دکتر علی امینی
تاریخ سند: 9 آبان 1345
دکتر علی امینی
متن سند:
تاریخ: 9 /8 /45 شماره: 47275 /321برابر اطلاع واصله روز سه‌شنبه هفته گذشته جلسه خصوصی منزل دکتر علی امینی نخست‌وزیر اسبق تشکیل یافته است.
همچنین روز (7 /8 /45) نیز جلسه خصوصی دیگری در منزل دکتر امینی تشکیل گردیده است. برابر اطلاع اخیراً فعالیت دکتر امینی زیادتر از سابق شده در این فعالیت‌ها خسروانی1 وزیر کار و فضل الهی افسر اخراجی و کارمند فعلی وزارت کار شرکت دارند و فضل الهی در جریان اقدامات اخیر دکتر امینی واسطه ارسال یک گزارش دوجانبه نیز بوده است.
تحقیق در موارد زیر مورد نیاز می‌باشد:
1- تعیین صحت و سقم موضوع فوق.
۲۔ منظور از فعالیت‌های اخیر دکتر امینی.
٣-اقدامات اخیر دکتر امینی چه بوده است.
۴- دکتر امینی با چه شخصیت‌هایی در تماس بوده و نحوه تماس چگونه می‌باشد.
۵- در صورت امکان مطالب گزارش دوجانبه اعلام شود.م
توضیحات سند:
1- عطاء‌الله خسروانیعطاءالله خسروانی (متولد ۱۲۹۸) از مهره‌های قدیمی وابسته به بریتانیا و دربار بود که در سال ۱۳۲۲ به همراه برادرش (خسرو خسروانی) نشریه افکار ایران را منتشر کرد. عطاء‌الله خسروانی در دولت منوچهر اقبال معاون وزیر کار در امور پارلمانی شد و در سال ۱۳۴۰ به همراه دوستان قدیمی خود در دبیرستان ایرانشهر (حسنعلی منصور، جمشید بازرگان و ...) در نقش «نخبگان» آمریکایی ظاهر گردید و در دولت امینی و علم و منصور وزارت کار را به دست گرفت. در پی ترور منصور و همزمان با انتصاب امیرعباس هویدا به صدرات در اسفند ۱۳۴۳، محمدرضا پهلوی و خسروانی را به دبیرکلی «حزب ایران نوین » گمارد و این امر از آغاز نارضانی جواد منقوی، دکتر حسن زاهدی، و دیگر بنیانگذاران «کانون مترقی» را برانگیخت. وی که فاقد تجربیات لازم برای امور حزبی بود. برای اداره و سازماندهی «حزب ایران نوین» از مشورت برخی اعضای سابق حزب توده سود می‌برد و شاه به امر وقوف داشت.
خسروانی علاوه بر دبیرکلی «حزب حاکم» در دولت هویدا وزارت کار و سپس وزارت کشور (۱۳۴۷) را به عهده داشت. وی که فردی عوام‌فریب و حراف محسوب می‌شد. تصور می‌کرد که به سادگی خواهد توانست رقیب بی‌صلاحیت خود را کنار زند و به ریاست دولت برسد از این رو، وی در سال ۱۳۴۵ از طریق برادرش خسرو خسروانی سفیر ایران در واشنگتن به ایجاد ارتباطاتی با برخی مقامات آمریکایی دست زد. تحقیقات غیرمحسوس ساواک که از بدو تحریکات سیاسی خسروانی وی را زیر نظر داشت تا سال ۱۳۴۸ ادامه یافت و شاه که اقدامات جاه‌طلبانه خسروانی را خطرناک تلقی می‌نمود. در این سال وی را از وزارت کشور و دبیرکلی حزب ایران نوین برکنار ساخت و بدین سان یکی از فعال‌ترین رقبای هویدا برای همیشه از صحنه سیاست خارج شد.
رک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ج ۲، ص ۳۷۸