درباره : عوامل محرک اغتشاشات اخیر قم
تاریخ سند: 2 خرداد 1351
درباره : عوامل محرک اغتشاشات اخیر قم
متن سند:
شماره : 1569 /21 از : ساواک قم به : مدیریت کل اداره سوم 312 عطف به : 1362 /312 ـ 19 /2 /51 در زمینه مفاد اعلامیه معطوفی از مداخله مستقیم سیداحمد خمینی فرزند خمینی خبری به این ساواک واصل نشده ولی آنچه باتوجه به سوابق امر به نظر می رسد مشارالیه در این ماجرا نمی تواند بی مداخله باشد و سید محمدباقر سلطانی پدر زن نامبرده نیز گرچه از این گونه تظاهرات باطنا خشنود است ولی وی کسی نیست که در این مسایل راسا مداخله نماید.شیخ حسینعلی منتظری هم در هنگام بروز اغتشاشات در منطقه نبوده لکن عوامل او با الهام از نیات وی در رأس تظاهرکنندگان قرار که نسبت به دستگیری یکی از آنان به نام شیخ منوچهر زندوکیلی1 که کارگردان اصلی بوده اقدام گردیده.
انجام تحریکات از ناحیه محمدعلی گرامی مورد تأیید است که وی دستگیر و همراه عده ای از مدرسین که در انجام تحریکات دست داشته اند به مرکز اعزام و هم اکنون بازداشت می باشد.
ضمنا برابر اطلاع واصله برادر شخص اخیرالذکر مدت 9 ماه است که دستگیر شده و فعالیت وی مناسبت ایجاد زمینه جهت استخلاص مشارالیه بوده در زمینه فعالیت شیخ حیدر نهاوندی نیز تاکنون اطلاعی به این ساواک واصل نگردیده و چنانچه منظور از شیخ ذوالقدر زنجانی شیخ قربانعلی ذوالقدر2 باشد که در آن اداره کل نیز سوابقی دارد در مورد دخالت وی در این ماجرا اخباری کسب نشده و آنچه به نظر می رسد منبع گزارش خبر هدفش بیشتر تضعیف شیخ ذوالقدر است که وی را در زمره روحانیون فعال فوق معرفی نموده است چنانچه منبع خبر فوق به این ساواک معرفی گردد نظریه قاطع تری در مورد شیخ ذوالقدر به عرض خواهد رسید.
رئیس ساواک قم ـ مهران رونوشت برابر اصل است و اصل در 161133 بررسی و ارائه فرمایید.
کیانی 17 /3 /51
توضیحات سند:
1ـ منوچهر (مهدی) زند وکیلی فرزند غلامعلی در سال 1328 ش در اراک به دنیا آمد.به علت شغل پدرش که استوار شهربانی بود، در سال 1347 در اهواز، مریض شد و بنا بر نذر پدر و مادر، پس از بهبودی به تحصیل علوم دینی مشغول شد.
او که تحصیلات خود را تا سیکل اول متوسطه سپری کرده بود، پس از آن که به مدت یک سال در مدرسه آیت اله انصاری، به تحصیل مقدمات پرداخت، به قم آمد و در مدرسه حجتیه سکنی گرفت.
فعالیت های گروهی از طلاب در حوزه علمیه قم، مشارالیه را نیز جذب خود کرد و بر همین اساس در دی ماه سال 1350 برای اولین بار دستگیر و به مدت دو ماه زندانی شد.
او که پس از آزادی از زندان به فعالیت های خود ادامه داده بود، به علت شرکت در تظاهرات خرداد 1351 مجددا دستگیر و به مدت 6 ماه در زندان به سر برد.
پس از آزادی از زندان به جمع طلبه هایی که گروهی موسوم به «ضربت» تشکیل داده بودند، پیوست و در مرداد 1352 مجددا به مدت دو ماه بازداشت گردید و در سال 1353 نیز از 31 شهریور تا 8 آبان ماه زندانی گردید.
منوچهر زندوکیلی که با نام مستعار مهدی صابری انصاری نیز فعالیت داشت و به همین علت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام خود از «منوچهر» به «مهدی» تغییر داد، در سال 1354 از محرکین تظاهرات حوزه علمیه قم معرفی شد.
در آبان 1355 در حالی که به زنجان رفته بود، توسط ساواک زنجان دستگیر، و پس از بازجویی های مکرر به 14 سال حبس جنائی درجه 1 محکوم گردید.
مشارالیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به فعالیت مشغول شد و مدتی مدیر گروه اجتماعی دانشکده تربیت معلم کرج و عضو دفتر نهاد رهبری آن شد و به عنوان عضویت هیئت علمی در دانشگاه تربیت معلم به فعالیت های خود ادامه داد.
2ـ قربانعلی ذوالقدر فرزند لطفعلی در سال 1314 در زنجان متولد شد.
پس از تحصیلات ابتدایی برای کسب علوم و معارف اسلامی راهی قم گردید.
به جهت توزیع اعلامیه و ایراد سخنان انتقادی نسبت به عملکرد رژیم شاه در بهمن سال 1346 توسط ساواک قم احضار و ضمن اخذ بیوگرافی و تعهد در رابطه با گفتار و رفتارش مورد تذکر قرار گرفت.
اتهام دیگر وی توزیع شهریه امام خمینی در بین طلاب مقیم زنجان بود.
فعالیت و بیان سخن در مقام نکوهش اقدامات رژیم شاه بار دیگر وی را در تاریخ 4 /5 /48 به ساواک کشاند.
این بار نیز با تذکر شدید آزاد گردید.
از آنجا که ساواک کلیه تحریکات وی را به دقت تحت نظر و مراقبت داشت به زودی پی به نقش و ارتباط وی با انقلابیون زنجان برد.
به همین جهت ساواک تصمیم به مراجعت دادن وی به قم و جلوگیری از خروج وی از آنجا گرفت.
مأموران ساواک چندین بار برای ابلاغ این حکم به منزل وی رفتند ولی او که از ماجرا خبردار شده بود به روستاهای اطراف زنجان رفته و مدتها در آنجا مخفی بود.
(اسناد ساواک)