گشته و خاتمه می یابد.
بخش چهارم مراسم تاجگذاری اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران 1ـ آغاز مراسم بوسیله شیپورچی ها که در خارج تالار هستند اعلان و درفش شاهنشاهی بر فراز جایگاه به اهتزاز در می آید.
2ـ حضرت آیت اله امام جمعه تهران با یک جلد کلام اله مجید در جلو و کسانی که افتخار حمل لوازم و سایر اثاثه سلطنتی را خواهند داشت از محل مخصوص به ترتیب حرکت نموده و در مقابل تخت سلطنتی در یک صف قرار خواهند گرفت.
3ـ حاملان اثاثه سلطنتی عبارت خواهند بود از : یک سرباز از نیروی زمینی ـ یک درجه دار از نیروی هوائی ـ یک افسر جزء از نیروی دریائی ـ یک افسر ارشد از نیروی زمینی ـ سه نفر از امراء ارتش 4ـ حضرت آیت اله امام جمعه تهران قدمی جلو رفته خطبه تاجگذاری و آیه[ای] از قرآن مجید را قرائت خواهد نمود.
5ـ شاهنشاه آریامهر اول کلام اله مجید را بوسیده بعد کمربند و شمشیر سپس شنل و بالاخره تاج سلطنتی را زیب تارک فرموده و عصای سلطنتی را بدست مبارک خواهند گرفت.
4 6ـ در این هنگام یکصد و یک تیر توپ شلیک شده و از تمام گلدسته های مساجد بانگ اذان بلند و سپس آهنگ مخصوص باستانی بوسیله نقارچی ها نواخته خواهد شد ـ رادیو ایران و چند دسته موزیک که در کاخ گلستان حاضر هستند سلام شاهنشاهی را خواهند نواخت و هواپیماها در آسمان تهران اوراق تهنیت فرو خواهند ریخت و حضار با صدای بلند جاوید شاه گفته و در همان هنگام پیروان ادیان مختلف در معابد خود طبق رسوم به نیایش خواهند پرداخت و ناقوسهای کلیساها نیز به صدا در خواهند آمد.
7ـ حاملان تاج و شنل علیاحضرت شهبانو به جلو خواهند رفت.
8ـ شاهنشاه آریامهر تاج علیاحضرت شهبانو را بر تارک معظم لها خواهند گذاشت.
(در این موقع علیاحضرت شهبانو در مقابل شاهنشاه زانو به زمین خواهند زد)5 9ـ ندیمه ها شنل علیاحضرت شهبانو را به شانه معظم لها خواهند افکند.
10ـ نخست وزیر عرض تبریک و تهنیت خواهد کرد.
آقایان رؤساء[رؤسای] مجلسین سنا و شورا به مدت دو دقیقه عرض تهنیت خواهند نمود.
11ـ آقای دکتر صورتگر قصیده تاجگذاری را به عرض خواهند رساند.
12ـ در این موقع شاهنشاه آریامهر خطاب به ملت ایران فرمایشاتی ایراد خواهند فرمود.
13ـ والاحضرت شاهپورها هر یک به جلو رفته به اعلیحضرتین تبریک عرض و به جای خود مراجعت خواهند نمود.
تبصره ـ هنگام ورود و خروج اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر به تالار موزه[،] آهنگ مخصوص به وسیله خوانندگان وزارت فرهنگ و هنر خوانده خواهد شد.
بخش پنجم 1ـ اعلیحضرتین پس از انجام مراسم مذکور در بخش چهارم در حالی که تاج بسر و شنل بدوش دارند با همان تشریفات به ترتیب زیر : اول ـ اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر دوم ـ علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران بدون فاصله سوم ـ والاحضرت همایون ولایتعهد از تالار موزه خارج و از مدخل اصلی به کاخ گلستان تشریف فرما و پیاده از میان جمعیتی که در باغ تخت مرمر خواهند ایستاد گذشته و در جلو میدان ارک به کالسکه های سلطنتی سوار و پس از عبور از خیابانهای زیر به کاخ مرمر نزول اجلال می فرمایند.
میدان ارک ـ خیابان داور ـ خیابان باب همایون ـ ضلع جنوبی ـ شرقی و شمالی میدان سپه ـ خیابان فردوسی ـ خیابان شاهرضا ـ خیابان پهلوی کاخ مرمر.
2ـ در تمام خیابانهای خط سیر گردانهای مذکوره در بخش یکم با دسته موزیک و پرچم ایستاده و موقع عبور و موکب شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت همایون ولایتعهد ادای احترام خواهند نمود.
3ـ افراد دژبان و پلیس فواصل بین گردانها را در خط سیر به طور کوچه وش پر خواهند نمود.
6 تبصره 1ـ تنظیم برنامه مراجعت خاندان جلیل سلطنتی و سایر مدعوین از تالار موزه و همچنین ملتزمین شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت ولایتعهد در مراجعت به عهده تشریفات شاهنشاهی خواهد بود.
تبصره 2ـ ترتیب و تنظیم و استقرار اتومبیل های مدعوین به عهده شهربانی کل کشور است.
بخش ششم جشنها و پذیرائی ها چهارم آبان ماه 1ـ شام در کاخ علیاحضرت ملکه پهلوی صرف خواهند فرمود.
پنجم آبان ماه 1ـ بعد از ظهر مراسم رژه ارتش (طبق برنامه).
2ـ شام نخست وزیر در کاخ وزارت امور خارجه.
3ـ (پس از شام به تالار رودکی تشریف فرما می شوند.) ششم آبان ماه 1ـ بعد از ظهر نمایشهای ورزشی با شرکت ورزشکاران و پیش آهنگان در میدان امجدیه.
2ـ شب نشینی از طرف وزیر دربار شاهنشاهی در هتل هیلتون هفتم آبان ماه 1ـ بعدازظهر تشریف فرمائی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به نمایشگاه وزارت اقتصاد.
2ـ شام و شب نشینی ارتش شاهنشاهی در باشگاه افسران.
3ـ (پس از شام به تالار رودکی تشریف فرما می شوند.) دهم آبان ماه 1ـ قبل از ظهر عزیمت شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به مشهد برای زیارت مرقد مطهر حضرت امام رضا که مقارن با روز مبعث حضرت رسول اکرم صلوه اللّه و سلام علیه است.
یازدهم آبان ماه 1ـ بعد از ظهر تشریف فرمائی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به میدان شاهنشاهی برای نصب لوحه یادبود (شهیاد) شهرداری تهران از پنجم آبان ماه تا یک هفته در پارک شهر وسائل تفریحی برای مردم پایتخت فراهم خواهد نمود.
جشن تاجگذاری در شهرستانها طبق برنامه مخصوصی که در هر شهرستان تهیه شده است انجام خواهد گرفت.
توضیحات سند:
1ـ پس از واقعه 15 خرداد 1342 که نهضت امام خمینی (ره) نضج گرفت، شاه از حرکت های مسلحانه و قهرمانانه گروه هایی همچون محمد بخارایی در بهمن 1343 و حماسه آفرینی جاودانه رضا شمس آبادی در 21 فروردین 1344 در کاخ مرمر نگران بود و این اندیشه همانند کابوسی خواب راحت و آرامش را از او سلب کرده بود.شاه می اندیشید در آن شرایط که ولیعهد او کودکی بیش نیست، اگر دیگر بار یکی از دین باوران راستین، حماسه کاخ مرمر را تکرار کند و به قتل او بیانجامد، سرنوشت رژیم شاهی چه خواهد شد؟ آیا در دوره فترتی که مجلس هنوز نایب السلطنه ای برای ولیعهد تعیین نکرده است مردم اساس سلطنتش را برنخواهند چید؟ و خاکستر دودمان پهلوی را برباد نخواهند داد.
این نگرانی و وحشت که نشانگر عدم اطمینان شاه به ثبات رژیم خود حتی برای فتره ای کوتاه بود، او را واداشت که با سراسیمگی و شتابزده، قانون اساسی را تغییر داده و نایب السلطنه را از پیش تعیین کند تا بتواند خیال خود را از آن کابوس وحشتناک تا حدی راحت کند.
با تصویب طرح پیشنهادی در مجلسین به برنامه ها برای برگزاری جشن تاجگذاری در سال 1346 پیگیری گردید.
در برگزاری این جشن رژیم پهلوی به اصطلاح دنبال عملی کردن جشن براساس سنت های ایرانی بود اما برخلاف ادعا، تمام برنامه ها براساس الگوهای غربی انجام گرفت و دفتر فرح طی مکاتباتی با سفرای ایران در اروپا درباره برنامه تاج گذاری کشورهای اروپایی تحقیق و نمونه آن را در ایران اجرا کرد.
از جمله مهم ترین این اقدامات تهیه تاجی گرانقیمت و صدها دانه یاقوت و الماس...
و تهیه کالسکه ای مجلل بود که در ادامه به تفصیل درباره آن صحبت خواهد شد.
به هر حال این برنامه هزینه های سرسام آوری را بر خزانه ایران تحمیل کرد تا سرنوشت آینده سلطنت پهلوی را برای آینده دور تضمین نماید اما این اقدام نه تنها باعث استحکام، بلکه باعث تزلزل رژیم گردید و پس از حدود یازده سال پس از اجرای جشن تاجگذاری رژیم پهلوی فرو پاشید.
فرح پهلوی در این باره می نویسد: در این هنگام بود که پادشاه و نخست وزیر جدید، امیرعباس هویدا تصمیم گرفتند مرا به نیابت سلطنت انتخاب کنند.
معنای این انتصاب آن بود که در صورت فوت پادشاه و در انتظار آن که ولیعهد به سن بلوغ یعنی 20 سالگی برسد سرنوشت ایران بر دوش من خواهد بود.
در نتیجه این تصمیم را، با این که به تصویب مجلس نیز رسید، نوعی قدردانی رسمی تلقی کردم.
در نظر من این انتخاب نشانه ای از احترام و اعتمادی بود که همسرم به من داشت و در نهان خوشحال و مفتخر بودم.
.
همان ص 7 و 147 2ـ فرح پهلوی درباره برگزاری جشن تاجگذاری می گوید: از سال 1344 به خاطر آشکار شدن نخستین نتایج انقلاب سفید و بسیج عمومی حاصل از آن در سراسر مملکت، پادشاه به فکر تاجگذاری رسمی خود افتاد ...
تاریخ مراسم تاجگذاری 1346 تعیین گردید که ضمنا تاریخ چهل و هشتمین سال ولادت پادشاه نیز بودو بنابراین کمیته تاجگذاری برای سازمان دادن این روز تاریخی به ریاست تیمسار مرتضی یزدان پناه تشکیل شد.
او از همراهان رضاشاه و از هواخواهان دائمی سلطنت بود و مهدی سمیعی رئیس بانک مرکزی در انجام این وظیفه او را همراهی می کرد.
کمیته تاجگذاری این بار نیز کاخ گلستان را برای اجرای مراسم برگزید و بدینسان همسرم 41 سال بعد از پدر، همان مراسم رسمی و حتی تعیین رضا به مقام ولیعهد را تکرار کرد.
رضا نیز به هفت سالگی رسیده بود.
کهن دیارا، صص 50 ـ 149 3ـ دربار پهلوی دائما با خود نزاع ها و بگومگوهای پوچ داشتند.
هر کدام برای بهره مندی بیشتر از عنوانش تلاش می کرد و برای بدست آوردن موقعیت بهتر، با دیگران درگیر می شد.
یکی از دعواهای همیشگی بین اطرافیان محمدرضا، مادر و خواهرانش با فرح پهلوی درباره اقوام فرح و موقعیت آنان بود و اقوام محمدرضا، فرح دیبا و اقوامش را از خانواده ای پایین تر از خود و به لحاظ اجتماعی دون شأن دربار پهلوی می پنداشتند و از موقعیت جدیدی که برای دیباها پیش آمده بود و آنان به دربار راه یافته بودند ناراضی بودند و شخص محمدرضا پهلوی در مرکز این نزاع و متهم به طرفداری از یک طرف می شد.
علم در یادداشتهایش می نویسد: عرض کردم نوروز نزدیک می شود و سرکار فریده خانم یکی از دو موضوع را انتظار دارند، یا مقام والاحضرت و یا نشان خورشید.
اجازه مرحمت فرمایید انجام شود.
فرمودند: من با علیاحضرت هم صحبت کردم.
ایشان هم تعجب دارند که این درویش خانم این چیزها را برای چه می خواهد.
عرض کردم تعجب می کنم که نظر علیاحضرت این است، چون من یقین داشتم که ایشان در حضور علیاحضرت هم استدعا کرده اند، فرمودند: اتفاقا نه، این طور نیست، حالا بیاییم و به او نشان بدهیم.
آن وقت جواب مادرم را که البته خواهرم شمس به شدت تحریک خواهد کرد، چه بدهم.
ص 2 و 561 نمونه این دعوا در جشن تاجگذاری ظاهر شد که فرح در جواب مکاتبه ای که در رابطه نشستن محمدعلی قطبی (دایی اش در جایگاه سلطنتی سوال شده بود که در جواب می نویسد : جناب آقای دکتر لقمان ادهم ریاست کمیته تشریفات شورای عالی تاجگذاری : بسیار واضح است که نام جناب آقای مهندس محمدعلی قطبی بایستی در لژ خانواده جلیل سلطنتی منظور شود لذا خواهشمند است دستور فرمائید کارت دعوت را نیز از کارت های اختصاصی آن لژ صادر فرمایند.
فرح پهلوی دعوای فوق و دخالت خودش می گوید: تمرین های مراسم تاجگذاری فرصتی به من داد تا بتوانم اختلافاتی را که بر سر تعیین جای هر یک از افراد خانواده سلطنت در این مراسم پیش آمده بود، حل کنم.
همین طور اختلاف نظر میان همراهان خودم، که در صورت عدم دخالت من می توانست عواقب ناخوشایندی داشته باشد این بگومگوها پادشاه را عصبانی می کرد و مرا ناراحت ولی چاره ای نبود جز آرام کردن اطرافیان.
کهن دیارا، ص 152 4ـ آنگاه لباسهای سلطنتی را که رضاشاه در تاجگذاری خود از آن استفاده کرده بود، به تالار کاخ گلستان آوردند.
پادشاه شنل را به دوش انداخت و شمشیر را بر کمر بست، سپس تاج را به حضورش آوردند.
پادشاه آن را با دو دست محکم گرفته، بر سر نهاد.
همزمان با این مراسم، صدای غرش توپ ها به گوش می رسید.
لحظه ای بعد پادشاه بر تخت نشست و با اعتقادی راسخ شروع به خواندن متن نطقی نمود...
کهن دیارا، خاطرات فرح، ص 154 5ـ سپس نوبت به من رسید.
در مقابل پادشاه زانو زدم و هنگامی که او تاج را بر سرم می نهاد، گویی تاجی بود که بر سر همه زنان ایرانی گذاشته می شد...
من خواستار قدرت بیشتری نبودم و فردای روز تاجگذاری نیز خود را متفاوت با روزهای قبل حس نکردم...
همان ص 5 ـ 154 با این که فرح از گذاشتن تاج بر سرش با عظمت یاد می کند و این موقعیت جدید را با ارزش می داند که به طور طبیعی قدرت بیشتری به عنوان ملکه و نایب السلطنه ایران به او می داد اما در قسمت دوم، به دروغ مدعی شده که خواهان قدرت بیشتر نبوده است.
6ـ فرح پهلوی در مصاحبه های گوناگون با خوشحالی زایدالوصفی از روز تاجگذاری یاد می کند و از ابراز احساسات مردم یاد می کند و می گوید: احساساتی که ملت در آن روز نشان داد به قدری بر دل ما نشست و صمیمانه بود که حد نداشت و در آن لحظه وقتی با اعلیحضرت صحبت می کردیم می گفتیم به قدری مردم مهربانند و احساسات گرم نشان می دهند که انسان دلش می خواهد هر کاری که برای مردم کرده صد برابر آن را برایشان انجام بدهد و محبت ها و مهربانی های آنها را طوری جبران کند.
مجله زن روز تاریخ 11 /8 /1346 اما واقعیتی که فرح در اینجا به آن اشاره نکرده این بود که اکثریت ایرانیان از برگذاری آن یا ناراضی بودند و یا در دورترین نقاط کشور از کمترین وسایل رفاهی حتی رسانه ای محروم بودند و از آن خبری نداشتند و جمعیتی هم که فرح در بالا از آنان یاد می نماید افراد نظامی، پلیس و نیروهای امنیتی بودند که در لباسهای شخصی یا نظامی در جاهای تعیین شده حضور داشتند.
مثل آنچه در بند 3 سند این صفحه ذکر آن شده است.