متن سند:
دنباله حوادث و وقایع نقاط مختلف کشور در روز 13 /10 /57 1ـ شهرهای استان مازندران : بعدازظهر روز 13 /10 /57، تظاهراتی با شرکت گروههائی از طبقات مختلف مردم در شهرهای ساری، شهسوار و بهشهر صورت گرفته است.در ساری گروههای تظاهرکننده با راه پیمائی در نقاطی از شهر ضمن دادن شعارهائی خواستار برقراری حکومت اسلامی به رهبری آیت اله خمینی گردیده اند.
1 ضمنا در روز مزبور اعلامیه هائی در پاره ای از نقاط شهر ساری توزیع و در آنها مامورین انتظامی و کارمندان ساواک مورد تهدید قرار گرفته اند که چنانچه تا تاریخ 16 /10 /57 به گروهی که خود را «گروه انتقام» نامیده است نپیوندند و اعلام همبستگی با این گروه ننمایند افراد خانواده آنها مورد آزار قرار گرفته و بقتل خواهند رسید و منازلشان نیز بآتش کشیده خواهد شد.
همچنین در روز 13 /10 /57، تعدادی از مامورین انتظامی که قصد عزیمت بمحل ماموریتی را داشته اند با سد معبر توسط گروهی از اخلالگران مواجه و ناگزیر با تیراندازی هوائی اخلالگران را متفرق و راه را گشوده اند.
در بعدازظهر روز مذکور وضع بهشهر ناآرام گزارش و گفته شده افرادی که قصد عبور از این شهر را داشته اند مجبور بوده اند بعلت ناآرامی وضع شهر بهمراهی و حمایت مامورین انتظامی از شهر عبور کنند.
شب هنگام مورخ 13 /10 /57، دو نفر سرنشین یکدستگاه خودرو پیکان در بندرگز در حالیکه بمبی با خود حمل مینموده اند، در اثر انفجار ناگهانی بمب یکی از آنها فوت و دیگری مجروح شده.
2 2ـ قصر شیرین : از ساعت 1700 روز 13 /10 /57، اخلالگریهائی در سطح شهر قصر شیرین بوقوع پیوسته که طی آن چند شعبه بانک و برخی از اماکن عمومی و خصوصی در این شهر تخریب و بآتش کشیده شده است.
در جریان مقابله مامورین انتظامی با آشوبگران یکی از مامورین از ناحیه مچ دست و نیز یکی از عناصر اخلالگر از ناحیه پا مجروح و مصدوم و جهت درمان به بیمارستان اعزام گردیده اند.
3 3ـ قم، ساوه و تفرش : روز 13 /10 /57، تظاهراتی در شهرهای قم، ساوه و تفرش و همچنین بخش آران از توابع شهرستان کاشان صورت گرفته که با دخالت مامورین انتظامی گروههای تظاهرکننده متفرق شده اند.
ضمن تظاهرات افراد در قم، از جانب تعدادی از اخلالگران چند عدد نارنجک دست ساز بسوی خودروهای گشتی مامورین فرمانداری نظامی پرتاب گردیده است.
شب هنگام مورخ 13 /10 /57، در نقاطی از شهرهای قم و کاشان تظاهراتی رخ داده و ضمن آن متظاهرین بدادن شعارهائی علیه مقامات عالیه مملکتی مبادرت که وسیله مامورین متفرق شده اند.
4 4ـ مهاباد و نقده : بعدازظهر روز 13 /10 /57، شماری از اهالی شهرهای مهاباد و نقده در این دو شهر دست به تظاهرات و دادن شعار زده اند که در شهر نقده گروهی از تظاهرکنندگان کلیه پرونده های دادگستری و همچنین بایگانی بانک کشاورزی محل را بآتش کشیده و وسایل اداره دادگستری و نیز مهمانسرای نقده را غارت نموده اند.
5ـ قزوین : وضع شهر قزوین بدنبال ناآرامیهای چند روز اخیر در روز 13 /10 /57، تقریبا عادی گزارش شده است، لیکن بعلت وجود شایعات مربوط به کمبود مواد غذائی و ارزاق عمومی، ساعت 1400 روز مذکور یک کامیون مواد غذائی به قزوین وارد که با کنترل مامورین فرمانداری نظامی و نظارت شماری از افراد محلی بین اهالی توزیع گردیده است.
5 ضمنا شایعاتی هم وجود دارد که اهالی قزوین در نظر دارند روز 16 /10 /57 تظاهراتی علیه دکتر شاپور بختیار در این شهر بعمل آورند.
6ـ خرمشهر و اندیمشک : روز 13 /10 /57، تظاهراتی با شرکت گروههائی از مردم در پاره ای از نقاط شهر خرمشهر صورت گرفته و طی آن شیشه های چند شعبه بانک در شهر مذکور وسیله تظاهرکنندگان شکسته و تعدادی از خودروها نیز آتش زده شده است.
6 ضمنا اداره دارائی اندیمشک نیز توسط افراد ناشناسی بآتش کشیده که حریق بوسیله مامورین خاموش و خساراتی به اداره مزبور وارد گردیده است.
7ـ شهرهای اراک و محلات: روز 13 /10 /57، گروههائی از اهالی شهرهای اراک و محلات در نقاطی از شهرهای یادشده دست به تظاهرات و دادن شعار زده اند که توسط مامورین انتظامی متفرق شده اند.
7 ضمنا در روز مزبور سه نفر ناشناس در نزدیکی میدان ششم بهمن شهر اراک بمنظور ایجاد ترس و دلهره با سلاح کمری از نوع گاز پیستولت بطرف خودرو رئیس شهربانی اراک شلیک و متواری گردیده اند.
حادثه جز ایجاد صدا هیچگونه آسیبی نداشته است.
8ـ شهر یزد : بعدازظهر روز 13 /10 /57، افراد ناشناسی یک عدد بمب دست ساز بمنزل یکی از مامورین شهربانی یزد پرتاب و متواری گردیده اند که در اثر انفجار بمب مزبور تعدادی از شیشه های ساختمان منزل و نیز اتومبیل مامور یاد شده که در این منزل پارک بوده شکسته شده است.
شب هنگام مورخ 13 /10 /57، اتومبیل مامور موصوف در خارج از منزلش وسیله عده ای بآتش کشیده شده و ضمنا گروهی آشوبگر نیز شعبه بانک ایران و هلند در شهر یزد را طعمه حریق ساخته اند.
8 با دخالت مامورین انتظامی اخلالگران متفرق و حریق خاموش شده است.
9ـ شهر شیراز: بعدازظهر روز 13 /10 /57، قریب یکهزار نفر از اهالی شهر شیراز، در برخی خیابانهای شهر مذکور دست به تظاهرات و دادن شعار زده اند.
گروهی از این عده قصد داشته اند مجددا به ساختمان انجمن فرهنگی ایران و امریکا در شیراز حمله نمایند که با دخالت مامورین انتظامی و شلیک چند تیر هوائی از نزدیکی محل مزبور دور شده و در نقطه ای دیگر از شهر با ایجاد راه بندان در یکی از خیابانها، یکدستگاه خودرو مربوط به ژاندارمری شیراز را بآتش کشیده اند.
9 گفته شده عوامل آشوبگر همچنین تصمیم دارند در روزهای آینده خودروهای متعلق به ارتشی و ساواک را نیز در شهر شیراز طعمه حریق سازند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ «از ساعت 1700 روز جاری (13 /10 /57) حدود سه هزار نفر زن و مرد در خیابانهای ساری دست به راهپیمایی زدند.» (پرونده 106979، ص 6) 2ـ این دو غلامرضا اسدی عرب و حسینی بودند و اسدی عرب در اثر این حادثه جان می بازد.
(پرونده 106979، ج 6) 3-تظاهرات قصر شیرین از ساعت 5 بعدازظهر آغاز شد.
فرد تیرخورده اقبال پدرود نام داشت که از ناحیه پا مجروح شد.
(پرونده 106982، ج 4) 4-تفصیل خبرهای قم و شهرهای دیگری که در اینجا یاد شده متعاقبا خواهد آمد.
5ـ کشتار مردم در قزوین در روز یازدهم دی ماه، سفارت امریکا در تهران را نیز وادار به واکنش، در حد تهیه خبر و ارسال آن به واشنگتن کرد.
در این گزارش کارشناس سفارت مشاهدات خود را که اصابت تیر به دیوارها و ساختمانها بوده چنین یاد می کند.
کارشناس سفارت محل سوراخ شده تیر را در دیوارها و درها مشاهده کرد که از ارتفاع زانو تا بالای سر متفاوت بوده [و ]روشن بود که تیراندازی علیه جمعیت در آن محوطه بسته تلفات زیادی خواهد داشت.
» (اسناد لانه جاسوسی، ج 27، خط میانه، ج 3، صص 10 و 11) 6ـ «ساعت 1000 روز جاری (13 /10 /57) تدریجا تظاهرکنندگان در خیابانهای مختلف خرمشهر به طور گروههای 200 نفری اقدام به تظاهرات و دادن شعارهای مضره کردند.
تظاهرکنندگان شیشه های بانک اعتبارات و رهنی را شکسته و دو اتومبیل تقریبا اسقاط مربوط به شرکت استیودورینگ را در خیابان طعمه حریق نموده اند و با آتش زدن لاستیکهای مستعمل در خیابانها موقتا سد عبور کرده اند.
» تظاهرات با دخالت ماموران که توأم با شلیک تیر و گاز اشک آور بود پراکنده شد.
شهر خرمشهر تقریبا تعطیل بود.
(پرونده 106991، ج 6) روایت ارتش خبر از یک شهید نیز در خرمشهر دارد.
«در خرمشهر حدود 5000 نفر از تظاهرکنندگان که علیه کد 66 شعار می دادند با مامورین درگیری حاصل نمودند که در اثر تیراندازی مامورین یک دختر 12 ساله کشته شد.
» (گزارش زمستان 57، ص 137) به نقل از روزنامه کیهان، تیراندازیهای ماموران حکومتی را در روزهای 13 و 14 دی ماه به روی مردم، چهار شهید و ده مجروح داشت.
(ش 10605، ص 7) 7ـ در اراک «ساعت 30 /8 دقیقه حدود 4000 نفر از فرهنگیان و سایر طبقات در اداره آموزش و پرورش اجتماع و مردم را به مخالفت از دکتر بختیار تشویق نمودند.
این جمعیت به هنگام ورود به خیابان شروع به تظاهرات نمودند که با پرتاب گاز اشک آور متفرق شدند.
» (گزارش زمستان 57، صص 136، 137) 8ـ شیشه های بانک سپه و بانک شهریار هم شکست.
9ـ تظاهرات شیراز پس از پایان نماز و سخنرانی در مسجد جامع و ولی عصر آغاز شد.
(پرونده 106992، ج 6) موقعیت صبح امروز (13 /10 /57) شیراز از زبان اسناد ساواک چنین بود: «عده زیادی در چند نقطه از شهرستان شیراز ضمن آتش زدن لاستیک و ایجاد راه بندان و دادن شعارهای ضد ملی دست به تظاهرات زده که از طرف مامورین فرمانداری نظامی به موقع متفرق شده اند.
ضمنا کلیه مدارس بانکها و بازار و [برخی ]از مغازه های خیابانها تعطیل» است.
(پرونده 106992، ج 6)