درباره: اعتراض به قرار بازداشت صادره بازگشت به شماره 46031/313 ـ 4/11/40
تاریخ سند: 7 بهمن 1340
درباره: اعتراض به قرار بازداشت صادره بازگشت به شماره 46031/313 ـ 4/11/40
متن سند:
اداره دادرسی ارتش دایره شعه 7 بازپرسی[شماره:] 3236/ ب 7 تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور قرار بازداشت 13 نفر متهمین نامبرده پایین که مورد اعتراض آنان قرار گرفته بود به موجب رأی شماره 132 مورخ 5 /11 /40 مورد تأیید دادگاه عادی شماره 2 قرار گرفته است لذا عین سیزده فقره پرونده به پیوست ایفاد می گردد مقرر فرمایید پس از تکمیل اعاده گردد.1ـ شمس الدین امیر علایی1 فرزند علی اکبر 2ـ دکتر کریم سنجابی2 فرزند هاشم 3ـ سعید ساعی فرزند علی 4ـ کاظم حسیبی3 فرزند حاج محمدعلی 5ـ غلامحسین صدیقی فرزند حسین 6ـ اسداله رشیدیان فرزند حبیب اله 7ـ سید فتح اله فرود فرزند فضل اله 8ـ مهندس احمد زیرک زاده4 فرزند رجبعلی 9ـ صادق بهداد فرزند باقر 10ـ سعید سمندری فرزند محمد 11ـ مهندس فریدون امیر ابراهیمی فرزند لطفعلی 13ـ دکتر مهدی آذر5 فرزند علی رئیس شعبه 7 بازپرسی دادستانی ارتش.
سرهنگ ستاد بهزادی رونوشت برابر اصل اصل در پرونده کلاسه 120ز ـ ی بایگانی می باشد.
توضیحات سند:
1ـ شمس الدین امیرعلایی در سال 1279 یا 1282 شمسی متولد شد.ابتدا شاگرد مدرسه سن لویی بود و بعد به دارالفنون رفت.
با ادامه تحصیل و دریافت مدرک لیسانس از دانشکده حقوق، راهی فرانسه شد و در رشته اقتصاد لیسانس گرفت و به دنبال آن در رشته حقوق و علوم سیاسی به اخذ دکترا نایل گردید.
پس از بازگشت به ایران در سال 1310 به خدمت وزارت مالیه درآمد و یک سال بعد به سمت مستنطق عدلیه قم تعیین شد.
در سال 1313 زمانی که داور وزیر مالیه بود، به آن وزارتخانه منتقل و در نهایت به معاونت مؤسسه اداره کل دخانیات منصوب شد.
در 1315 بار دیگر به وزارت دادگستری رفت و برای مدتی در قسمتهای مستشار اول استیناف، رئیس اداره فنی وزارت دادگستری، دادستانی و دیوان کیفری مشغول به کار گردید.
در سمت اخیر بود که در مورد رسیدگی به اتهامات سرلشگر مقدم و سردار اکرم با منصورالسلطنه وزیر دادگستری وقت، اختلاف پیدا کرد و به شغل تازه ای که به او پیشنهاد شد، تن نداد.
بنابراین برای مدتی بدون دریافت حقوق، منتظر خدمت باقی ماند.
وی در دوران انتظار خدمتش در وزارت دادگستری، به عنوان یکی از اعضای مؤسس حزب ایران و عضویت جبهه ملی درآمد، شروع به فعالیت کرد.
در سال 1324 در کابینه قوام به کفالت وزارت کشاورزی و سپس به وزارت کشاورزی رسید.
در کابینه مصدق نیز مدتی وزیر کشور و وزیر دادگستری بود.
او که از وفاداران به دکتر محمد مصدق به شمار می رفت، در جریان ملی شدن صنعت نفت، استانداری خوزستان را بر عهده داشت.
سپس مصدق او را به جای سرلشگر زاهدی وزیر کشور نمود و سرپرست شهربانی کل کشور شد و بعد به سفارت ایران در بلژیک منصوب شد.
در جریان کودتای 28 مرداد سفیر ایران در بلژیک بود که پس از استعفا و بازگشت به کشور، به دلیل اعتراض به انعقاد قرارداد کنسرسیوم میان دولت کودتا و شرکت نفتی چند ملیتی، به دستور دولت زاهدی به برازجان تبعید شد.
وی در جبهه ملی دوم به عضویت شورای مرکزی و هیئت اجرایی درآمد، ولی پس از انحلال جبهه فعالیت سیاسی را کنار نهاد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امیرعلایی توسط دکتر کریم سنجابی به سمت سفیر ایران در پاریس منصوب شد و یک سال در این سمت باقی ماند.
او در سال 1372 در تهران درگذشت.
از جمله تألیفات وی می توان به کتابهای «صعود محمدرضا شاه به قدرت یا شکوفایی دیکتاتوری»، «مجاهدان و شهیدان راه آزادی، «خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران»، «در راه انقلاب و دشواریهای مأموریت من در فرانسه»، «خط سیاهی بر کتاب سیاه» و «خاطرات من در یادداشتهای پراکنده» اشاره کرد.
ر.ک : ناصر نجمی، دولت های ایران از سید ضیاء تا بازرگان، ص 1198.
2ـ کریم سنجابی فرزند قاسم سنجابی (سردار ناصر، رئیس ایل سنجابی) در سال 1283 شمسی در سنجابی از محلات کرمانشاه متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در قصر شیرین و دوره اول متوسطه را در کرمانشاه و دوره دوم متوسطه را در تهران و دوره لیسانس را در مدرسه عالی حقوق گذارند.
وی در سال 1307 جزو اولین گروه محصلین اعزامی به فرانسه رفت و در آنجا مجددا دوره لیسانس حقوق را در دانشگاه نانسی و دوره دکترای حقوق را در دانشگاه پاریس گذارند و رساله خود را راجع به کشاورزی و روستاییان و مالکیت ارضی در ایران به زبان فرانسه در سال 1313 گذارند و در همان سال به ایران بازگشت.
سنجابی مشاغلی را در اداره کل اوقاف، وزارت فرهنگ و وزارت دارای به عهده داشت و در عین حال ابتدا دانشیار و سپس استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد.
در سال 1322 به سمت رئیس دانشکده حقوق برگزیده شد.
و در سال 1325 جزو هیأتی بود که اولین برنامه هفت ساله صنعتی ایران را تدوین کرد.
در سال 1330 در کابینه مصدق وزیر فرهنگ بود، امّا برای شرکت در انتخابات دوره هفدهم از این سمت استعفا داد.
وی در سفرهای مصدق به شورای امنیت سازمان ملل و دیوان داوری لاهه با وی بود و در لاهه به عنوان قاضی اختصاصی ایران در دادگاه شرکت کرد.
در آغاز انقلاب به پاریس رفت و در نوفل لوشاتو به دیدار حضرت امام (ره) رفت و با اعلام موافقت با مواضع امام، با حرکت انقلاب اسلامی همگام گشت و در کابینه بازرگان مدتی کوتاه سمت وزارت امور خارجه را داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی جبهه ملی در یک موضع گیری سیاسی اعلام کرد که حکومت اسلامی به بن بست رسیده است.
حضرت امام (ره) با مرتد دانستن افرادی که چنین بیانی دارند، باعث برچیده شدن این گروه از کشور شد و سنجابی از ایران گریخت.
وی نهایتا در اول تیر ماه سال 1374 در سن 90 سالگی درگذشت.
بخش تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد آمریکا خاطرات او را تحت عنوان «امید و ناامیدیها» پس از مرگش منتشر کرد.
3ـ سید کاظم حسیبی فرزند حاج محمد علی یزدی از بازاریان تهران در سال 1285 شمسی در تهران متولد شد.
پس از طی تحصیل مقدماتی در مدرسه کمالیه و سپس در دارالفنون، دوسالی هم در مدرسه حقوق درس خواند و سپس در نخستین آزمون اعزام محصل به خارج شرکت کرد و قبول شد و همراه گروه اعزامی در سال 1307 به فرانسه رفت و در مدرسه عالی پلی تکنیک آن جا درس خواند و سپس رشته معدن را در مدرسه عالی معدن پاریس گذراند و پس از 8 سال مطالعه و تحصیل درباره فولاد، ذوب آهن و نفت به ایران بازگشت و در سال 1315 وارد دانشکده افسری شد و مدتی استاد دانشگاه جنگ بود تا آن که در سال 1327 استاد دانشکده فنی شد و در دوره هفدهم به مجلس راه یافت و همراه دکتر مصدق به لاهه و آمریکا رفت و نطق معروف و تاریخی آقای حسین مکی را تهیه و تنظیم کرد و در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت، چهره پشت پرده در گروه جبهه ملی به حساب می آمد و در ماجرای خلع ید از انگلیس، در کنار مهندس بازرگان فعال بود.
مهندس حسیبی در تأسیس «کانون مهندسین ایران» و سپس «حزب ایران» نقش عمده ای به عهده داشت و شرط «مسلمان بودن عضو حزب» از یادگارهای حسیبی بود در حالی که «حزب ایران» هیچ وقت یک حزب اسلامی نبود.
وی همچنین از اعضای جبهه ملی نیز به شمار می رفت.
حضور فعال شش ساله حسیبی در صحنه سیاست با کودتای 28 مرداد پایان یافت.
البته مهندس حسیبی در پیروزی انقلاب فعالیت هایی داشت از جمله مشارکت در هیئت پنج نفره نفت به ریاست مهندس بازرگان.
از مهندس حسیبی آثار مکتوب چاپ شده به یادگار نمانده است جز قسمت اول از جلد دوم کتاب «درباره نفت» که در سال 1330 چاپ شده است که توسط حسین مکی در مجلس ایراد شده است و تنها اثر چاپ نشده وی مجموعه 35 دفتر خاطرات روزانه اوست که از سال 1329 تا 1363 آنها را یادداشت کرده است.
سرانجام مهندس کاظم حسیبی در 7 آبان 1369 در سن 84 سالگی درگذشت.
(تاریخ و فرهنگ معاصر، ج اول، مهر 1370 ص 280) 4ـ احمد زیرک زاده فرزند میرزا زیرک در سال 1286 ه ش در تهران متولد شد تحصیلات ابتدایی را در شهرکرد و متوسطه در اصفهان گذراند.
در سال 1305 برای تحصیل در رشته مهندسی و مکانیک به فرانسه رفت در سال 1314 تا 1319 در نیروی دریایی مشغول به کار بود، وی فعالیتهای سیاسی را از سال 1320 شروع کرد و در سال 1323 به همراه گروهی از ملیون حزب ایران را تشکیل داد.
وی نماینده مردم تهران در مجلس هفدهم شورای ملی بود بعد از کودتای 28 مرداد مخفی شد و در سال 1335 خود را به مقامات معرفی کرد و در کابینه دکتر مصدق کفیل وزارت اقتصاد ملی بود در جریان برپایی کنگره جبهه ملی دوم به عضویت شورای مرکزی جبهه ملی درآمد، اما پس از گسترش اختلافات درونی جبهه ملی و نهایتا انحلال آن در سال 1343 وی نیز همانند سایر رهبران این گروه فعالیت سیاسی را کناری نهاد و حتی در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و احیای جبهه ملی چهارم نیز همکاری چندانی با آنان نداشت.
مهندس زیرک زاده در تاریخ سوم شهریور 1372 در تهران درگذشت.
بنگرید به کتاب خاطرات زیرک زاده (تهران.
نیلوفر.
1376) 5ـ محمدمهدی آذر فرزند میرزا علی آقا تبریزی در سال 8121ش در مشهد متولد شد.
پدرش در دوره نخست قانونگذاری از طرف مردم خراسان، به مجلس راه یافت.
وی پس از تحصیلات مقدماتی، به تحصیل در رشته طب پرداخت.
در سال 1307 برای ادامه تحصیل به اروپا اعزام گردید.
تحصیلات خود را در فرانسه به پایان رساند و در سال 1314 به ایران بازگشت و در دانشکده طب، به تدریس مشغول شد.
او عضو جبهه ملی ایران بود و به دلیل دوستی با دکتر مصدق، در تاریخ 31 تیر 1331 به وزارت فرهنگ منصوب گردید.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 و سقوط دولت مصدّق، از کار برکنار شد.
مدّت کوتاهی از سوی حکومت نظامی دستگیر و دوم دیماه همان سال آزاد گردید.
در تجدید سازمان جبهه ملّی، بار دیگر وارد فعالیت سیاسی شد، اما در سال 1342 از سیاست کناره گیری کرد.
وی در 9 خرداد 1373، در آمریکا درگذشت.
ر.ک : اقبال یغمایی، وزیران علوم و معارف و فرهنگ ایران، نشر دانشگاهی، 1375.