گزارش وقایع و حوادث حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه
تاریخ سند: 17 بهمن 1357
گزارش وقایع و حوادث حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه
متن سند:
مدت : از ساعت 0800 روز 17 /11 /1357 الی ساعت 1700 روز 17 /11 /1357 1ـ برابر گزارش ضد اطلاعات وابسته الف : در ساعت 1100 روزجاری جناب آقای نخست وزیر وارد مجلس شورای ملی شدند و جمعیت زیادی اطراف مجلس اجتماع نموده بودند و امکان داشت که به مجلس حمله نمایند.1 (مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 4 جهت اقدام و پیش بینی های لازم ابلاغ گردید.) ب : در ساعت 0945 روز جاری تعدادی حدود 50 نفر چماق به دست در چهاردانگه واقع در جاده ساوه جلو اتومبیل ها را گرفته و آنان را بازدید می نمودند.
پ : در صبح روز جاری تعداد 23 دستگاه اتوبوس حامل تعداد زیادی آخوند از شهرستان قم وارد تهران شدند.
2ـ برابر اطلاع رسیده : الف : تعداد زیادی اعلامیه به درب و دیوار منازل نصب و طی آن از مردم دعوت شده که روز 19 /11 /1357 در دانشگاه تهران تجمع نموده و اقدام به جنگ مسلحانه نمایند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 جهت پیش بینی های لازم ابلاغ گردید.) ب : در صبح روز جاری تعدادی اتومبیل پیکان و آریا با نصب بلندگوهای مخفی در داخل اتومبیل ها مردم را دعوت می نمودند جهت حمایت از نخست وزیری مهندس بازرگان و جمهوری اسلامی راه پیمایی نمایند.
3ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران الف : در محلی واقع در خیابان دولت ـ سه راه نشاط اخلالگران تعدادی اسلحه مخفی نموده اند که در موقع مناسب آنها را خارج نموده و بین مردم تقسیم نمایند (مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه جهت بررسی و اعلام نظریه ابلاغ گردید.) پ : طبق اظهار یکی از کارمندان ساواک راننده یک اتومبیل پیکان سفید رنگ ضمن نشان دادن یک قبضه مسلسل کلاشینکف به دوست خود اظهار داشته که در صورت بروز یک برخورد مسلحانه ما بایستی از بیمارستان پهلوی واقع در بلوار الیزابت فشنگ دریافت نمائیم زیرا مرکز مهمات در بیمارستان پهلوی می باشد.
پ : در صبح روزجاری تعدادی موتور سوار از خیابان شاهرضا به طرف خیابان میکده در حال حرکت بودند و احتمال داشت که نامبردگان قصد به آتش کشیدن تأسیسات ساواک را داشته باشند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه مربوطه جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.) 4ـ برابر گزارش منطقه 7 الف : کارگران کشتارگاه با دادن شعار به طرفداری خمینی در ساعت 0935 به طرف مجلس در حرکت بودند.
ب : در ساعت 0955 حدود 2000 نفر از مسجدالرسول نازی آباد میدان مدائن با شعارهایی به نفع مهدی بازرگان به طرف مجلس در حرکت بودند.
پ : در ساعت 1100 حدود 1000 نفر زن و مرد در خیابان ری در حرکت بودند.
ت : در ساعت 1245، 700 الی 800 نفر در خیابان 20 متری جوادیه به نفع خمینی تظاهرات نمودند.
5ـ برابر گزارش منطقه 6 الف : در ساعت 1000 حدود هزار نفر در میدان محمدرضا شاه در حال حرکت بودند.
ب : در ساعت 1230 فروشگاه پاشازاده در خیابان آریانا به آتش کشیده شد.
پ : در ساعت 1245 حدود 5000 نفر از آیزنهاور به طرف 24 اسفند در حرکت بودند.
6ـ برابر گزارش منطقه 5 الف : در ساعت 1000 حدود سه هزار نفر از ابوسعید به طرف غرب در حال حرکت بودند.
ب : در ساعت 1100 حدود 3 الی 4 هزار نفر از میدان اعدام به طرف گلوبندک در حرکت بودند.
7ـ برابر گزارش منطقه 4 در ساعت 1300 حدود 400 الی 500 نفر در چهار راه سید علی و حدود 5000 نفر در بهارستان شعار خمینی، بازرگان می دادند.
8ـ برابر گزارش افسر شناسائی هوائی در ساعت 1145 تظاهراتی به شرح زیر دیده شد.
الف : در منطقه دانشگاه حدود 1000 الی 1500 نفر به صورت مجتمع و پراکنده وجود داشت.
ب : در میدان فردوسی حدود 6 الی 7 هزار نفر به طرف شرق و احتمالاً مجلس شورای ملی در حرکت بودند.
پ : در خیابان ابن سینا و دروازه شمیران حدود 2 الی 3 هزار نفر به طرف مجلس شورای ملی در حرکت بودند.
ت : خیابان فردوسی حدود 2 هزار نفر به طرف سپه در حرکت بودند.
ث : در خیابان ژاله حدود 3 هزار نفر به طرف مجلس در حرکت بودند.
ج : در خیابان سیروس 2 الی 3 هزار نفر به طرف مجلس در حرکت بودند.
چ : در خیابان آذربایجان حدود 500 الی 700 نفر از سمت غرب به شرق در حرکت بودند.
ح : اطراف محل اقامت خمینی حدود 4 الی 5 هزار نفر تا شعاع یک کیلومتری جمع بودند.
1 خ : 50 دستگاه اتوبوس مسافربری از قم به تهران آمده و در خیابان شوش شرقی به طرف خیابان ری در حرکت بودند.
2 د : حدود 50 الی 60 دستگاه تاکسی سرویس در خیابان پل چوبی در حرکت بودند.
9ـ شایع است امشب ساعت 2200 مصاحبه تلویزیونی خمینی با خبرنگاران داخلی و خارجی از کانال 10 پخش خواهد شد، شعاع عمل این کانال 3 کیلومتر می باشد.
معاون و رئیس ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه ـ سرلشگر رضا ناجی 17 /11 /1357
توضیحات سند:
1ـ «پیش از ورود شاپور بختیار به مجلس کلیه خیابان های اطراف بهارستان به وسیله قوای انتظامی بسته شد و سربازان در فاصله های کوتاه مستقر شده بودند.چند کامیون ارتشی نیز در خیابان پشت مجلس که منتهی به اقامتگاه امام خمینی می شود مستقر بودند.
گروه های چند نفری در بهارستان که شاهد استقرار نیروهای نظامی بودند به دادن شعار پرداختند.
» (اطلاعات، ش 15778، ص 2) بختیار بالاجبار با هلی کوپتر به مجلس آمد.
«حدود ساعت 30 /10 جمعیتی که تعدادشان بیش از ده هزار نفر بود از بهارستان به طرف مجلس حرکت کردند و در حالی که شعار می دادند : بختیار منتخب اجنبی است / بازرگان منتخب خمینی است، مقابل مجلس توقف کردند.
در این لحظه نزدیک به چهل فروند هلی کوپتر در آسمان به پرواز در آمدند و با فاصله نسبتا کم بالای مجلس و سر جمعیت به چرخیدن مشغول شدند.
تعدادی از این هلی کوپترها راکت انداز بودند و از بالا کنترل اوضاع را به عهده داشتند.
تظاهرکنندگان نیز با مشاهده هلی کوپترها مشتهای گره کرده خود را به آسمان بلند کرده و فریاد زدند : به گفته خمینی ارتش برادر ماست.
تظاهرکنندگان همچنین شاخه های گل سرخ به سربازان که مسلح و آماده دستور بودند اهدا کردند و مرتبا به آنها می گفتند ارتش برادر ماست.
(همان) البته غیر هلی کوپترها، فانتوم ها در دسته های نه تایی، بمب افکن ها در دسته های سه تایی و جت ها در دسته های ده تایی پرواز کردند.
» (همان) در کنار این موضوع خبرگزاری فرانسه هم از منابع مطلع اعلام کرد که پایگاه نظامی لویزان در شمال تهران به حالت آماده باش در آمده است.
هر چند ستاد بزرگ ارتشتاران اقدام ارتش را در پرواز هلی کوپتر و هواپیماهای جنگنده بی ارتباط با مسائل جاری دانست (آیندگان، ش 3283، صص 1 و 2) اما روشن بود که اقدام امام خمینی در تشکیل دولت، خشم بختیار و امرای ارتش را چنان برانگیخته که با این قدرت نمایی در واقع پیامی به رهبران انقلاب فرستادند.
حضور بختیار در مجلس شاید برای گفتن همین جمله بود : «یک مملکت، یک حکومت و یک قانون اساسی و لاغیر.
» او به تشکیل دولت بازرگان تاخت و با تهدید به خونریزی قانون اساسی را معیار حکومت خود خواند.
» (بورس، ش 4242، صص 1 و 16) بختیار دولت بازرگان را یک شوخی خواند و گفت : «تا زمانی که این شوخیها ادامه دارد کاری به آنها نداریم.
» (آیندگان، ش 3283، صص 1 و 2) در جلسه امروز مجلس لایحه انحلال ساواک و نحوه تعقیب نخست وزیران و وزیران تصویب شد و گروه کثیری از نمایندگان استعفا دادند.
نکته جالب آن که با وجود انحلال ساواک در سندهای فردا خواهید دید که با گشایش یک حساب برای ساواک و واریز مبلغی به آن موافقت می کند.
1ـ «تظاهرات امروز (17 /11 /57) تهران در نقاط مختلف شهر برگزار شد و مردم با توجه به فرمان تشکیل دولت از سوی حضرت آیت الله خمینی برای اعلام همبستگی روی به سوی محل اقامت ایشان آوردند.
» (کیهان، ش 10630، ص 4) 2ـ گروه های زیادی از مردم شهرستان ها برای شرکت در راهپیمایی روز چهارشنبه به تهران حرکت کرده اند.
گروه زیادی از اهالی شهرستان قم صبح امروز به تهران رسیدند.
» (کیهان، ش 10630، ص 4)