تاریخ سند: 22 آذر 1357
متن سند:
انجام تظاهرات ملی و میهنی در روز 22 /9 /57 در شهر اراک از ساعت 1000 روز 22 /9 /57 (2537 شاهنشاهی)، گروه کثیری از اهالی شاهدوست و وطن پرست شهر اراک ـ استان مرکزی و روستاهای اطراف آن که بالغ بر 30000 نفر بوده اند با دادن شعارهای ملی و میهنی به راه پیمائی و تظاهرات ملی در خیابانهای شهر اراک پرداخته اند.ضمنا در روز مذکور تعدادی از خبرنگاران خارجی از تظاهرات فوق عکس و فیلم و گزارشات جامعی تهیه نموده اند.
همزمان عده ای از مخالفین در گروههای کوچک بطور پراکنده با پرتاب سنگ بطرف تظاهرکنندگان، به کوچه های فرعی متواری و پناه برده و مامورین انتظامی مانع از برخورد آنها با تظاهر کنندگان شده اند.
1 گروه مخالفین در کوچه مسجد حاج ابراهیم شهر اراک که محل تجمع قشریون مذهبی است به چند خانه حمله نموده و با ایجاد ترس و وحشت سعی در خنثی نمودن تظاهرات میهنی فوق نموده اند.
مقارن ساعت 1300، تعداد تظاهرکنندگان وطن پرست بالغ بر 50000 نفر شده و در همین موقع خودروهائیکه از روستاهای اطراف اراک عده ای از روستائیان را برای شرکت در تظاهرات میهنی بشهر میآورده در روستای سننجان مورد حمله گروهی از مخالفین قرار گرفته و شیشه های اتومبیلهای حامل روستائیان مذکور از طرف مخالفین شکسته شده است.
بدنبال حمله گروه مخالفان به روستائیان در قریه سننجان مامورین انتظامی بمحل وارد تا از هر گونه برخورد و درگیری دو گروه مذکور ممانعت نمایند.
2 این تظاهرات میهنی تا ساعت 1500 روز 22 /9 /57، همچنان با هیجان هر چه بیشتر ادامه داشته است.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ اطلاعات هفتگی درباره تظاهرات دولتی اراک نوشت : «عده ای چماق به دست به خیابانها ریختند و به نفع دولت شعار دادند.این عده شیشه های چند مغازه را شکستند.
گروهی از تظاهرکنندگان موافق دولت را بچه های مهد کودک اراک تشکیل می دادند.
» (به تاریخ 22 /10 /57، صص 4 و 11 و 58) در منبع دیگری هم آمده است که امروز (22 /9 /57) «بیش از 2000 نفر جاهل و خود فروخته از دهات سنعان، هزاوه، مرزگران، ایجان و حاوسیان، بابیل و چماق به شهر حمله می کنند و خانه ها و مغازه ها را آتش می زنند و غارت می کنند و مردم را مجبور به سوار شدن در تریلی ها و گفتن جاوید شاه می کنند.
در این حمله که تحت حمایت پلیس بود تعدادی کشته و مجروح می شوند.
» (اخبار جنبش اسلامی، ش 8، به تاریخ 30 آذر 1357) در سند دیگری از ساواک آمده است که در تظاهرات دولتی قطع نامه ای همه صادر شده و در آن «اضافه نمودند چنانچه بازار اراک در تاریخ 23 /9 /57 شروع به کار ننماید کلیه مغازه هایی را که بسته است به آتش خواهند کشید.
» (پرونده 106988، ج 2، ص 67) 2ـ درباره خبرهای اراک در 12 محرم دیگر آن که «گروهی از اوباش با حمایت کامل پلیس و به دستور استوار رضا ابوالحسنی و سروان مجنی رؤسای پاسگاه و ژاندارمری اراک به سه ده حمله نموده و به ضرب و جرح و غارت مغازه ها و خانه ها می پردازند.
مردم بناچار به دفاع بر می خیزند که در نتیجه یک نفر از مهاجمین کشته و دیگری دستگیر می گردد.
در تحقیقاتی که مردم از این شخص به عمل می آورند وی اقرار می کند که فقط در مقابل دریافت صد تومان حاضر به این کار گشته است.
هنگام شب مأموران ژاندارمری ده را محاصره و شخص دستگیر شده را می ربایند.
» (همان)