موضوع : ملاقات با علی خاوری1 زندانی سیاسی
تاریخ سند: 6 شهریور 1346
موضوع : ملاقات با علی خاوری1 زندانی سیاسی
متن سند:
از : ساواک استان بلوچستان و سیستان به : سرپرستی شهربانی های استان بلوچستان و سیستان شماره : 750 /11/ ه در تاریخ 2 /6 /46 آقای امیرتوکل کامبوزیا در زندان با علی خاوری زندانی سیاسی محرمانه ملاقات و بین طرفین مطالب زیادی رد و بدل شده است.ملاحظات : خواهشمند است دستور فرمایند به چگونگی رسیدگی و نتیجه را اعلام و تعیین نمایند که نامبرده فوق اصولاً حق ملاقات دارد یا خیر ضمنا در مورد حفاظت این خبر نهایت رعایت به عمل آید و نحوه رسیدگی طوری باشد که منبع خبر آن شهربانی معرفی شود.
توضیحات سند:
1ـ علی خاوری خراسانی فرزند حسن وی در سال 1302 در خراسان به دنیا آمد و سال 1320 به عضویت حزب توده درآمد.خاوری در سازمان جوانان حزب توده مشهد و کمیته ولایتی سبزوار و قوچان فعالیت داشت.
وی در سال های پس از کودتای 28 مرداد 1332 به شوروی گریخت و در آن جا ضمن فعالیت سیاسی، در رشته «تاریخ و ادبیات» فارغ التحصیل شد و به کار آموزش پرداخت.
خاوری همسری روسی داشت.
در سال 1343 به دستور رادمنش (دبیرکل وقت) به همراه پرویز حکمت جو از مرز آستارا وارد ایران شد.
که هر دو نفر در سال 1344 دستگیر شدند.
حکمت جو در خرداد 1353 در زندان به قتل رسید و خاوری تا آستانه انقلاب اسلامی در زندان ماند و با پیروزی انقلاب از زندان آزاد شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 به همراه تعدادی از افسران توده ای به تأسیس دفتر حزب توده در تهران پرداخت و در چند ماه نخست، سرپرستی روزنامه «مردم» را به عهده داشت.
وی پس از مدت کوتاهی به بهانه معالجه چشم از کشور خارج شد پس از دستگیری سران حزب توده، به دلیل حضور وی در خارج از کشور و دارا بودن مقام حزبی، مسؤولیت سازماندهی بقایای حزب توده را عهده دار گردید.
بدین سان مقامات شوروی خاوری را به عنوان دبیر اول جدید حزب مورد تأیید قرار دادند.
رجوع کنید به : چپ در ایران (دبیران اول حزب توده)، تهران : مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1382 صص 6 ـ 95