تاریخ سند: 12 بهمن 1357
متن سند:
دنباله حوادث و وقایع نقاط مختلف کشور در روز 12 /10 /57 1ـ شهرهای استان آذربایجان غربی : بعدازظهر روز 12 /10 /57، راه پیمائی و تظاهراتی با شرکت گروههائی از قشریون مذهبی و عناصر فرصت طلب در شهرهای رضائیه، مهاباد، سردشت و نقده بوقوع پیوسته است.در تمامی تظاهرات فوق شعارهائی علیه مقامات عالیه کشور و نیز شاپور بختیار داده شده و ضمنا در شهر سردشت شماری از تظاهرکنندگان قصد حمله به سازمان اطلاعات و امنیت شهرستان مزبور را داشته اند که بسبب آمادگی و هوشیاری نگهبانان سازمان یادشده، جز پرتاب تعدادی سنگ بداخل محوطه ساختمان سازمان و شکستن شیشه های خودرو یکی از کارمندان سازمان مورد بحث توفیق دیگری بدست نیاورده اند.
در نقده تظاهرات عناصر یادشده صورت خشونت و تخریب بخود گرفته و متظاهرین که تعداد آنها بالغ بر هفت هزار نفر گزارش شده، یک سینما، چند موسسه دولتی، چند شعبه بانک و دو باب مغازه مشروب فروشی را بآتش کشیده اند.
تظاهرکنندگان در چهار شهر یادشده با دخالت مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
1 2ـ شهرهای استان مازندران : روز 12 /10 /57، گروههائی از عناصر اخلالگر و آشوب طلب در شهرهای ساری، بابل، آمل و بخش گالیکش از توابع گنبدکاووس مبادرت به تظاهرات خیابانی کرده و ضمن آن یک هتل در شهر بابل و یک خودرو متعلق به یک افسر راهنمائی در شهر آمل توسط آشوبگران بآتش کشیده شده و ضمنا عوامل بلواگر در بخش گالیکش ضمن آتش افروزی در سطح خیابانها به پاسگاه ژاندارمری محل نیز حمله کرده که در نتیجه درگیری بین آنها و مامورین انتظامی هفت نفر کشته و 12 نفر مجروح که حال یکی از مجروحان نیز وخیم گزارش شده است.
2 3ـ شهرهای استان خوزستان : بعدازظهر روز 12 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه ای در شهر دزفول صورت گرفته که ضمن آن تظاهرکنندگان با دادن شعارهای ضد ملی، بعضا وسایل انفجاری دست ساز نیز بسوی مامورین انتظامی مستقر رد خیابانها پرتاب و همچنین منزل یکی از افسران شهربانی دزفول وسیله اخلالگران بآتش کشیده شده که افسر یاد شده و همسر و فرزندانش در این حادثه مختصر جراحاتی برداشته و جهت درمان به بیمارستان اعزام شده اند.
ضمنا در روز مذکور نوجوان 16 ساله ای در شهر بهبهان هنگامیکه قصد داشته یک وسیله انفجاری را بسوی مامورین گشتی پرتاب نماید، وسیله مزبور در دستش منفجر که در نتیجه عامل یاد شده بقتل رسیده است.
3 4ـ شهرهای خرم آباد و بروجرد: بعدازظهر روز 12 /10 /57، شماری از بلواگران در شهرهای خرم آباد و بروجرد به تظاهرات اخلالگرانه و اقدامات تخریبی مبادرت کرده اند که ضمن آن منازل چند تن از افراد پلیس در شهر بروجرد از طرف آشوبگران بآتش کشیده شده است.
عملیات تخریبی فوق باعث ناراحتی کلیه مامورین و پرس نل شهربانی بروجرد گردیده و این عده ناگزیر جهت تامین خود و اعضای خانواده شان به رئیس شهربانی بروجرد مراجعه، لیکن نامبرده عنوان نموده است که شخصا نمیتواند اقدامی در اینمورد بنماید.
در نتیجه مامورین یادشده با ناراحتی بیشتر به رئیس شهربانی پرخاش و بوی اهانت نموده اند-4- و متعاقب آن رئیس شهربانی بعنوان اینکه از ناحیه مامورین خود تامین جانی ندارد، به پادگان بروجرد رفته، ولی پس از مذاکراتی که با فرمانده پادگان داشته، بمنزلش مراجعت کرده است.
ضمنا در حوادث شهر مذکور، دو تن از افسران شهربانی با اسلحه سرد از طرف عوامل اخلالگر مضروب و مجروح گردیده که جهت درمان به بیمارستان اعزام شده اند.
5 5ـ قم : بعدازظهر روز 12 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه ای در برخی از خیابانها و کوچه های فرعی شهر قم، توام با آتش افروزی و دادن شعارهای مضره در گروههای تقریبی 10 تا 100 نفری صورت گرفته که مامورین انتظامی نسبت به متفرق نمودن متظاهرین اقدام نموده اند.
ضمنا بعداز برگزاری نماز مغرب و عشاء در صحن مطهر حضرت معصومه (ع) نیز جمعی از طلاب و قشریون مذهبی اقدام به دادن شعار و تظاهرات نموده اند که پس از لحظاتی متفرق شده اند.
6 6ـ شیراز و فیروزآباد: بعدازظهر روز 12 /10 /57، تظاهرات پراکنده ای در برخی از نقاط شهر شیراز با شرکت گروههائی از عوامل آشوبگر برپا گردیده که با دخالت مامورین انتظامی و استفاده از گاز اشک آور متظاهرین پراکنده شده اند.
ضمنا بدنبال حوادث اخلالگرانه و تخریبی در شهر فیروزآباد در روز 11 /10 /57، در تاریخ 12 /10 /57 شورای تامین شهرستان مزبور تشکیل و وضعیت قرمز در این شهرستان اعلام شده است.
7 7ـ خمین و محلات : بعدازظهر روز 12 /10 /57، گروههائی از عناصر فرصت طلب و آشوبگر در شهرهای خمین و محلات دست به تظاهرات آشوبگرانه زده که لحظاتی بعد توسط مامورین انتظامی اخلالگران در هر دو شهر متفرق شده اند.
8ـ ورامین : روز 12 /10 /57، جماعتی از قشریون مذهبی و عوامل فرصت طلب در شهر ورامین به تظاهرات خیابانی و اخلالگرانه مبادرت کرده اند که با دخالت مامورین انتظامی تظاهرکنندگان متفرق شده اند.
8 9ـ یزد : بعدازظهر روز 12 /10 /57، گروههائی از قشریون مذهبی و فرصت طلبان در برخی از خیابانهای شهر یزد دست به تظاهرات آشوبگرانه زده و در مسیر حرکت خود چند شیشه از شعبه بانک شهریار را در شهر مذکور شکسته اند.
همچنین عناصر اخلالگر یکعدد بمب دست ساز بمنزل یکی از مامورین شهربانی-9- که خالی از سکنه بوده پرتاب که در نتیجه انفجار بمب تعدادی از شیشه های منزل مزبور شکسته شده است.
ضمنا از روز مذکور بنا به توصیه شیخ محمد صدوقی روحانی قشری و سرشناس یزد بمناسبت وقایع اخیر شهر مشهد بازار و مغازه ها در شهر یزد بمدت سه روز تعطیل گردیده است.
10 10ـ بوشهر : از ساعت 1600 روز 12 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه در بوشهر بوقوع پیوسته و طی آن ساختمان چند بانک و اداره دولتی بآتش کشیده شده است.
تظاهرکنندگان با تیراندازی هوائی مامورین متفرق گردیده اند.
ضمنا در ساعت 1615 روز مذکور یکدستگاه اتومبیل آریا با چهار سرنشین جلو هنگ ژاندارمری بوشهر توقف نموده و سرنشینان آن بسمت مامورین تیراندازی کرده اند که با تیراندازی متقابل مامورین متواری شده اند.
11 در بخش سعدآباد از توابع برازجان نیز در روز مذکور تظاهراتی انجام شده و اخلالگران قصد حمله به پاسگاه ژاندارمری محل را داشته اند که در نتیجه مقاومت مامورین و تیراندازی آنان، مهاجمین متواری و دو نفر از آنان کشته و چند نفر مجروح گردیده اند.
گفته میشود در این جریانات مامورین شهربانی از ترس درگیری با دادگستری عکس العمل موثری از خود نشان نداده اند.
12 11ـ مشهد: بعدازظهر روز 12 /10 /57، عبدالکریم هاشمی نژاد یکی از روحانیون قشری افراطی و طرفدار خمینی در مشهد، در مجلس ترحیمی که جهت کشته شدگان حوادث اخیر شهر مزبور در مسجد جامع گوهرشاد مشهد تشکیل بوده ضمن سخنان تحریک آمیزی گفته : «حوادث مشهد حرکت ملت ایران را کند نمیکند، ما بر مشکلات فائق خواهیم شد.
رژیم دیکتاتوری قصد دارد انسانها را در ایران از بین ببرد، ولی جلادان باید بدانند ملت ما مبارز است و رژیم جلاد و این نظام پادشاهی را نمیپذیرد.
ما همانطوریکه دولت نظامی را به زانو در آوردیم، دولت شاپور بختیار را هم که اربابش در حال فرار است شکست خواهیم داد.
» 2ـ مقارن ساعت 2300 روز 12 /10 /57 تعدادی از عوامل آشوبگر بمنزل یک استوار بازنشسته بنام غلامرضا حسن زاده در شهر مشهد هجوم برده و پس از مضروب نمودن یادشده منزلش را بآتش کشیده اند.
نامبرده متعاقبا در بیمارستان فوت شده است.
12ـ گچساران : شب هنگام مورخ 12 /10 /57، شماری از عناصر اخلالگر در شهر گچساران دست به تظاهرات آشوبگرانه زده و طی آن اداره پست و یک سینمای شهر مزبور را بآتش کشیده اند.
حریق های مذکور وسیله مامورین آتش نشانی خاموش و تظاهرکنندگان با دخالت مامورین انتظامی و شلیک چند تیر هوائی متفرق شده اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ اخبار شهرهای آذربایجان غربی با توضیح بیشتر پس از این بولتن یاد خواهد شد.1-فاجعه خونین گالیکش در گزارش ارتش چنین منعکس شد:«ساعت 1730 دقیقه تعدادی از اهالی گنبدقابوس با چوب و چماق به پشتیبانی از مخالفین با چهار دستگاه مینی بوس، یک دستگاه کامیون و پنج دستگاه سواری به گالیکش وارد و ضمن انجام تظاهرات و ایجاد آتش سوزی در اثر تیراندازی مامورین از غیرنظامیان 7 نفر کشته و 12 نفر مجروح به جای می ماند که حال یک نفر از آنها وخیم است.
» (گزارش زمستان 57، ص 134) خبرهای استان مازندران متعاقبا با شرح بیشتر خواهد آمد.
3ـ از حوادث دیگر استان خوزستان تظاهرات در رامشیر بود که در پی خواهید خواند.
4ـ معترضان «به رئیس شهربانی و سایر افسران اهانت نموده و سرگرد قبادیانی افسر شهربانی را با چوب به شدت مجروح کرده اند.
» (پرونده 106993، ج 4) 5ـ یکی از افسران مجروح حشمت حاتمی نام داشت.
(پرونده 106993، ج 4) گزارشی از حوادث ساعت 11 شب امروز در خرم آباد هست که در پی خواهید خواند.
6ـ خبرهای تفصیلی شهر قم متعاقبا خواهد آمد.
7ـ «در شهر لار روز 12 /10 /57 کلیه مغازه ها، بازار و مدارس، بانکها و ادارات تعطیل بوده است.
»(پرونده 106992، ج 6)امروز (12 /10 /57) شعبه بانک صادرات کازرون به آتش کشیده شده و شیشه های بانک ملی شکست.
(گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 35 اداره سوم ستاد بزرگ ارتشتاران) 8ـ ساواک سمنان موقعیت شهر ورامین را در دوازدهم ماه چنین گزارش داد: «برابر اعلام سازمان ورامین اوضاع کماکان ناآرام است.
تظاهرات پراکنده ای ادامه دارد.
مغازه ها و آموزش و پرورش تعطیل است.
مأمورین انتظامی فقط به دفاع از تأسیسات خود مشغول و شهر و اماکن حساس بی دفاع است.
مردم و فرهنگیان از مأمورین شهربانی که بسیار بد عمل کرده اند، ناراحت و در صدد انتقام می باشند.
تعویض رئیس شهربانی ضروری است، زیرا در تسکین افکار عمومی و جلوگیری از شورش بسیار مؤثر است.
» (پرونده 106973، ج 5) 9ـ سرپاسبان حامدی پور.
در تظاهرات امروز (12 /10 /57) یزد مردم علیه بختیار و در نخست وزیری او شعار دادند و از خیابان شاه تا اداره آموزش و پرورش راه پیمایی کردند و در آنجا به متحصنین پیوستند.
30 /6 بعدازظهر هم پس از نماز گروهی از مردم از مسجد حظیره خارج شدند و در خیابان پهلوی راه پیمایی و علیه شاه و حکومتش شعار دادند.
(پرونده 106974، ج 2) امروز اکثر ادارات و همه بانکها در استان یزد تعطیل بود.
(همان) 10ـ ر.ک: اسناد انقلاب اسلامی، ج 2، صص 573 ـ570.
11ـ ارتش نوشت: «کلیه بانکها و فروشگاههای تعاونی شهر و روستا در شهر بوشهر ویران شده است.
» (گزارش زمستان 57، ص 135) 12ـ در منبع دیگری تعداد شهدای سعدآباد برازجان سه تن ذکر شده است.
(گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 35 اداره سوم ستاد بزرگ ارتشتاران)