از ساعت 1000 روز جاری حدود پانصد نفر دانشگاهی و چند نفر از کارمندان شرکت ملی نفت در باشگاه دانشگاه اجتماع
تاریخ سند: 7 دی 1357
از ساعت 1000 روز جاری حدود پانصد نفر دانشگاهی و چند نفر از کارمندان شرکت ملی نفت در باشگاه دانشگاه اجتماع
متن سند:
از: 9 ﻫ 1 تاریخ:7 /10 /1357به: 323 شماره: 25086/ﻫ 2
تلگراف رمز
پیرو شماره 25085/ﻫ 2- 7 /10 /57
1. از ساعت 1000 روز جاری حدود پانصد نفر دانشگاهی و چند نفر از کارمندان شرکت ملی نفت در باشگاه دانشگاه اجتماع و خامنه‌ای روحانی مخالف درباره ادامه مبارزات تا سقوط رژیم سخن گفته و افزود که هم 66 و هم 144 باید کنار بروند. سپس چند نفر از کارمندان شرکت نفت آبادان درباره اعتصاب و اینکه احتیاج به کمک مادی دارند مطالبی عنوان و اظهار داشتند که پس از اعتصاب از طرف دولت مورد ایذاء قرار گرفته و خانه‌های سازمانی آنان تخلیه شده است. ضمناً پورگل و دکتر فرهودی نیز سخنرانی کردند.
2. برابر اطلاع واصله، از چهار نفر زندانیان مشهد که زخمی شده بودند یکی فوت شده و سه نفر دیگر پس از معالجه به شهربانی عودت داده شدهاند.
3. شایع است که امروز شورای سلطنت2 تشکیل شده است.
4. قرار است از ساعت 0800 روز 8 /10 /57 دانشگاهیان از باشگاه دانشگاه فردوسی اقدام به راهپیمائی نمایند.
شیخان
بفرموده مخابره شود. عابدی
توضیحات سند:
1. عدد 66 نام رمز محمدرضا پهلوی و عدد 44 نام رمز رضا پهلوی (ولیعهد) در مکاتبات ساواک است. در این ایام زمزمه‌هایی به گوش می‌رسیدکه شاه استعفاء بدهد و پسرش جانشین او شود که برخی نیز فریب این طراحی را خورده بودند؛ سخنان مقام معظم رهبری در این موقع، ناظر بر این مسئله است.2. تشکیل شورای سلطنت یکی از آخرین تکیه‌گاه‌های شاه برای جلوگیری از فروپاشی رژیم سلطنتی پس از خروج وی از کشور بود. در آن زمان اوجگیری انقلاب اسلامی که سقوط رژیم سلطنتی را هدف قرار داده بود و همچنین عوامل فرعی‌تر از جمله عدم اعتماد شاه به شایستگی بختیار در حفظ رژیم سلطنتی و همچنین نگرانی وی از بروز اختلاف میان ارتش و بختیار، شاه را عمیقاً به این نتیجه رسانده بود که متعاقب خروج او از کشور، اساس رژیم سلطنتی نیز با توجه به احساسات عمومی فروخواهد ریخت. از این رو به عنوان آخرین بارقه امید، تصمیم گرفت شورایی را به وجود آورد تا بتواند از فروپاشی نظام سلطنتی جلوگیری به عمل آورد. در حقیقت فکر تشکیل «شورای سلطنت» ناشی از نگرانی جدی شاه از انقراض سلسله شاهنشاهی بود.
اعضایی که برای تشکیل این شورا با موافقت شاه در نظر گرفته شدند، عبارت بودند از: 1ـ شاپور بختیار، نخست‌وزیر 2ـ محمد سجادی، رئیس مجلس سنا 3ـ جواد سعید، رئیس مجلس شورای ملی 4ـ سید جلال تهرانی، سناتور سابق 5ـ محمدعلی وارسته، وزیر دارایی اسبق 6ـ عبدالله انتظام، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران 7ـ علیقلی اردلان، وزیر دربار شاهنشاهی 8ـ علی‌آبادی، دادستان سابق 9ـ ارتشبد عباس قره‌باغی، رئیس ستاد ارتش. شورای سلطنت در حالی اولین جلسه خود را تشکیل می‌داد که امام خمینی(ره) بختیار و دولتش را که دو هفته پیش تشکیل شده بود فاقد مشروعیت خوانده، رهبران کشورهای غربی امید خود را از آرامش ایران در صورت باقی ماندن شاه از دست داده و این ناامیدی را در گوادلوپ (14 دی) ابراز کرده بودند. بسیاری از ژنرال‌های مورد اعتماد شاه از جمله اویسی، ازهاری و ... از کشور گریخته بودند (14 تا 18 دی) و شورای انقلاب به فرمان امام خمینی(ره) تشکیل شده بود. روز 25 دی یعنی فردای روزی که جلسه رسمیت یافتن شورای سلطنت در نیاوران تشکیل شده بود، امام خمینی در اعلامیه‌ای این شورا را غیرقانونی خواندند. امام در این اعلامیه که در آستانه اربعین سالار شهیدان حضرت حسین بن علی(ع) و با هدف تشویق مردم برای شرکت در راهپیمایی این روز صادر کردند، فرمودند: به کسانی که در شورای سلطنتی غیرقانونی به عنوان عضویت داخل شدهاند اخطار می‌کنم که این عمل، غیرقانونی و دخالت آنان در مقدرات کشور جرم است. بی‌درنگ از این شورا کناره‌گیری کنند، و در صورت تخلف مسئول پیشامدها هستند. روز 26 دی همزمان با فرار شاه از کشور، امام خمینی با انتشار اعلامیه‌ای بر لزوم برانداختن رژیم شاهنشاهی و استقرار حکومت جمهوری اسلامی تأکید کردند. روز 27 دی تعداد 12 نفر از نمایندگان مجلس شورای ملی از سمت خود استعفا کردند. فردای این روز تعداد نمایندگان مستعفی مجلس به 20 نفر رسید و امام خمینی بر لزوم استعفای وزیران کابینه تأکید کردند. در همین روز (28 دی) سید جلال تهرانی طی مأموریتی از جانب شاپور بختیار و به عنوان «رئیس شورای سلطنت» رهسپار پاریس شد تا پیرامون اوضاع و احوال ایران و برنامه‌های آتی شورای سلطنت با امام خمینی ملاقات کند. همزمان با این سفر، کارتر رئیس‌جمهور آمریکا ضمن اعلام حمایت رسمی کاخ سفید از بختیار، از امام خمینی خواست به بختیار فرصت موفقیت دهد. بختیار نیز تهدید کرد که در صورت کنار رفتن من ارتش کودتا می‌کند.
روز 29 دی در پایان راهپیمایی تاریخی و باشکوه اربعین حسینی، قطعنامه‌ای قرائت شد که در آن بر لزوم غیرقانونی شناختن سلطنت، خلع شاه، برکناری دولت بختیار، استعفای وکلای مجلسین و اعضای شورای سلطنت و برقراری نظام جمهوری اسلامی تأکید شده بود. امام خمینی این راهپیمایی و همچنین دو راهپیمایی تاسوعا و عاشورای حسینی را که در روزهای 19 و 20 آذر 1357 برگزار شد به مثابه همه‌پرسی در مورد تشکیل جمهوری اسلامی قلمداد کردند.
در روز 30 دی سید جلال تهرانی در پاریس رسماً تقاضای ملاقات با امام خمینی نمود. امام دو شرط برای ملاقات با سید جلال تهرانی قائل شدند:
1 . استعفا کردن از شورای سلطنت
2 . غیرقانونی اعلام کردن شورای سلطنت
سید جلال تهرانی با یک روز تأخیر تسلیم شرایط امام شد. وی روز اول بهمن 1357 استعفانامه خود را در پاریس انتشار داد. یک روز پس از این استعفا، امام خمینی در پاریس سید جلال‌الدین تهرانی را به حضور پذیرفتند. تهرانی پس از دو بار ملاقات با امام خمینی و با اطمینان از عدم امکان موفقیت رژیم سلطنتی در برابر اراده مردم، دیگر به تهران بازنگشت و به جنوب فرانسه رفت و به کار علمی مورد علاقه خود یعنی مطالعه در تاریخچه نجوم پرداخت.
با استعفای سید جلال تهرانی، عمر شورایی که یک هفته پیش از آن در حضور شاه شکل گرفته بود خاتمه یافت و تا بازگشت امام به تهران (12 بهمن 57)، یکی دو جلسه بعدی شورا بدون سیدجلال تهرانی تشکیل شد ولی عملاً به دلیل اختلاف اعضا راه به جایی نبرد.