جناب آقای بوشهری نایب رئیس محترم شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران
تاریخ سند: 31 تیر 1343
جناب آقای بوشهری نایب رئیس محترم شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران
متن سند:
شماره: 1008 /1733 تاریخ: 31 /4 /1343جناب آقای بوشهری نایب رئیس محترم شورای مرکزی
جشن شاهنشاهی ایران
پیرو دستوری که راجع به رسیدگی به کار نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران و ارتباط آن با برگزاری جشن‌های شاهنشاهی ایران فرموده بودید پس از رسیدگی به مراسلات و پرونده‌ها و بحث با آقای حاکمی رئیس اداره موزه‌ها نظر خود را به شرح زیر تقدیم می‌دارد:
۱- در موزه ایران باستان به‌قدر کافی اشیاء نفیس که در ویترین‌ها هنوز نمایش داده نشده موجود است که به‌جای اشیاء ارسالی به آمریکا می‌توان گذاشت و احتیاجی به برگرداندن آنچه به آمریکا فرستاده شده در موقع جشن‌ها نیست.
۲- در موقع انتخاب برای نمایشگاه آمریکا اشیائی مانند ساغر طلای هخامنشی و الواح طلای تخت جمشید و غیره که بیشتر ارتباط با نمایشگاه جشن‌های شاهنشاهی دارد فرستاده نشده و در موزه موجود می‌باشد قسمت عمده اشیاء نفیس ارسالی متعلق به قبل از تاریخ است.
۳- جواهرات و اشیائی که در پازارگاد پیدا شده و مربوط به دوره هخامنشی است و تاکنون در هیچ محلی نمایش داده نشده در تالار خزانه موزه ایران باستان نمایش داده خواهد شد.
۴- مقداری از اشیاء تپه مارلیک که به آمریکا فرستاده نشده نیز مورد استفاده واقع خواهد شد.
از همین هفته آقای حاکمی شروع به تنظیم ویترین‌ها نموده‌اند که محل خالی (اشیائی که به آمریکا فرستاده شده) را پر کنند به‌اضافه تقاضای ساختمان ویترین‌های جدید و اضافی نموده که تالار خزانه را برای جشن آماده نمایند. در این صورت نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران می‌تواند در شهر نیویورک و طبق دستور اعلیحضرت همایون شاهنشاه برقرار شود. بخصوص که مقارن جشن در تهران نوبت شهر نیویورک می‌شود که در حقیقت مهم‌تر از سایر نقاط است. به‌اضافه این موزه‌های آمریکا از مدت‌ها قبل برنامه‌های خود را تنظیم می‌نمایند و چون به آنها وعده داده شده به هم زدن آن صلاح نمی‌باشد.
اما راجع به انگلستان از اشیاء مارلیک خوروین و غیره (ماقبل تاریخ) و ظروف اسلامی مقداری در ذخیره‌های موزه ایران باستان هست که در صورت قبول نمایندگان نمایشگاه انگلستان با اضافه شدن به اشیاء ایرانی که در موزه‌های انگلستان موجود است و احیاناً مجموعه‌های خصوصی ایرانی و خارجی می‌تواند نمایشگاهی از هنر ایران در موقع جشن‌ها در انگلستان تشکیل دهد.*
با تقدیم احترامات
مهندس محسن فروغی
۱۶ شهریور ۱۳۴۳
توضیحات سند:
* همانند نمایشگاه فوق در اکثر کشورهای اروپایی، شوروی سابق، کانادا و برخی از کشورهای آسیایی مثل ژاپن نمایشگاه‌های متعددی از آثار باستانی ایران برپا گردید و در هر بار انتقال این آثار بخشی از آنها توسط عوامل دولتی خائن و سوداگران قاچاق عتیقه به‌طور مخفی به کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا، انگلستان و فرانسه ارسال می‌گردید و لیست‌برداری در زمان پایان کار هر نمایشگاه چندان کار مهم و ضروری به نظر نمی‌رسید و کسی هم به این امر ضروری توجه نداشت و یا نمی‌خواست که داشته باشد. به هر حال در تمامی اسناد مربوطه هیچ اثری از چنین لیست‌هایی و یا رسیدهای تغییر و تحول اشیاء ارسالی وجود ندارد. از سویی فقدان بخش بزرگی از آثار فوق در داخل کشور و در عوض یافت شدن مقادیر قابل ملاحظه‌ای در موزه‌های خارج از کشور به‌ویژه در آمریکا، فرانسه، انگلستان، ایتالیا و... مؤید این ادعاست.البته شاید دلایل دیگری هم برای مسئله فوق وجود داشته باشد لیکن اصلی‌ترین دلیل که سهم کلی و عمده را بازی می‌کند مسئله مطرح شده بالا می‌باشد.
- اسناد ساواک – پرونده‌های موضوعی به بخش ضمیمه سند شماره ۱۳ تا ۲۱ رجوع کنید.