موضوع: روحانیون
تاریخ سند: 20 اردیبهشت 1343
موضوع: روحانیون
متن سند:
شماره: 237 /326 محترماً مشخصات روحانیون تهران .مشهد و شیراز را روی ارجحیتی که وسیله مأمور ویژه نفوذی این شخص تعیین گردیده به استحضار می‌رسد1 ضمناً جهت مزید استحضار به‌عرض می‌رساند مأمور مذکور اطلاعات کافی در این مورد داشته و بیوگرافی روحانیون بخش 321 وسیله ایشان تنظیم می‌گردد.
روحانیون درجه اول تهران عبارتند از: آیت‌اله شیخ محمدرضا تنکابنی پدر فلسفی واعظ، آیت‌الله شیخ بهاءالدین نوری، آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله حاج میرزا عبداله تهرانی، آیت‌الله حاج میرزا احمد آشتیانی، در درجه بعدی آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی آملی، آیت‌الله علی‌اصغر خوئی شریعتمدار رشتی ـ بعد از این دسته ائمه جماعت و پیشنمازهای محلی هستند که هریک در درجاتی قرار دارند از لحاظ سیاسی و مذهبی در طبقه اول آیت‌الله نوری و آیت‌الله حاج میرزا عبداله تهرانی و از لحاظ مذهبی آقای تنکابنی و خوانساری و آشتیانی.
ضمناً دستجات مختلفی از روحانیون وجود دارد که بزرگترین دسته را هیئت علمیه تشکیل می‌دهد این دسته با این‌‌که غالباً صاحب نفوذ سیاسی و مذهبی هستند در حوادث دوساله اخیر جنبه بی‌طرفی و بلکه تا اندازه‌ای تمایل به دربار شاهنشاهی داشته‌اند آیت‌اله نوری ـ تهرانی ـ جزایری ـ و عده‌ای دیگر از این دسته هستند.
2
توضیحات سند:
1.این سند دارای چهار برگ است.
برگ اول سند به لحاظ ارتباط موضوع درج شد و از درج سه برگ دیگر خودداری گردید.
برای ملاحظه سه برگ دیگر که در مورد روحانیون مشهد و شیراز است به کتاب: قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، جلد 5، صفحه 366 تا 369، مرکز بررسی اسناد تاریخی مراجعه نماید.
2.
تعدادی از علماء از جمله آیت‌الله میرزاعبدالله تهرانی از برخوردهای تند با رژیم پهلوی خودداری می‌کردند و امید داشتند که با پند و اندرز رژیم و وابستگان او را ارشاد و به راه مستقیم هدایت نمایند ولی این رویه به معنای تمایل ایشان به دربار و عملکرد سراسر غیراسلامی و جائرانه آنها نبود چنان‌که اسناد قبل و بعد از این تاریخ نشانگر این مطلب می‌باشد و اگر در جلسات و گردهم‌آئی روحانیون مخصوصاً در جلسات آشکار هیأت علمیه روحانیون، نرمشها و مماشاتی دیده می‌شد به‌خاطر وجود منابع متعدد ساواک دراین جلسات و حفظ ظاهر و بعضاً فریب ساواک از عملکرد واقعی و پنهانی آنان بود.