موضوع : روابط ایران و شوروی
تاریخ سند: 20 آذر 1342
موضوع : روابط ایران و شوروی
متن سند:
شماره : 115 /323 بدنبال توسعه روابط دوستانه بین ایران و شوروی در بین بعضی مردم شایع شده که دولت شوروی بوسیله سفیر خود بطور محرمانه از دولت ایران خواسته است که باحزاب کمونیستی اجازه فعالیتهائی داده شود و بموازات این شایعات گفته میشود که کمیته مرکزی حزب توده بدبیر کلی احسان طبری1 فعالیت خود را در داخل کشور شروع کرده و عنقریب اعلامیه ای مخفی چاپ و منتشر خواهد شد و احتمال چاپ روزنامه مردم نیز در تهران پیش بینی میشود.بعرض میرسد ـ مقرر فرمائید نظرات عملی را ابلاغ نمایند.
در پرونده حزب توده بایگانی شود.
30 /10 تا آنجا که اطلاع است مطلب مزبور شایعه بوده و حقیقت ندارد.
28 /9
توضیحات سند:
1ـ احسان طبری در 1295 در ساری متولد شد، در سال 1314 فعالیت سیاسی خود را با همکاری در انتشار مجله دنیا آغاز کرد در 1316 به عنوان گروه 53 نفر دستگیر و زندانی شد.پس از شهریور 1320 از موسسین حزب توده بود و در همین دوران، مدتی در شرکت نفت مشغول به کار شد، پس از آن به عنوان مترجم در خبرگزاری تاس به کار پرداخت.
در کنگره اول حزب توده (1323) به عضویت کمیته مرکزی انتخاب شد و بعد از غیرقانونی شدن فعالیت حزب در 1327 به شوروی گریخت، سپس به همراه کمیته مرکزی حزب توده به آلمان شرقی رفت.
در 1358 به ایران بازگشت و در 1342 دستگیر شد.
وی از بدو تأسیس حزب توده همواره در رأس تشکیلات و رهبری آن قرار داشت و به عنوان ایدئولوگ حزب برای مدتی طولانی مسئولیت شعب آموزش و تبلیغات آن را بر عهده داشت.
نشریه دنیا زیر نظر او انتشار می یافت و از 1350 به این سو، تقریبا تمامی بیانیه هاو اعلامیه های حزبی بوسیله او تنظیم و تدوین می شد.
گذشته از رسائل حزبی، تحقیقات او در زمینه های تاریخ و فرهنگ و تلاش وی برای مطابقت دادن تئوریهای مارکسیستی با تاریخ و ادبیات ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است.
طبری در سال 1364 پس از یکدوره تحقیقات پیرامون اسلام و اندیشه متفکران اسلامی، به اسلام گرائید و با انتشار مقالات پیرامون مسائل استالین در آکادمی علوم اجتماعی شوروی سابق به تحصیل ادامه داد و در رشته تاریخ فلسفه به مقام علمی «نامزد علوم فلسفی» دست یافت او سپس در سال 1336 عازم شهر لایپزیک در آلمان شرقی شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در این شهر اقامت گزید طبری در آلمان شرقی در آکادمی علوم اجتماعی برلین موفق به دریافت عالیترین مدرک تخصصی در رشته فلسفه شد پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران طبری همچون بسیاری دیگر از سران حزب توده وارد ایران شد اما افشای توطئه های حزب توده در ایران و دستگیری سردمداران آن بعنوان به انتها رسیدن مارکسیسم در ایران ضربه نهائی را بر اندیشه طبری زد و حصارهای پولادین تقید و وابستگی ذهنی او را فرو پاشید طبری از زندان «مصلحت گرایی حزبی» رهایی یافت و با نگارش کژراهه به خود افشاگری دست زد ـ شناخت و سنجش مارکسیسم تداوم این خود افشاگری در پهنه نظری بود که طبری با قلم نقاد خود و با اتکاء به دانش مارکسیستی اش و با پشتوانه قریب به نیم قرن فعالیت های نظری در تمامی عرصه های مارکسیسم آن را به اسلام و مردم تقدیم کرد شایان ذکر است که طبری آخرین اثر قانونی خود را با عنوان آورندگان اندیشه خطا که به کاوش در مورد اندیشه های فکری، سیاسی کسروی، صادق هدایت، فریدون آدمیت و تقی زاده میپردازد، در دست نگارش داشت که با فوتش ناتمام ماند.
احسان طبری از 25 اسفند 1367 به علت ناراحتی کلیه در بیمارستان بستری شد و سرانجام روز شنبه نهم اردیبهشت 1368 در سن 72 سالگی درگذشت.