تاریخ سند: 5 بهمن 1357
متن سند:
گزارش وقایع و حوادث حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه مدت : از ساعت 0800 روز 5 /11 /1357 الی ساعت 1700 روز 5 /11 /1357 1ـ برابر گزارش ضد اطلاعات ژ ک ش در ساعت 0700 روز جاری تعدادی حدود 50 نفر جوان چوب بدست در محور تهران ورامین با قرار دادن کامیون وسط جاده سد معبر نموده و از مسافرین مقصد آنها را سئوال مینمایند و هدف آنان جلوگیری از ورود مردم بتهران جهت شرکت در راه پیمائی روز جاری میباشد.1 احتمال میرود در سایر جاده های تهران چنین عملی انجام شود (مراتب به رکن 2 ناحیه ژاندارمری مرکز جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) 2ـ برابر اطلاع واصله عده ای اخلالگر مجهز به سلاح سرد مقابل ورزشگاه امجدیه اجتماع نموده و مانع تجمع تظاهرکنندگان طرفدار قانون اساسی و دولت گردیده اند.
2 (مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 4 ابلاغ گردید تا نسبت به متفرق نمودن اخلالگران اقدام نماید.) 3ـ برابر گزارش افسر شناسائی هوائی در ساعت 0950 روزجاری الف : جمعیتی در حدود 10 هزار نفر از خیابان روزولت بطرف میدان بهارستان در حرکت بودند.
ب : جمعیتی در حدود 10 هزار نفر از پل چوبی بطرف میدان بهارستان در حرکت بودند.
پ : در داخل میدان بهارستان جمعیتی در حدود 15 هزار نفر تجمع و بنفع قانون اساسی و بطرفداری از دولت تظاهرات میکردند.
4ـ برابر گزارش ضد اطلاعات فرمانداری نظامی تهران و حومه الف : تعدادی از همافران تهران قرار است در ساعت 0900 روز جاری به طرف بهشت زهرا دست بیک راه پیمائی بزنند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 7 و شهر ری جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) ب : برابر اطلاع در خیابانهای اطراف میدان بهارستان گروههای چماق بدست آماده شده اند که به محض پایان مراسم در میدان و هنگام بازگشت مردم از مسیر این خیابانها آنها را مضروب نمایند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 4 جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) 5ـ برابر گزارش دژ مر الف : در ساعت 1050 تعداد تظاهرکنندگان در میدان بهارستان حدود 100 هزار نفر میباشند.
ب : در ساعت 1025 گروهباندوم ناصر سلطانعلی جمعی اداره دوم ستاد بزرگ که در ساعت 0945 در میدان سپه توسط عده ای از مخالفین با چاقو مجروح شده بود به کلانتری مراجعه و در بخش پانسمان و مرخص گردید.
پ : در ساعت 1058 سرهنگ بازنشسته داود موثقی که توسط مخالفین بوسیله سنگ و آجر مجروح شده بود در بخش انتظامی بطور سرپائی معالجه و مرخص گردید.
ت : در ساعت 1130 روز جاری جمعیتی در حدود 800 نفر در بهشت زهرا اجتماع و تعدادی گریدر و کمپرسی مشغول تسطیح منطقه میباشد ضمنا عده ای دیگر مشغول سیم کشی و نصب بلندگو در محل های مختلف بهشت زهرا میباشند و تاکنون حدود یکهزار دستگاه بلندگو در نقاط مختلف نصب شده است.
3 6ـ برابر گزارش فرمانداری نظامی منطقه 4 در ساعت 1115 جمعیت مستقر در میدان بهارستان که به بیش از یکصد هزار نفر رسیده بود پس از خواندن قطعنامه بطرف میدان سپه حرکت و شروع به راه پیمائی کردند.
4 7ـ برابر گزارش ستاد عملیاتی پلیس تهران الف : جمعیتی در حدود 500 نفر از خیابان اسلامبول بطرف میدان بهارستان در حرکت میباشند و با پرتاب سنگ به مردم و مغازه ها ایجاد مزاحمت میکنند.
(مراتب به منطقه مربوطه جهت متفرق کردن آنان ابلاغ گردید.) ب : تعداد زیادی چماق بدست در چهارراه سید علی به یک کامیون ارتشی حمله کرده اند.
به مامورین کلانتری 9 ابلاغ گردید فورا به محل حرکت نمایند.
پ : برابر اطلاع قطعنامه مشروحه زیر از طرف مردم در میدان بهارستان صادر و قرائت شده است.
(1) وطن پرستی شرک نیست بلکه عین ایمان است.
(2) ما خلیج فارس را خلیج فارس مینامیم نه خلیج اسلامی.
(3) اسلام دین ماست خلیج فارس خلیج فارس است (4) زنها آمادگی بردگی را ندارند.
(5) پدران ما برای تحصیل قانون اساسی خونبها داده اند.
(6) قانون اساسی ضامن استقلال ماست.
(7) قانون اساسی مظهر استقلال و تمامیت مملکت است.
(8) از تحریکات بیگانگان غافل نباشید.
(9) ملت ایران خواهان اجرای دقیق قانون اساسی است.
(10) ما حکومت قانون را به حکومت فردی تبدیل نمیکنیم.
(11) ما از هر وجب خاک ایران دفاع خواهیم کرد.
5 8ـ در ساعت 0810 روز جاری اطلاع داده شد که قرار است روز جمعه که آقای خمینی بتهران وارد و در مسجد شاه حدود بازار نماز جماعت بگذارد زیر پوشش رفتن به مسجد در مسیر به میدان ارک و اداره رادیو ایران مراجعه و آنجا را اشغال و از رادیو پیام بفرستند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) 9ـ برابر گزارش فرمانداری نظامی منطقه 1 در ساعت 1100 روز جاری تعدادی در حدود 500 نفر چماق بدست در خیابان خاوران دست به تظاهرات ضد میهنی زده بودند که با اعزام پرسنل مامور تظاهر کنندگان متفرق و 7 نفر افراد مشروحه زیر دستگیر و همراه 5 عدد چماق بپاسگاه ژاندارمری هاشم آباد جهت تشکیل پرونده و تحویل به منطقه مربوطه اعزام گردیدند، ضمنا متهم ردیف 5 در حین دستگیری قصد گرفتن اسلحه یکی از سربازان را داشته است.
الف : عباس رنجبر فرزند احمد شغل پرس کار ب : محمدعلی مختاریان فرزند ماشااله شغل بافنده پ : محمدباقر مشهدی فرزند حسن شغل خیاط ت : احمد قیصری فرزند قدرت شغل کمک فنرساز ث : حسین ملا نوروزی فرزند محمدعلی شغل مقنی ج : ابراهیم عباسی تاج فرزند نظامعلی شغل محصل چ : علی کاظمی فرزند عباس شغل میوه فروش 10ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران احتمالاً قرار است روز 6 /11 /57 عده ای از چریکهای فدائی خلق بفرودگاه مهرآباد حمله نمایند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) 11ـ برابر گزارش ضد اطلاعات فرمانداری نظامی تهران و حومه الف : در روز جاری راه پیمائی توسط موافقین با دولت و حمایت از قانون اساسی در منطقه 4 فرمانداری نظامی تهران و حومه انجام گردیده است و شعارهای زیر توسط آنها بیان گردیده است.
(1) شعار ما قانون اساسی، استقلال، آزادی (2) بی بی سی بیچاره باز هم بگو ساواکه (3) خدا.
قرآن.
محمد.
این است شعار ملت (4) خدا یکی امام دوازده نفر (5) امام دوازدهم مهدی علیه السلام است (6) سرباز پایدار، سرباز نگهدار ملت، سرباز ملت بتو میبالد، سرباز افتخار ملت (7) بختیار سنگرت را نگهدار (8) بختیار پایدار (9) استقلال، آزادی، قانون اساسی (10) هر کس بکسی نازد ما هم بعلی، از علی آموز اخلاص عمل.
(11) ارتش برادر ماست، حافظ ملت ماست.
ب : برابر تلفن آقای احمد شیبانی مدیر کارخانجات نان ماشینی اتکار در ساعت 1000 روز جاری شخصی ناشناس تلفنی تهدید کرده است که اگر کارخانه را تعطیل نکنی فردا به آنجا حمله کرده و ضمن کشتن سربازان، کارخانه را نیز به آتش میکشیم.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 7 جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) پ ـ دو نفر غیر نظامی مشروحه زیر که در تظاهرات مخالف روز 5 /11 /1357 توسط مأمورین منطقه 3 فرمانداری نظامی دستگیر شده اند در بازدید بدنی از آنها یکبرگ فتوکپی نامه معاونت عملیات و اطلاعات ن ز ش جهت شرکت پرسنل در تظاهرات به یگانهای تابعه ابلاغ گردیده بود در جیب یکی از آنها بدست آمده و آقای رادنیا عضو سازمان حقوق بشر تقاضا نموده که ویرا آزاد نمایند.
1ـ علیرضا منظری لیسانس حقوق قضائی 2ـ علیرضا مشاط راننده مدرسه دخترانه مجلس شورا (به منطقه ابلاغ گردید به باغشاه تحویل داده شود.) 12ـ تظاهرات : الف ـ فرمانداری نظامی منطقه 4 : در ساعت 1345 در میدان بهارستان تعدادی چماق بدست ضمن انجام تظاهرات مشغول شکستن ماشین ها بودند که توسط مأمورین متفرق و چند نفر دستگیر گردیدند.
ب ـ فرمانداری نظامی منطقه 5 : در ساعت 1400 روز 5 /11 /1357 تعدادی حدود 200 نفر از کارمندان صنایع نظامی در محل اداره روزنامه اطلاعات تظاهرات نمودند که بوسیله مأمورین متفرق گردیدند.
5 پ ـ فرمانداری نظامی منطقه 6 : در ساعت 1000 روز 5 /11 /1357 تعداد 10000 نفر از طرف باغشاه بسمت بهارستان جهت تظاهرات موافق در حرکت بودند.
ت ـ فرمانداری نظامی منطقه شهر ری : (1) در ساعت 1000 روز 5 /11 /1357 تعداد 10000 نفر از موافقین قانون اساسی بسمت میدان بهارستان در حرکت بودند.
(2) در ساعت 1300 روز 5 /11 /1357 حدود 300 نفر در میدان ری تظاهرات مخالف نمودند که توسط مأمورین متفرق گردیدند.
13ـ برابر گزارش فرمانداری نظامی منطقه 2 : در ساعت 1500 روز 5 /11 /1357 در شهستان پهلوی-6- تعداد 29 نفر افغانی دستگیر که یک قبضه اسلحه کمری براونینگ و 14 تیر فشنگ از آنان کشف و مراتب تحت بررسی است.
7 معاون و رئیس ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه ـ سرلشگر رضا ناجی 5 /11 /1357
توضیحات سند:
1ـ منظور راهپیمایی سلطنت طلبان بود که با شعار طرفداری از قانون اساسی مشروطه در تهران برگزار شد.2ـ جامعه روحانیت تهران در اطلاعیه ای از مردم خواسته بود که از مقابله و درگیری با موافقان سلطنت که قرار بود در میدان بهارستان گرد هم آیند خودداری کنند، اما در برخی از نقاط تهران این توصیه عمل نشد و در اطراف میدان بهارستان، چهار راه دروازه دولت و مقابل ورزشگاه شیرودی (امجدیه) درگیریهای پراکنده ای شکل گرفت.
در گزارش کوتاهی که روزنامه بورس درج کرد از یک درگیری دیگر هم خبر داد.
در این خبر ماهیت تظاهرات امروز نیز تا حدی روشن می شود : «ساعت 10 پنج شنبه به موجب برنامه قبلی گروهی از طرفداران قانون اساسی از کوی باغ شمال که محل سکونت نظامیان می باشد وسیله کامیون به سوی خیابان پهلوی حرکت کردند.
این کاروان که وسیله ارتشیان هدایت می شد عکسهایی از شاهنشاه و آیت الله شریعتمداری در دست داشتند و شعارهای موافق قانون اساسی می دادند.
» این خبر با اشاره به درگیری موافقان قانون اساسی با مأموران فرماندار نظامی که علت آن نامعلوم و نیز غیر عادی است ادامه می دهد که طرفداران «حضرت آیت الله خمینی با چاقو و تبر که حدود ده هزار نفر بودند از خیابان های مشرف به باغ شمال به طرف هواداران قانون اساسی حمله ور شدند.
در این هنگام نیز مأموران نظامی که راه را بسته بودند از ورود آنها به طرف باغ شمال جلوگیری کردند.
» (ش 4235، ص 16) 3- این اقدامات به مناسبت ورود امام خمینی به ایران صورت می گرفت.
بنابر تصمیمی که امام گرفته بودند، بنا بود ایشان روز جمعه 6 بهمن وارد ایران شوند، اما بسته شدن فرودگاههای کشور تصمیم ایشان را عوض کرد.
امام روز (5 /11 /57) در پیامی به ملت ایران از اقداماتی که برای استقبال از ایشان صورت گرفته تشکر کردند.
«از این که ایادی اجانب، فرودگاههای سراسر ایران را به روی من بسته اند بناچار تصمیم گرفتیم که روز یکشنبه 29 صفر (هشتم بهمن) به کشور برگشته و چون سربازی در کنار شما به مبارزه علیه استعمار و استبداد تا پیروزی نهایی ادامه دهم.
» (صحیفه امام، ج 5، صص 528 و 529) 4- در متن قطع نامه تظاهرکنندگان خود را «نمایندگان اکثریت خاموش جامعه» خوانده از بقیه مردم خواسته بودند به آنها بپیوندند.
متن کامل قطعنامه را خبرگزاری پارس روی تلکسها فرستاد.
(بولتن خبرگزاری پارس، ش 299، صص 2 و 3) 5-قطعنامه سلطنت طلبان هفت ماده داشت و در اینجا برخی شعارها و پارچه نوشته ها هم به عنوان مواد قطعنامه ذکر شده است.
6-اصل خبر فرمانداری نظامی تهران و حومه چنین بود : «برابر اطلاع واصله در روز جاری حدود 200 نفر تحت عنوان پرسنل صنایع نظامی در جلوی روزنامه اطلاعات اجتماع کرده و اظهار داشته اند که ما را به زور وادار کرده اند تا در تظاهرات امروز 5 /11 /57 شرکت کنیم.
» در ادامه آمده است که 50 نفر از اینان توسط کلانتری 12 دستگیر می شوند و پس از بررسی روشن می شود که تعداد کمی از آنها جمعی صنایع نظامی، و نیروی هوایی بوده اند و بقیه را مردم عادی تشکیل می دادند.
ر.ک : ضمیمه، سند شماره 12.
البته اجبار نظامیان و نیروهای مسلح و خانواده های آنها برای شرکت در این تظاهرات در میان دیگر خبرهای ذکر شده در اسناد خواهد آمد.
7-منظور منطقه عباس آباد و مشخصا تپه های شمالی مشرف به آن است.
8-در دو سند بعد می خوانیم که این اسلحه اسباب بازی بوده، اما در بولتن پلیس آمده است که یک قبضه اسلحه کمری STRبوده است.