اطلاعیه
تاریخ سند: 6 شهریور 1331
اطلاعیه
متن سند:
تاریخ: 6 /6 /31اطلاعیه
به طوری که در محافل سیاسی شنیده شده اخیراً همکاری صمیمانه[ای] بین قوام‌السلطنه و سید ضیاء‌الدین طباطبائی1 به وجود آمده ضمناً نمایندگان اقلیتها در مجلس شورای ملی من جمله جمال امامی مرتباً با قوام‌السلطنه در ارتباط بوده و جلساتی در منزل مشارالیه با حضور نمایندگان مزبور طرفداران قوام من جمله عباس اسکندری و آشتیانی‌زاده2 تشکیل و برای تضعیف و سقوط دولت و روی کار آمدن قوام‌السلطنه نقشه‌هائی طرح می‌نمایند.
9110- 15 /2 /31
اصل کابینه دوم
توضیحات سند:
1- «در اواخر سال ۱۳۳۰ سیدضیاء با ملاحظه وضع سیاسی کشور و احساس عدم اطمینان از جانب شاه مصلحت نمی‌دید که خود بلافاصله پس از مصدق زمام کار را در دست گیرد.قوام به اندازه سید ضیاء بدنام و به نوکری انگلیسی‌ها مشتهر نبود. پس چه بهتر که او به میدان فرستاده شود. شاه نیز چندان که از سید ضیاء می‌ترسید از قوام نمی‌ترسید و ملکه مادر از او هواداری می‌نمود.
سفارت انگلیس با توجه به نکات بالا از مخالفت با قوام دست برداشت و به عوامل خود نیز دستور داد تا از او پشتیبانی نمایند. برخی از مخالفان مصدق در صدد برآمدند که حتی میان قوام و سید ضیاء ارتباطی برقرار کنند اما دوستان قوام مانند عباس اسکندری نزدیکی با سید ضیاء را به زیان قوام و مایه بدنامی او می‌دانستند. سید ضیاء خود اگر چه حاضر نبود در دولت قوام شرکت کنند اما قول داد که حمایت خویش را از او دریغ ندارد.
سید ضیاء پیش‌بینی می‌کرد که عمر دولت قوام دیر نخواهد پایید. به سفارت بریتانیا توصیه کرده بود که پیش از روی کار آوردن قوام قول و قرار خود را سامان دهند و تعهدات کافی از او بگیرند تا مبادا پس از دسترسی به مسند قدرت بخواهد نارو بزند، خود را قهرمان ملی جلوه دهد و مانند مصدق شعار مبارزه بر ضد بیگانگان علم کند و حل مسئله نفت را مشکل‌تر سازد.
سفارت بریتانیا از قوام خواست تا برنامه کار خود را ارائه دهد و بگوید که درباره نفت چه می‌اندیشد.»
محمد‌علی موحد، خواب آشفته نفت، نشر کارنامه، صص ۴۳۶ – 437.
۲- آشتیانی‌زاده: محمدرضا آشتیانی‌زاده در سال ۱۲۸۵ در تهران متولد شد. پس از تحصیلات متوسطه وارد شهرداری شد. در سال ۱۳۲۵ وارد حزب دموکرات قوام‌السلطنه شد و در دوره پانزدهم از ایوانکی به وکالت مجلس رسید. در دوره شانزدهم مجدداً نماینده مجلس شورای ملی شد و مخالف جدی رزم‌آرا بود. پس از کودتای ۲۸ مرداد انزوا اختیار کرد و در سال ۱۳۷۷ در تهران درگذشت.