موضوع: روز هفتم یزد
تاریخ سند: 21 فروردین 1357
موضوع: روز هفتم یزد
متن سند:
از: 9/ﻫ 1 تاریخ: 21 /1 /2537[1357]به: 312 شماره: 5258 /9 ﻫ 1
موضوع: روز هفتم یزد
شخصی به نام فاضلی1 شغل آخوند ساکن مشهد به اتفاق یک نفر به نام شوشتری شغل انگشترساز و یک نفر دیگر (مشخصات بیشتری در دست نیست) جهت مشاوره در مورد برگزاری مجلس ترحیم به مناسبت شب هفتم حادثه یزد2 با عباس واعظ طبسی ملاقات می‌نمایند. نامبرده اظهار می‌دارد ما قبلاً با عبدالکریم هاشمی‌نژاد نیز صحبت کرده‌ایم، در نظر داریم عصر روز 17 /1 /37 در مسجد بناها مجلس ترحیمی برگزار نمائیم. عباس واعظ طبسی بیان می‌دارد اصلح است در این مورد با آقای محمدرضا محامی نیز ملاقات بنمائید؛ لذا سه نفر با محامی ملاقات و مشاوره و تصمیمات خود را با مشارالیه نیز در میان می‌گذارند. نامبرده بیان می‌دارد بهتر است در این مورد با علی فلسفی پیشنماز مسجد بناها مذاکره کنید و ببینید آیا این شخص حاضر است مسجد را در اختیار شما بگذارد یا خیر، لذا سه نفر فوق قرار می‌گذارند با فلسفی ملاقات و شبانه نیز تراکت پخش نمایند و قرار شده فاضلی به منبر برود.
نظریه شنبه . خبر فوق صحت دارد. ضمناً شوشتری فامیل حکیم‌زاده است.
نظریه چهارشنبه . خبر فوق به احتمال قوی صحت دارد. مراتب صبح روز 17 /1 /37 به شهربانی اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1. حجت‌الاسلام محمدجواد فاضلی، متولد سال 1320 می‌باشد که در زمانی، امامت جماعت مسجد رضویه (چهنو پائین خیابان) را به عهده داشته است. بخشی از خاطرات وی در دوران انقلاب اسلامی، در روزنامه شهرآرای مشهد، به شرح زیر به ثبت رسیده است:«می‌خواهم از سال43 بگویم که امام را تبعید کردند. اگرچه امام حضور فیزیکی نداشتند، اما شاگردان پرورش‌یافته ایشان در استان و شهرها روستاها و توابع نفوذ انکارناپذیری داشتند که در سطح استان ما مقام معظم رهبری شاخص بود. مهم‌ترین شاخص موفقیت رهبری، نفوذ ایشان در دل جوانان بود که آن‌روزها ایشان با جلسات متعددی که در مساجد سطح شهر و منزل خودشان برگزار می‌کردند، موفق به پرورش نیروهای جوان انقلابی می‌شدند. حجت‌الاسلام فاضلی مهم‌ترین رهبران مشهد در ایام انقلاب اسلامی را علاوه بر مقام معظم رهبری، حجت‌الاسلام والمسلمین شهید هاشمی‌نژاد، آیت‌ا... واعظ طبسی و مهامی(نماینده امام در مشهد) عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: هر کدام از این شخصیت‌های انقلابی کلاس‌های آموزشی، تفسیر و سیاسی خود را در ایام هفته برگزار می‌کردند و این کلاس‌ها مرکز ایجاد انگیزه‌های انقلابی در مردم مشهد بود. اقامه نماز جماعت در مسجد کرامت واقع در چهارراه شهدا به عهده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بود. برپایی نماز از یک سو و کلاس بعد از نماز از سوی دیگر، جوانان مشتاق را به این مسجد هدایت می‌کرد. البته ایشان در این کلاس درس مکاسب را آموزش می‌دادند و تفسیر نهج‌البلاغه را در مسجد امام حسن مجتبی(ع) برای دوست‌داران تدریس می‌کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضلی به خاطره طولانی‌ترین راهپیمایی زنان مشهدی اشاره می‌کند و می‌افزاید: شهر مشهد در تاریخ انقلاب ایران هیچ‌گاه این راهپیمایی بزرگ را که از فلکه آب شروع شد و تا چهارراه شهدا ادامه یافت، فراموش نخواهد کرد. در این راهپیمایی تعداد زیادی از بانوان انقلابی به گروگان گرفته شدند.
وی در ادامه به تحصن انقلابیون در بیت آیت‌الله شیرازی اشاره می‌کند و می‌گوید: در بیت آیت‌الله شیرازی سه شب تحصن داشتیم که باعث ناراحتی عوامل رژیم شد. شب اول برای آزادی زنان شرکت‌کننده در راهپیمایی، شب دوم و سوم نیز برای گرفتن شهید هاشمی‌نژاد و آیت‌الله طبسی بود که نتیجه این تحصن‌ها موفقیت‌آمیز و به نفع انقلابیون بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین فاضلی تشییع جنازه مرحوم کافی را نقطه عطفی دیگر در اجتماع و همراهی سراسری مردم مشهد عنوان می‌کند و می‌گوید: در ادامه راهپیمائی‌ها و حضور سراسری مردم مشهد در خیابان‌ها، مراسم تشییع جنازه حجت‌الاسلام کافی نیز به فرصتی دیگر برای حضور گسترده انقلابیون تبدیل شد تا آنجا که رژیم دیگر نتوانست در مقابل این‌همه شور و هیجان ایستادگی کند.
وی نقطه اوج خشم ملت را در برگزاری مراسم چهلم شهادت آقا سید مصطفی خمینی عنوان می‌کند و می‌گوید: بعد از آنکه رژیم در مراسم چهلم شهید سید مصطفی در قم به مقابله با مردم برخاست و عده زیادی را قتل‌عام کرد، این مراسم به ترتیب در شهرهای دیگر کشور ادامه‌دهنده حضور انقلابیون برای مبارزه شاه تعریف شد تا اینکه سرانجام در 26دی‌ماه57 کار را به آنجا رساند که شاه همه چیز را بگذارد و برود.
2. در ساعت نه و پنج دقیقه‌ی صبح روز دهم فروردین ماه، که نقطه‌ی عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران و مبارزات مردم غیور و متدین یزد می‌باشد، نیروهای اعزامی از پادگان اصفهان، که تعداد آنها را 80 نفر نوشته‌اند، به سرپرستی سرگرد کیا و با تجهیزات انفرادی کامل، به یزد اعزام شدند. در این روز، مردمی که برای شرکت در مراسم اربعین شهدای واقعه‌ی تبریز در مسجد حظیره اجتماع کرده بودند، پس از پایان مراسم، برای تظاهرات خیابانی از مسجد خارج شدند.
یکی از سخنرانان مراسم این روز، حجت‌الاسلام حاج شیخ کاظم راشدپور یزدی بود که به علت ممنوع المنبر بودن، در کنار منبر ایستاد و گفت: «این مجلس یادبود بهترین فرزندان این آب و خاک در تبریز می‌باشد که مسلسل بر روی آنان گشودند و دسته دسته برادران شما را درو کردند و من به روان پاک آنها درود می‌فرستم. خدا ریشه آنهائی که باعث این کشتارها چه در ایران و چه در جنوب لبنان می‌شوند، بکند. شماها گل سرسبد افراد این شهر می‌باشید. ناگفته نماند که خاک باید نابود شود تا گیاه به وجود آید و گیاه باید از بین برود تا گوسفند به وجود آید و گوسفند باید نابود شود تا انسان به وجود آید و انسان‌ها باید کشته شوند تا عدالت اجتماعی برقرار شود و ما از کشته شدن ترسی نداریم.»
در این روز، شهر یزد دارای موقعیت جنگی بود و تمامی ابزار و آلات نظامی برای مقابله با مردم بی‌سلاح، آماده شده بود. به محض اینکه پای جمعیت به خیابان رسید، ترس و دلهره‌ای که به واسطه گزارش‌های قبلی بر دل و جان مأمورین مستولی بود، آنان را وادار به خشن‌ترین برخوردهای قابل تصور با مردم نمود. بخشی از این شیوه‌ی برخورد، در گزارشی که پیرامون این واقعه‌ی خونبار توسط شهربانی یزد تهیه و برای استاندار یزد ارسال گردیده، چنین است: «حدود ساعت 1030 روز جاری، مجلس ترحیم چهلم واقعه تبریز در مسجد حظیره شهر یزد تشکیل شد و در همین موقع، 80 نفر نیروی کمکی پادگان اصفهان به سرپرستی سرگرد کیا به یزد وارد شدند. جمعیت اجتماع‌کننده در مسجد حدود 2000 الی 2500 نفر بود که پس از خاتمه مجلس، جمعیت خارج و به تظاهرات خیابانی پرداخته و در مسیر خود شیشه‌های مغازه‌ها و بانک‌ها را شکستند، که بلافاصله مأمورین شهربانی با پشتیبانی مأمورین هنگ ژاندارمری یزد و مرکز توپخانه و موشک‌ها و پادگان اصفهان، به مقابله با اغتشاش‌کنندگان پرداخته و با اخطار با بلندگو، پاشیدن آب رنگی، شلیک تیر هوائی، جمعیت را متفرق، لیکن اغتشاش‌کنندگان به مقاومت ادامه داده و با پرتاب سنگ و آجر و استفاده از پنجه بوکس چاقو، زنجیر و غیره، با مأمورین درگیر شدند که بالاخره سه نفر از اغتشاش‌کنندگان‌کشته و شش نفر مجروح گردیده‌اند که جریان به دادستانی و پزشک قانونی، جهت روشن‌شدن علت مرگ و جرح اعلام، که تاکنون نتیجه واصل نشده، لیکن برابر اعلام تلفنی رئیس بیمارستان پهلوی، دکتر سام‌زاده، کشته‌شدگان و مجروحین در اثر اصابت گلوله بوده است. در این جریان 11 نفر دستگیر شدند. ضمناً کلیه مغازه‌ها تعطیل می‌باشد. در ساعت 1300 جمعیت متفرق و وضعیت در این ساعت عادی است. طبق گزارش شهربانی بافق وضعیت در بافق عادی، تعدادی از مغازه‌ها تعطیل است و اعلامیه‌هائی پخش شده که جمع‌آوری گردیده است. طبق گزارش تلفنی شهربانی تفت وضعیت در تفت عادی، مغازه‌ها باز و تعدادی اعلامیه پخش و شعارنویسی شده که جمع‌آوری و پاک شده است. طبق گزارش تلفنی شهربانی اردکان، در ساعت 1000 تظاهراتی در خیابان صورت گرفته و تعدادی شیشه شکسته شده، اکثر مغازه‌ها بسته و اعلامیه‌هایی پخش شده که جمع‌آوری گردیده است.» ر . ک: انقلاب اسلامی در یزد . جلد دوم.