تظاهرات و تخریب در شهر یزد
تاریخ سند: 9 فروردین 1357
تظاهرات و تخریب در شهر یزد
متن سند:
مقارن ساعت 2230 مورخ 9 /1 /37 ، پس از خاتمه مجلس سخنرانی در مسجد حزیره [= حظیره] شهر یزد که در آنجا شیخ محمد صدوقی (روحانی سرشناس مقیم شهر مذکور)، سخنرانی نسبتا تحریک آمیز ایراد کرده بود، حدود 400 نفر از مسجد خارج و به تظاهرات خیابانی پرداخته اند.تظاهر کنندگان در مسیر خود با پرتاب سنگ و آجر به شکستن شیشه های اماکن مختلف پرداخته و بر اثر این اقدام، شیشه های پنج شعبه بانک صادرات و شعب بانکهای رفاه کارگران، تعاونی و توزیع، پارس، سپه، صنایع و عمران، سه شعبه بانک ملی، چهار مغازه، سینما سهیل، بیمه ایران و تابلو روزنامه رستاخیز در یزد شکسته شده است.
در این جریان مامورین انتظامی با پشتیبانی مامورین ژاندارمری وارد عمل شده و با دادن اخطار و شلیک هوائی، تظاهر کنندگان را متفرق و حدود 40 نفر آنان را دستگیر کرده اند.
1 تعدادی از دستگیر شدگان براثر پرتاب سنگ و آجر توسط همدستان خود مجروح گردیده اند که چهار نفر آنها به درمانگاه اعزام شده اند.
2 ارزیابی خبر: خبر فوق صحبت دارد.
اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام شده است.
توضیحات سند:
1ـ «خرم زاده» رئیس ساواک یزد در تلفنگرامی که ساعت 24 امروز (9 /1 /57) از یزد به تهران فرستاد تعداد تظاهرکنندگان را حدود 500 نفر و دستگیر شدگان را حدود 50 نفر ذکر کرد.او در پایان تلفنگرام یادآور شد «قوای انتظامی در حال حاضر کلیه خیابانها و معابر را تحت کنترل دارند، هرگونه اتفاقی متعاقبا به استحضار خواهد رسید.
» (به شماره 3033 /26 ه و تاریخ 9 /1 /37) 2ـ خبرگزاری پارس در بولتن عادی خود ضمن انعکاس خلاصه ای از رویداد امشب شهر یزد در مورد مجروحین حادثه چنین نوشت: «براثر پرتاب سنگ و آجر به وسیله اخلالگران تعدادی از مردم نیز مجروح شدند و اخلالگران پس از رسیدن ماموران انتظامی متفرق شدند.
» (بولتن خبرگزاری پارس /ش10/ص16) در این خبر اشاره ای به دستگیرشدگان نشد.
در کنار منابع امنیتی و دولتی، حادثه امشب شهر یزد در دیگر منابع چنین آمده است: «مردم همصدا با هم فریاد می زدند: «الله اکبر»، «لا اله الاّاللّه »، «درود بر خمینی» و «مرگ بر شاه».
جهت حرکت مردم چهار راه پهلوی تا میدان مجسمه بود.
در پیشاپیش مردم حضرت آیت الله صدوقی و دیگر علمای مبارز در حرکت بودند...
مردم شیشه های ویترین سینما سهیل و صفحه فروشی جلوی آن را در هم شکستند.
گیشه های مطبوعاتی متعلق به روزنامه اطلاعات و رستاخیز را در هم کوبیدند.
در میدان مجسمه شیشه های مشروب فروشی «اغذیه مرغ طلایی» را در هم شکستند و به لانه استبداد، حزب رستاخیز، در اول خیابان کرمان حمله برده آن را در هم کوبیدند...
» (درباره قیام حماسه آفرینان قم و تبریز و دیگر شهرهای ایران / ص12) 1ـ با وجود این ناهماهنگی، گروهی از جوانان شهر رفسنجان امروز (9 /1 /57) به طور خودجوش قصد تظاهرات داشتند.
«مقارن ساعت 1100 مورخه 9 /1 /37 عده ای حدود سی نفر از جوانان 12 تا 18 ساله که سوار بر وانت باری بودند مقابل گاراژ میهن تور رفسنجان پیاده و از خیابان شاهپور به طرف میدان مجسمه قصد حرکت که بلافاصله از طریق مراجع انتظامی از حرکت آنان و افرادی که به آنها پیوسته بودند جلوگیری و تعدادی دستگیر شده اند.
ضمنا افراد یاد شده به همراه خود تعدادی چوب و مقداری بنزین داشتند و چند نفر از آنان نیز با نقاب مشاهده گردیده اند.
» این متن تلفنگرامی بود که امروز با شماره 6523 از کرمان به تهران مخابره شد.