موضوع: شایعات در مورد استعفاى دولت
تاریخ سند: 22 مرداد 1356
موضوع: شایعات در مورد استعفاى دولت
متن سند:
گزارش خبربه: 342 شماره گزارش: 26718 /3ﻫ3
از: 3ﻫ 13560522 تاریخ گزارش: 22 /5 /36
موضوع: شایعات در مورد استعفاى دولت
1 ـ در مورخه 7 /5 /36 دکتر على امینى در منزلش چنین اظهار داشته من نمی‌دانم در این تابستان گرم چرا مرا آورده‌اند و در ایران ساکن کردند من که نمى‌توانم نخست‌وزیر شوم سوال شد چرا؟ جواب داده حالا ایران مثل کیسه باروت شده از هر طرف کبریت‌ها روشن می‌شود من معتقد هستم این زاهدى دیوانه بیاید نخست‌وزیر ایران بشود. 33 هم مشاور ایشان، اردشیر دنبک بزند 33 هم برقصد ـ من حال 75 سال دارم یک مشت از مردان شریف و کاردان دور من بودند که من مى‌توانستم با آنها کار کنم آنها هم دق کردند و از بین رفتند حال اگر هم از آنها زیاد بماند 50 نفرشان مانده با 50 نفر هم کار نمی‌شود انجام داد من اگر بیایم* باید در این دو مجلس را ببندم یک عده را در میدان سپه بدار بکشم. من باید این اطاق اصناف کذائى را جمع کنم این دزدها که تمام کشور را غارت کردند بگیرم و به درجه آخر مجازات برسانم اضافه کرد از 50 نفر دست اندرکاران این مدت 13 یا 14 سال می‌توان به اندازه چند سال بودجه کشور پول و ثروت غارت شده را به دست آورد اضافه نمود روز اول من به 33 گفتم این بختیار را تقویت نکن این اقبال را دوران ندهید ولى اقبال را گذاشتند در رأس ثروت کشور یعنى شرکت نفت و بختیار هم آخرش آن طور شد. کشور نفت دارد و سدها بسته شده تازه این وضع برق مملکت است و با عصبانیت با اشاره به وضع مردم واقتصادى و سیاست کشور نتیجه گرفت که چقدر خر تو خر است مى‌گفت اکثریت مردم ایران من را دوست می‌دارند و از حکومت من انتظار دارند ولى حالا چه چیز است و من با چه شخصى کار کنم و براى کارکردن اقلاً 5000 نفر آدم لازم است و من حالا 50 نفر آن را ندارم معلوم نیست وضع اوضاع کشور چه خواهد شد مگر مرا هم بگذارند کارى بکنم مانده به خدا.
2 ـ از قول دکتر امینى و تیمسار قرنى1 گفته شد که این دو نفر با اشاره به وضع ساواک اظهار کرده‌اند هویدا در سازمان امنیت دست یهودی‌ها را زیاد باز کرده و با ثابتى زیاد نزدیک شده حالا هر دو نفر در خارج از کشورند و بنا به دستور این ثابتى هم به روس‌ها زیاد نزدیک شده است اگر هویدا رفت ثابتى هم با اطرافیانش رفتنى است.
3 ـ درباره استعفاى هویدا به طور کلى اکثریت طبقات مردم اظهار خوشحالى کرده و انتظار داشتند براى همیشه از مسئولیت‌هاى مهم کشور کنار گذاشته شده و عده‌اى معتقد بودند که چقدر خوب می‌شد به حساب 13 سال ایشان و وزراء مسئول مى‌رسیدند مخصوصاً این خوشحالى توأم با امیدوارى بود که هرکس بعد از این دولت سر کار بیاید لااقل برنامه کارش در سرلوحه مبارزه با فساد خواهد بود ولى با آمدن جمشید آموزگار با تغییرات مختصرى که در کابینه‌اش صورت گرفته تا حدودى آن خوشنودى و امیدوارى کاسته شده هر چه خود آموزگار را بهترین خدمتگذار به شاهنشاه و میهن و آخرین امید می‌دانند و مى‌شناسند. بیشتر خوشحالى مردم از تغییرات اخیر رئیس دولت و تعدادى از وزراء از بابت کنار رفتن مهندس روحانى مى‌باشد ولى اکثراً اظهار‌نظر مى‌کنند که چه خوب بود براى اولین بار هم شده به حساب 16 ساله وزارت این شخص رسیدگى می‌شد چون اکثر گرفتاری‌ها و نارضایتى‌هاى مردم را از بابت وضع اقتصادى و کشاورزى بخصوص کمبودهاى اخیر برق که تمام اقتصاد کشور بستگى به آن دارد از چشم آقاى روحانى مى‌بینند. درباره فرمایشات شاهنشاه در تشکیل کابینه جدید راجع به اضافه شدن دو ماده دیگر به منشور 17 گانه انقلاب شاه و مردم2 چنین اظهار نظر می‌کنند موقع آن رسیده است که یکى از این مواد انقلاب مبارزه شدید و بى‌امان با دزدها و خائنین کشور بوده تا بلکه ریشه فساد که منشاء اصلى تمام نارضائی‌ها در بین عموم طبقات مردم مى‌باشد به کلى و براى همیشه خشک گردد.
نظریه شنبه: مفاد بند یک و دوم خبر مورد تأیید است و بند 3 اظهار نظر اهالى و اکثر طبقات مردم مى‌باشد.
نظریه جمعه: این روزها اکثر صحبت و اظهار نظر مردم درباره استعفاى جناب آقاى نخست‌وزیر و تشکیل کابینه جدید و مبارزه دولت جدید با فساد مى‌باشد.
نظریه رئیس ساواک: دسترسى شنبه در مورد بند 1و2 خوب مى‌باشد و نظریه جمعه نیز مورد تأیید می‌باشد.
توضیحات سند:
ـ* در مورد شایعه نخست‌وزیرى امینى در اسناد دیگر مطالبى به شرح ذیل آمده است.
به: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور
از: اداره دوم اطلاعات و ضد اطلاعات کشور 33د تاریخ گزارش: 22 /4 /2536
برابر خبر واصله:
اخیراً در بعضى از محافل شایع گردیده که دکتر امینى نخست‌وزیر خواهد شد. ض
ارزیابى خبر: قابل بررسى است.
ـ تلفنگرام
به: مدیریت کل اداره سوم 312
از: سازمان اطلاعات و امنیت تهران 20ﻫ12
درباره: دکتر على امینى
آقاى دکتر معین‌زاده رئیس سابق و استاد فعلى دانشکده دندانپزشکى دانشگاه تهران که پزشک معالج دکتر على امینى مى‌باشد قبل از ظهر روز 27 /4 /36 در منزل مشارالیه حاضر و مدتى با دکتر امینى مذاکره داشته‌اند و محور صحبت پیرامون فرمایشات شاهنشاه آریامهر در روز سلام مبعث حضرت رسول بوده و اظهار نظر شده فرمایشات خیلى خوب بود به ویژه اینکه فرموده‌اند از قدما باید استفاده کرد امیدوارکننده بوده است.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت تهران. پرنیانفر
1ـ سرلشکر ولى قرنى:
ولى قرنى فرزند میرزا آقاخان متولد 1292 بوده که دانشجوى دانشکده افسرى گشته و دوره ستاد دانشگاه جنگ را گذرانیده است. در گزارشى که از جانب ستاد بزرگ ارتشتاران در خصوص خلاصه وضعیت خدمتى نامبرده صادره گردیده، آمده است:
«وى داراى مشاغل مهمى چون: کفیل فرماندهى گردان 2 هنگ 4 توپخانه ـ فرماندهى گردان 105 ـ رئیس رکن سوم ستاد مرکز تعلیماتى آمادگاه ـ فرمانده پارک توپخانه لشکر 2 ـ رئیس رکن سوم لشکر 2 ـ بازرس لشکر 2 مرکز ـ رئیس ستاد لشکر 2 ـ معاون دوم اداره سررشته‌دارى ارتش ـ فرمانده تیپ مستقل رشت ـ رئیس رکن دوم ستاد ارتش و معاون دوم ستاد ارتش.
امتیازات:
آجودانى مخصوص شاه نشان‌هاى لیاقت درجه 2و 3 ـ همایون درجه 2 ـ دانش درجه 2و3 ـ رستاخیر درجه 1 ـ خدمت درجه 2 ـ کوشش درجه 1و2 ـ پاس درجه 2 ـ افتخار درجه1و3و شش ماه ارشدیت.
مشارالیه در سال 1336 به دلیل فعالیت در راستاى اقدام به کودتا، دستگیر و به سه سال زندان و اخراج از ارتش محکوم شد. وى پس از آزادى در سال 1339، فعالیت مجدد خود را از سال 1341 آغاز کرد و در دى ماه سال 1342 پس از فاش شدن ارتباط وى با آیت‌اللّه‌طالقانى و برخى محافل روحانى دستگیر گردید. وى به اتهام «خیانت بر ضد امنیت کشور» به سه سال زندان محکوم شد. نامبرده پس از آزادى از زندان تا آخرین روزهاى سلطنت پهلوى تحت کنترل شدید ساواک قرار داشت. سرلشگر قرنى با پیروزى انقلاب در سمت اولین رئیس ستاد ارتش جمهورى اسلامى ایران قرار گرفت و در تاریخ سوم اردیبهشت 1358 توسط گروه ضد انقلابى «فرقان» به شهادت رسید.
ر.ک ظهور و سقوط سلطنت پهلوى ج 2 ـ صص 479 تا 484
پرونده انفرادى ساواک
2ـ انقلاب شاه و مردم
انقلاب سفید شاه و مردم (ملت) نام حرکتى است که محمدرضا شاه پهلوى به امر آمریکا در سال‌هاى1340و 1341 در ایران انجام داد.
عناوین این حرکت سیاسى را اصلاحات ارضى، ملى کردن منابع طبیعى و جنگل‌ها، واگذارى سهام کارخانه‌هاى دولتى به مالکان بزرگى که طى اصلاحات ارضى زمین خود را به دولت مى‌فروختند و اعطاى حق رأى به زنان تشکیل مى‌داد. لیکن در کنار آن، قوانین شرع و اخلاق مذهبى و روحانیت هم پایمال مى‌شد. مجموعه این حرکت به تعمیم زندگى دنیادارى مى‌انجامید.
طرح انقلاب سفید در کاخ سفید امریکا ریخته و مأموریت اجراى آن به دکتر على امینى ـ عاقد قرارداد کنسرسیوم نفتى پس از کودتاى 28 مرداد 1332 ـ داده شده بود. اما شاه پس از مدت کوتاهى اربابان آمریکایى خود را راضى کرد که خود عهده‌دار آن گردد. امینى استعفا کرد و شاه، اسدا.. علم را که اجدادش به نوکرى انگلیس شهرت داشتند، به نخست‌وزیرى منصوب و موظف به انجام آن کرد. روحانیت به رهبرى مراجع در برابر آن ایستادند و با آن مخالفت کردند.نهضت اسلامى به رهبرى امام خمینى (سلام اللّه) از آن مخالفت و مقاومت و کشمکش سیاسى جوانه زد. انقلاب سفید برخلاف ادعاى شاه و اربابان امریکایى‌اش سفید نماند بلکه از همان ابتدا در جریان مقاومت مردم و روحانیت، با خون فرزندان اسلام رنگین گشت و امام خمینى (سلام اللّه علیه) در این‌باره فرمودند: «اینها ثمره شوم انقلاب خونین و استعمارى است که با تبلیغات و عوام فریبى‌ها مى‌خواهند آن را به انقلاب سفید ملقب سازند. و آن را انقلاب شاه و ملت بنامند. هتک مقدسات اسلام، کشتن علماء و مردم مسلمان در زیر شکنجه، هجوم به مدرسه فیضیه و دانشگاه‌ها و کشتار فجیع 15 خرداد از ثمرات دیگر این انقلاب ننگین است.»
(صحیفه نور /ج 1، ص 322 و 399)
ر.ک. فرهنگ واژه‌هاى انقلاب اسلامى/ جلال‌الدین فارسى، ص 173و172.