تاریخ سند: 10 اسفند 1343
متن سند:
شماره :981 /3151489ک 19 /11 /43 صبح دوشنبه 18 /1 /65 رضا روستا به اتفاق لاهرودی1 و دکتر جودت از برلن برای شرکت در پلنوم حزب توده به شوروی رفتند.به طوری که گفته می شود قبلاً تصور می رفت که پلنوم حزب توده در آلمان شرقی برگزار شود ولی هنگامی که روستا برلن را ترک کرد قرار بود که به سه مملکت برود.
دو مملکت یعنی لهستان و مجارستان معلوم بودند او به مجارستان می رفت که در آنجا کار بابازاده عضو کمیته مرزی2 حزب را درست کند ولی اسم مملکت سوم را نگفته بود.
تا چند روز قبل که شنیده شد وی برای شرکت در یک کنفرانس به مسکو رفته است.
گویا رضا روستا هیچ وقت هنگام شرکت در یک جلسه حزبی قبلاً هدف مسافرت خود را آشکار نمی کند بلکه پس از مراجعت می گوید که کجا بوده است.
در پرونده رضا شهرت روستا بایگانی شود.
توضیحات سند:
1 ـ امیر علی لاهرودی : وی از فعالین قدیمی حزب توده است که در همان نخستین دوران تشکیل حزب، عضو کمیته ایالتی آذربایجان شده در کنگره اول (1323) به نمایندگی از اردبیل شرکت داشت و پس از تشکیل فرقه دمکرات آذربایجان به آن پیوست و در دوران حکومت پیشه وری برای تحصیل به شوروی اعزام شد.او در دوران مهاجرت از طرفداران جدی غلام یحیی دانشیان بود و در ماجرای وحدت حزب توده با فرقه دمکرات آذربایجان (کنفرانس وحدت، 1339) با پیشنهاد فرقه عضو کمیته مرکزی و عضو مشاور در هیئت اجرائیه حزب شد.
مدتی نیز به عنوان نماینده فرقه در لایپزیک فعالیت کرد، اما دوباره به شوروی بازگشت و به همکاری خود با فرقه دمکرات ادامه داد (1341).
در پلنوم یازدهم (1344)، پس از رد شدن طرح اخراج فروتن، قاسمی و سغایی، همراه با گروه غلام یحیی جلسه را به اعتراض ترک کرد که همین امر موجب بحران در پلنوم حزب شد و سرانجام با پافشاری آنان اخراج قاسمی و فروتن در این پلنوم به تصویب رسید.
پس از پلنوم چهاردهم لاهرودی از اعضای کمیسیونی بود که تهیه برنامه حزب توده را برعهده داشت و در پلنوم 16 (1357) به عضویت هیئت اجرائیه حزب درآمد.
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، به علت پیری و بیماری دانشیان، امیر علی لاهرودی اداره امور فرقه را برعهده گرفت و دانشیان صدر افتخاری فرقه دمکرات بود که پس از مرگ دانشیان در 1364 لاهرودی رسما به رهبری فرقه انتخاب شد.
در پلنوم هفدهم (1360) او به همراه کلیه اعضای اصلی و مشاور کمیته مرکزی حزب توده در خارج از کشور که حاضر به بازگشت نبودند، از مرکزیت حزب تصفیه شد، و پس از دستگیری سران حزب توده در ایران، وی با حمید صفری و حبیب اللّه فروغیان، کمیته خارج از کشور حزب توده و هیئت سیاسی جدید را تشکیل دادند.
* 1 ـ برگرفته از : خاطرات نورالدین کیانوری ؛ خاطرات ایرج اسکندری ؛ خاطرات اردشیر آوانسیان ؛ سیاست و سازمان حزب توده، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ؛ علی زیبایی، سیر کمونیسم در ایران.
2 ـ صح : مرکزی.