تاریخ سند: 16 مهر 1357
متن سند:
به : مدیریت کل اداره سوم 312 از : سازمان اطلاعات و امنیت قم شماره : 1879 /21 ه 1ـ طی شب گذشته از منازل روحانیون مختلف (از جمله آیت الله شیرازی از مشهد پسر میرزا ابوالفضل خوانساری و شفیعی از جهرم) با منزل خمینی در قم تماس حاصل و ضمن جویائی از حال خمینی شماره تلفن محل سکونت جدید خمینی در فرانسه 6631153 عنوان گردیده ضمنا خانمی هم سئوال نمود که سالگرد فوت مصطفی خمینی چه روزی است که پاسخ داده شده دوشنبه آینده است.2ـ شفیعی به مرتضی پسندیده اظهار نموده که هیچکدام از روحانیون مایل نیستند که خمینی به کشورهای اسلامی برود جز اینکه فعالیت گسترده ای بشود که دولت عراق ناچار شود آقا را با احترام به نجف برگرداند و از جناحهای دیگر هم خوبست که کمک گرفت.
شفیعی اضافه نمود با روحانیون شیراز و تبریز هم تماس حاصل و گفتند که بایستی هم بستگی ایجاد شود.
3ـ از روزنامه کیهان ضمن تماس با منزل خمینی به مرتضی پسندیده از قول مهندس بازرگان1 گفته شد که روزهای آخر اقامت خمینی در عراق یک مصاحبه ای با خبرنگاران فرانسوی نموده بود که از طرف پلیس نوار ضبط صوت و فیلم این مصاحبه ضبط شد ولی پسندیده از این موضوع اظهار بی اطلاعی نموده است.
استحضارا معروض رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قم باصری نیا ملاحظه شد.
16 /7بعرض تیمسار ریاست ساواک رسید.
تاریخ 16 /7 /57 آقای مجتبوی 17 /7
توضیحات سند:
1ـ مهندس مهدی بازرگان در سال 1278 هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد.وی جزو اولین کسانی است که پس از اتمام دوران متوسطه در تبریز و تهران برای ادامه تحصیلات عالی به فرانسه عزیمت و در رشته مهندس ترمودینامیک تحصیلات خود را به پایان برد.
مهندس بازرگان پس از بازگشت به ایران به عضویت کادر علمی دانشگاه تهران نایل گردید.
وی فعالیت سیاسی خود را از جبهه ملی آغاز نمود.
در دوران نخست وزیری دکتر محمد مصدق ریاست شرکت ملی نفت ایران و بعد سازمان آب تهران را عهده دار گردید.
پس از تعطیلی و توقف کار جبهه ملی اول با سقوط دکتر مصدق بر اثر کودتای 28 مرداد 1332 از جمله کسانی بود که جبهه ملی دوم را تاسیس و در سال 1334 به دلیل فعالیتهای سیاسی دستگیر و زندانی گردید.
به دنبال ایجاد اختلاف در جبهه ملی دوم به دلیل عدم عکس العملی مناسب این جبهه در قبال ارتحال مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در سال 1340 وی به همراه مرحوم آیت الله طالقانی، دکتر یدالله سحابی، رحیم عطایی، منصور عطایی، عباس سمیعی و حسن نزیه از جبهه ملی دوم کناره گرفته و نهضت آزادی ایران را تاسیس نمودند.
در سال 1342 سران نهضت آزادی دستگیر و مهندس بازرگان و مرحوم آیت الله طالقانی به 10 سال زندان محکوم شدند.
لیکن پس از سپری شدن 6 سال مهندس بازرگان آزاد گردید.
مهندس بازرگان از جمله اندیشمندانی است که در آثار و نوشته های خود مانند مطهرات در اسلام، احکام اسلامی را بر مبنای قوانین علمی توجیه و تفسیر نموده است.
در کتاب دیگر «راه طی شده» و «عشق و پرستش یا ترمودینامیک انسان» از جمله کتابهایی بود که بنیانگذاران اولیه سازمان مجاهدین خلق که در ابتدا جزو شاخه دانشجویی نهضت آزادی بودند مطالعه و تدبر در آنها را به یکدیگر توصیه کرده اند.
اصول تفکر بازرگان و همفکران سیاسی ایشان در عرصه سیاسی بر مبنای از ملیت و مذهب در چارچوب یک استراتژی منطقی و لیبرالیستی استوار بود بر همین اساس در جریان مبارزه امام علیه رژیم شاه، نهضت آزادی که بازرگان بر آن مدیریت می کرد تحقق و اجرای کامل اصول قانون اساسی مشروطه را نقطه ایده آل و اوج تکامل مبارزات خود می دانست از این روی به هیچ عنوان به کار مسلحانه از نوع براندازی آن اعتقاد نداشت.
مهندس بازرگان در سال 1356 به اتفاق جمعی از سیاسیون و حقوقدانان نظیر کریم سنجابی، ناصر میناچی، حسن نزیه و...
جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر را تأسیس کردند.
قبل از پیروزی از طرف امام در راس هیئتی به آبادان رفت تا جریان اعتصاب کارگران نفت را بر علیه رژیم که کمر آن را در بعد اقتصادی شکسته بود سامان بهتر و بیشتری دهد و به مسائل آنان رسیدگی کند.
وی همچنین سفری به پاریس نمود تا حضرت امام را از طرح شعار «شاه باید برود» منصرف کند، چه به اعتقاد او طرح شعار رفتن شاه با برخورداری از ارتش و ساواک پشتیبانی آمریکا را شعاری مناسب و راه کاری عملی نمی دانست.
آقای بازرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام (ره) به عضویت شورای انقلاب درآمد و با پیشنهاد اعضای شورا به امام (ره) از طرف ایشان مسئولیت تشکیل دولت موقت که اولین دولت اسلامی پس از پیروزی انقلاب بود را بر عهده گرفت.
دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل اتخاذ روشهای غیر انقلابی به خصوص اتخاذ مواضع مخالف با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا که از سوی امام انقلاب دوم نام گرفت و نیز اصرار بر انحلال مجلس خبرگان ورد این پیشنهاد از سوی امام از کار استعفا داد که بلافاصله مورد پذیرش امام واقع گردید.
مهندس بازرگان در تاریخ 30 /10 /1373 در تهران درگذشت.
یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب 12، صص 55 ـ 53