تاریخ سند: 28 آبان 1334
متن سند:
از : زندان شماره 2 به : فرمانداری نظامی شهرستان تهران و حومه شماره : 386 در مورد تلگراف تأثر نسبت به سوءقصد بجناب آقای علاء* نخست وزیر محبوب ایران بدینوسیله یکبرگ تلگراف تأثر از طرف زندانیان بند 3 به تیمسار معظم فرمانداری نظامی تهران و راه آهن سرتاسری ایران به پیوست تقدیم میگردد.رئیس زندان فرمانداری سرگرد کاوسی
توضیحات سند:
* حسین علاء : حسین علاء فرزند میرزا محمد علیخان علاء السلطنه، در سال 1262 شمسی در شهر تفلیس بدنیا آمد.در آن هنگام پدرش کنسول ایران در تفلیس بود و لقب معین الوزرا داشت.
در شب 11 محرم 1307 ق که ناصرالدین شاه از سفر سوم اروپا بر می گشت در تفلیس به خانه معین الوزرا رفت و هنگام ورود او علاء به پیشواز شاه رفت و به زبان فرانسه به شاه خوش آمد گفت.
در سال 1307 ق معین الوزرا لقب علاء السلطنه گرفت و از طرف ناصرالدین شاه به وزیر مختاری ایران در لندن منصوب شد.
علاء هم به اتفاق پدر عازم انگلستان گردید و تحصیلات متوسطه را در آنجا به پایان برد و در 1321 ق به پیشنهاد پدرش از طرف وزارت خارجه به عنوان کارمند مأمور خدمت سفارت ایران در لندن شد.
در سال 1320 که علاءالسلطنه برای چندمین بار وزیر خارجه شد.
علاء به ریاست کابینه وزارت خارجه ارتقاء جست و لقب معین الوزرا گرفت.
او چون به زبان انگلیسی تسلط داشت بیشتر اوقات در مشکلات سیاسی که بین وزارت خارجه و سفارت انگلستان روی می داد واسطه ملاقات و مذاکره با وزیر مختار بود و اولیاء سفارت انگلستان با توجه به سوابق مأموریت علاءالسلطنه در لندن به فرزندش نیز اعتماد داشتند.
علاء در دوران جنگ اول جهانی به مناسبت داشتن شغل ریاست کابینه وزارت امور خارجه و چیرگی به دو زبان انگلیسی و فرانسه در مذاکرات سیاسی ایران با سفارتخانه های خارجی نقش حساسی داشت.
علاء در طول دوران زمامداری وثوق الدوله و مشیرالدوله و حکومت سپهدار رشتی و حکومت کودتا وزیر مختار ایران در آمریکا بود.
علاء در انتخابات دوره پنجم به وکالت تهران برگزیده شد و در آذرماه 1302 به تهران بازگشت علاء همکاری صمیمانه با تقی زاده را از مجلس پنجم آغاز کرد و در جلسه نهم آبان 1304 که برای خلع سلطنت از سلسله قاجاریه رأی گرفته شد علاء هم به بیعت تقی زاده رأی مخالف داد پس از پایان مجلس پنجم در مرداد 1306 به وزیر مختاری ایران در پاریس برگزیده شد.
در سال 1311 به تهران بازگشت و به ریاست بانک ملی برگزیده شد وی در نیمه دوم سال 1312 به وزیر مختاری ایران در لندن منصوب شد و چهار سال نیز در این مقام بود.
سپس در سال 1316 به تهران احضار و از طرف جم (نخست وزیر) به ریاست کل تجارت و امور اقتصادی منصوب شد.
در نیمه دوم سال 1321 پس از فوت فرزین، علاء به وزارت دربار منصوب گردید و قریب سه سال در این مقام بود و در سال 1324 به سمت سفیر ایران در امریکا برگزیده شد و رهسپار واشنگتن گردید.
وی در اواخر 1328 به ایران بازگشت و در فروردین 1329 در کابینه علی منصور به عنوان وزیر خارجه معرفی گردید.
به دنبال ترور رزم آراء و مرگ وی در 16 اسفند 1329 توسط فدائیان اسلام، علاء مأمور تشکیل کابینه شد.
اما دوران زمامداری وی به دو روز پس از گرفتن رأی اعتماد از مجلس در تاریخ 12 اردیبهشت به طول نینجامید.
وی پس از استعفا در نیمه سال 1330 مجددا وزیر دربار شد.
بدنبال برکناری زاهدی از پست نخست وزیری در سال 1334 علاء مأمور تشکیل دولت شد بدنبال الحاق ایران در پیمان بغداد علاء تصمیم به شرکت در کنفرانس دولت های عضو پیمان در بغداد را داشت که بدلیل مخالفت نیروی ملی و مذهبی با این پیمان، فدائیان اسلام در تاریخ 25 / آبانماه / 1334 وی را که قصد شرکت در مجلس ترحیم سید مصطفی کاشانی که در مسجد شاه منعقد گردیده بود را داشت ترور می نمایند.
اما وی از این حادثه جان سالم بدر برد و در حالی که سر و پیشانیش جراحات سطحی برداشته بود و باندپیچ نموده بود در اجلاس پیمان بغداد شرکت کرد وی در سال 1336 بار دیگر به وزارت دربار منصوب و تا شهریور 1342 در این مقام بود وی همچنین ریاست شورای جشن های شاهنشاهی ـ ریاست هیئت امناء دانشگاه پهلوی ـ ریاست هیئت مؤسسین دانشگاه ملی و ریاست انجمن برادری جهانی ولاینز بین المللی را به عهده داشت.
وی سرانجام در 21 تیر 1343 فوت و در مجاورت حضرت عبدالعظیم دفن گردید.
ر ک : ستم ستیزان نستوه، آیت الله فومنی حائری، مرکز بررسی اسناد تاریخی، صص 228 ـ 231