تاریخ سند: 19 آذر 1357
متن سند:
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 17 مدت دوره از 190001 /9 /1357 الی 192400 /9 /1357 مدرک مورد مراجعه : گزارشات فرمانداریهای نظامی 12 گانه و اطلاعیه های واصله از منابع خبری.1ـ وضعیت عمومی گروهها گروههای مختلف در طول دوره در تهران و سایر شهرستانها مبادرت بتظاهرات، اعتصابات، آتش سوزی و فعالیتهای خرابکارانه بشرح زیر نموده اند : الف.
مناطق با فعالیتهای شدید (1) تهران.
ـ برابر اطلاع یکنفر غیر نظامی (نام مشخص) دارای تعدادی جنگ افزار کلاشینکف میباشد که در ازاء دریافت قیمت بآدرس مشخص در بازار تهران حواله میدهد که دریافت نمایند.
ـ در 0830 19 /9 /1357 حدود 6 هزار نفر با حمل پرچم های رنگارنگ و عکس خمینی مشغول دادن شعار مذهبی در میدان فوزیه در حرکت بودند.
1 ـ برابر اظهار یکنفر درجه دار (مشخصات معلوم) اخلالگران با نصب عکس خمینی در دو طرف منازل نظامیان آنها را شناسائی مینمایند.
ـ در 0930 19 /9 /1357 در حدود 2000 نفر با شعارهای درود بر خمینی در خیابان ناصر خسرو در حرکت بودند و در حدود 90 نفر زن و مرد در خیابان حافظ با داشتن تصویر خمینی و شریعتمداری با دادن شعار اللّه اکبر بطرف شمال در حرکت بودند.
ـ در 0930 19 /9 /1357 دکتر سنجابی و فروهر در جلوی منزل طالقانی ایستاده تا نامبرده را جهت سردستگی دسته ها بمحل تجمع ببرند2 و همزمان در مساجد جنوب شهر فیلمهائی از حوادث میدان ژاله برای مردم بنمایش گذاشده بودند.
ـ در سطح کشور شایع است بخرابکاران بویژه افراد حزب توده دستور داده شده چنانچه عملیات خرابکاران در روزهای تاسوعا و عاشورا منجر بواژگون شدن دولت نگردد با سلاحهای مربوطه بمرزها رفته و بر اثر تیراندازی کشورهای همجوار را نسبت به ایران بدبین نموده و بمحض جلب نظر دولت به مرزها و درگیری، اقدامات خرابکارانه خود را در داخل کشور بطور موثرتری انجام دهند.
ـ تعدادی در حدود 3000 نفر از خیابانهای فرح آباد ژاله، شهباز جنوبی بطرف میدان ژاله راه پیمائی مینمودند.
ـ در 1300 19 /9 /1357 آیت اله طالقانی وارد میدان شهیاد شده و مردم بتدریج وارد میدان شدند.
ـ برابر اطلاع در قهوه خانه تبریزیها واقع در خیابان استانبول گفته شده است قرار است در یکروز معین در تمام نقاط شهر از جلو سربازان را سرگرم و از پشت سر به آنها حمله شود.
ممکن است در این عملیات 500 نفر کشته شوند لکن خلع سلاح سربازان حتمی است.
ضمنا برای نیل باین منظور عده ای هم مأمور راه بندان خواهند بود که نیروهای کمکی نتوانند بموقع وارد عمل شوند.
ـ در 18 /9 /1357 در ساعات منع عبور و مرور دو نفر ملبس به لباس نظامی و مسلح قصد نفوذ به شمال شرقی و شمال غربی (3 بار) پادگان دوشان تپه و مناطق مسکونی امراء را داشته اند که بوسیله تیراندازی مأمورین متواری شده و یک تیر نیز به مأمورین تیراندازی مینمایند.
ـ در 1330 19 /9 /1357 قطعنامه گروههای مخالف در 17 ماده انتشار یافت که خلاصه آن بشرح زیر میباشد : ـ برقراری حکومت اسلامی ـ لغو حکومت استبداد ـ تعدیل ثروتها ـ محاکمه چپاولگران ـ تامین حقوق کشاورزان و کارگران ـ آزادی زندانیان سیاسی و تبعیدیها ـ ادامه برنامه تظاهرات تا روی کار آمدن حکومت اسلامی ـ لغو سیاستهای استعماری چپ و راست ـ تامین حقوق کارمندان ـ لغو حکومت نظامی ـ آزادی دانشگاهیان ـ آزادی بیان و لغو سانسور 3 ـ در 2130 17 /9 /57 رادیو پکن اظهار نموده است که شوروی معتقد است (ایران مانند یک سیب رسیده است و هر موقع آماده خوردن میباشد) در سراسر مرزهای ایران سربازان آموزش دیده و مسلط بزبان فارسی از سوی شوروی مستقر گردیده اند.
ـ در 19 /9 /1357 تظاهرکنندگان تصمیم گرفته اند که روز عاشورا با شدت عمل بیشتر به پادگانها و پاسگاههای داخل شهر حمله و باصطلاح خودشان خون بهای کشته شدگان خود را از این نوکران اجنبی (نیروهای مسلح) بگیرند.
ـ در 19 /9 /1357 ستواندوم هوائی مسعود ایوبی صانع جمعی مرکز آموزش ن ه ش یک قبضه اسلحه کمری سه پوکه ژ 3 را در خیابان حکمت دزاشیب تهران پیدا و به کلانتری سه تحویل داده است.
ـ در 1600 19 /9 /1357 دو دستگاه بی سیم دستی مدل میزیکو بوسیله یک نفر رفته گر از داخل جوئی در خیابان رسام پیدا و به کلانتری 14 تحویل داده شده است.
ـ در 1515 19 /9 /1357 عده ای تظاهرکننده ضمن دادن شعارهای مضره به استادیوم رضا پهلوی رفته و با نصب پارچه ای نام استادیوم را بنام غلامرضا تختی اعلام و سپس متفرق شدند.
ـ در 19 /9 /57 حدود 30000 نفر در شهرستان دماوند با حمل پرچمهای داس چکش در جلوی شهربانی تظاهرات نموده و واعظی خطاب به سربازان اعلام داشت که از تیراندازی بسوی مسلمین خودداری نمایند و برنامه های خود را ظرف امشب و فردا شب پیاده خواهیم کرد.
4 ـ 1430 19 /9 /57 سه نفر از بالای پشت بام منزلی واقع در خیابان تهران نو روبروی تعمیرگاه مجاز 45 پیکان 8 متری انصاری، خیابان هشتم، بالای مصنوعات فلزی «پی.
ام.
پی» پلاک 31 محوطه یگان دوشان تپه را عکسبرداری و با دوربین چشمی تماشا نمودند.
ـ در 1700 19 /9 /1357 یکدستگاه بی سیم ناشناخته با بی سیم پایگاه هوائی تدین تماس و میخواسته با یکی از کدهای قدیمی تماس برقرار که پایگاه سکوت نموده و مجددا این پست ناشناس با پایگاه دهم شکاری تماس و احتمالاً پیامی مبادله کرده است ضمنا این پست ناشناس خود را وجدان یک معرفی نموده و با بی سیم ناشناخته دیگر بنام وجدان 2 تماس و پیام رمزی مبادله نموده است.
ـ در 1530 19 /9 /1357 گماشته ناخدا دوم عزت اله میرزاخانی (اسم مشخص) در تهران مفقودالاثر گردیده است.
ـ در 1900 19 /9 /1357 سرباز وظیفه امیر حمزه بدوی جمعی یگان هوائی اسلحه و مهمات خود را در برج نگهبانی گذارده و مبادرت به فرار نموده است.
ـ در 2030 19 /9 /1357 تعداد زیادی در خیابان ایران مهر تظاهر و شعارهای مضره دادند.
ـ بقرار اطلاع در کوی نهم آبان بین مردم لباس نظامی و اسلحه توزیع گردیده است.
ـ شایع است فردا تعدادی قصد دارند بکاخ نیاوران حمله نمایند.
ـ در خیابانهای حافظ، ولیعهد، کمال الدین، عبدالرزاق جمعیتی در حدود 200 نفر بطرف فلکه سبزه میدان هجوم و شعار مضره میدادند و در محلهای پائین شهر فیلمهائی از حوادث میدان ژاله برای مردم بنمایش گذارده شد.
ـ در 19 /9 /1357 حدود دویست هزار نفر در پیچ شمیران بطرف میدان شهیاد در حرکت بودند که در پیشاپیش آنها آقایان طالقانی ـ سنجابی و علامه نوری دیده شدند.
ـ تعدادی از اخلالگران در نزدیکی پیچ شمیران جلوی اتومبیلها را گرفته ضمن بازرسی اجازه عبور میدادند.
ـ گروهبان یکم جلال خانجانی جمعی پایگاه یکم شکاری در ساعت 1200 19 /9 /57 بدون هیچگونه ناراحتی ضمن صرف نهار در منزل مسکونی خود در سه راه آذری منازل سازمانی دچار دلدرد و بلافاصله فوت مینماید.
ـ در 19 /9 /57 تعداد 903 نفر از خانواده های مستشاران آمریکائی خاک کشور را ترک کردند.
5 ـ در 19 /9 /57 در کوی نهم آبان عناصر اخلالگر منزل 3 نفر از پرسنل نظامی را علامت گذاری نموده اند که در فرصت مناسب تخریب نمایند.
ـ شایع است که خمینی روز عاشورا به ایران خواهد آمد ولی با بسته شدن فرودگاهها، دستجات مختلف مردم خیال دارند به فرودگاه تک و آنرا به آتش بکشند.
ـ در 1600 19 /9 /57 عده ای در حدود 3000 نفر از مردم مجتمع در شهیاد مبادرت به دادن شعارهای مضره نمودند.
ـ قرار است قشریون و گروههای مخالف در روز عاشوار مجددا اقدام براهپیمائی نمایند.
ضمنا عده ای از نتیجه راه پیمائی امروز که در آن کشتاری انجام نشد ناراضی اند.
ـ اخلالگران با پخش اعلامیه در شهرستان کرج مردم را بشورش مسلحانه علیه دولت و نظامیان در روزهای تاسوعا و عاشورا نموده و اعلام داشته اند که سلاح و مهمات مورد نیاز را به آنها خواهند رساند.
ـ در میدان شهیاد شایع گردید که در روز عاشورا بچه ها، زن ها و پیرمردها از خانه بیرون نیایند چون روز درگیری و شهادت است.
ـ 1845 19 /9 /1357 گروهبانسوم وظیفه پورهادی جمعی پادگان جی ضمن صحبت با چند نفر از درجه داران اظهار نموده که این روزها سرنوشت ساز است هر کس آرام بنشیند مسلمان نیست و ضمن ابراز علاقه و تشویق تظاهر کنندگان از چشمهایش اشک جاری گردید.
ـ در 15 /9 /57 دو نفر گروهبان وظیفه (اسم مشخص) جمعی پادگان جی قرار گذاشتند که عده ای دیگر از درجه داران و سربازان را راضی کرده و از تاریخ 19 و 20 /9 با خود فرار نموده و جزء تظاهر کنندگان در شهر دست بتظاهر بزنند.
(2) استان خراسان ـ در 2300 18 /9 /57 یکدستگاه خودرو پیکان آتش نشانی شهر مجهز به بی سیم بسرقت رفت.
ـ در 1500 19 /9 /57 عده ای تظاهرکنندگان بداخل صحن پهلوی (در حرم مطهر امام رضا ع) رفته و تمثالهای کد 66 را پاره کرده اند.
ـ در 1520 19 /9 /57 عده ای حدود هفت هزار نفر بداخل حرم مطهر امام رضا (ع) رفته و کاشی ها و ستونهای یادبود کد 66 را کنده اند.
ـ در 19 /9 /57 جنازه مقتولین سبزوار بمسجد جامع منتقل و تظاهراتی شروع گردید فرماندار وحشت زده و از هر گونه همکاری با مامورین امتناع نموده و با تماسیکه با معتمدین بعمل آمد موثر واقع نگردید و نیروی موجود برای جلوگیری از تظاهرات کافی نمی باشد.
6 ـ در 1730 19 /9 /57 حدود 500 نفر مشغول پائین آوردن مجسمه کد 66 در میدان شاه مشهد بودند.
ـ در 19 /9 /57 تظاهر کنندگان مجسمه کد 66 را در میدان تقی و بیمارستان شاهرضا در مشهد را پائین آوردند.
ـ در 1900 19 /9 /57 عده تظاهرکنندگان در مشهد مشغول تخریب سالن تشریفات حرم و موزه حضرت و صحن پهلوی بودند و عده ای نیز تبلیغ میکردند که اینها نظامیان و ساواکی هستند.
ـ در 1915 19 /9 /57 کوی پلیس در مشهد چندین بار توسط عناصر اخلالگر مورد تهدید قرار گرفت، همچنین اخلالگران کارمندان پست و تلگراف این شهر را تهدید نمودند که مجسمه کد 66 را پائین بیاورند و نیز اخلالگران در نظر دارند بفروشگاه اتکا حمله نموده و آنرا بآتش بکشند.
ـ در 2100 19 /9 /57 حدود هزار نفر از اهالی شاهرود تظاهراتی بر علیه دولت بر پا نموده که با مداخله مامورین بدون حادثه خاتمه یافت.
ـ در 1730 19 /9 /57 خطبه شب عاشورا توسط سید علی خامنه ای در حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) بنام خمینی قرائت گردید.
ـ در 19 /9 /57 تظاهر کنندگان موفق بپائین کشیدن مجسمه رضا شاه کبیر شدند.
ـ در 1930 19 /9 /57 تظاهرکنندگان مجسمه کد 66 را در بیمارستان شهناز پهلوی و هنرستان رضاشاه کبیر مشهد پائین آورده و به آتش کشیدند.
7 ـ 2045 19 /9 /57 منزل یک نفر واعظ بنام نوغانی توسط عناصر اخلالگر مورد هجوم قرار گرفت و وسائل خانه وی قبل از رسیدن مامورین انتظامی بسرقت رفت.
8 ـ 19 /9 /57 بر اثر تحریک شخصی بنام محمد حسین علوی در مراسم تشیع جنازه دو نفر از مقتولین تظاهر کنندگان پارکومترهای شهرداری را منهدم و بمنزل یک نفر پاسبان (اسم مشخص) حمله و شیشه های منزل وی را شکستند.
9 (5) استان فارس ـ در شیراز عده ای حدود 15000 نفر در مسجد جامع اجتماع که تعدادی از آنها مسلح به چماق و تعدادی نیز پلاکارتهائی با شعارهای مضره حمل می نمودند.
ـ در 1300 19 /9 /1357 عده تظاهرکنندگان در شهرستان داراب مجسمه کد 66 را پائین آورده و آنرا آتش زدند.
10 ـ در 19 /9 /57 اخلالگران در شهرستان جهرم مجسمه کد 66 را پائین آوردند.
ـ در 19 /9 /57 عده ای از اخلالگران در شهرستان داراب بانکهای ملی، صادرات و سپه را به آتش کشیدند.
ـ در 1300 19 /9 /57 توسط تعدادی اخلالگر مجسمه کد 66 در شهرستان لار و داراب پائین آورده و به آتش کشیده شد.
و همچنین در شب 19 /9 /57 وسایل بانک صادرات مرکزی قسمت گمرک، دارائی شهرستان را آتش زدند و نیز اخلالگران دو عدد مجسمه نیم تنه کد 66 را از بانک سپه خارج و به کامیون بسته و در معرض دید قرار دادند و در شهرستان دیر اخلالگران فرمانداری این شهر را به آتش کشیدند.
ـ در 19 /9 /57 تظاهر کنندگان در شهرستان فسا نام کلیه خیابانها و مدارسی را که بنام اعضاء خاندان سلطنت نام گذاری شده بودند تابلو آنها را شکسته و نام روحانیون را بر روی آنها نصب کردند و کلیه طاق نصرتهائیکه بمناسبت جشنهای 2500 ساله در شهر بود شکسته و تابلو یادبود میدان ششم بهمن را از بین بردند.
ـ در شب 19 /9 /57 تعدادی از عوامل اخلالگر در شیراز شایع نمودند که پائین آوردن مجسمه ها کار ساواکیهاست و بهمین جهت دولت در نظر دارد که از راه پیمائی و عزاداری جلوگیری نماید.
ـ در 19 /9 /1357 حدود 70000 نفر در شیراز راه پیمائی و تظاهرات نمودند.
ـ در 19 /9 /57 تظاهرکنندگان حضیرت القدس و خانه دو نفر از بهائی ها را به آتش کشیدند.
ـ در 1700 19 /9 /1357 ساختمان فرمانداری لار توسط تظاهر کنندگان به آتش کشیده شد که در نتیجه فرماندار و خانواده اش در منزل رئیس شهربانی بسر میبردند.
ـ در 2330 19 /9 /57 عده ای مسلح به نیروی پایداری شهرستان لار حمله نموده که پس از زد و خورد با مامورین در اثر مقابله مامورین متفرق میشوند و احتمال دارد بپادگان نیز حمله نمایند.
11 ـ در 0820 19 /9 /57 چند نفر موتورسوار با دو دستگاه تاکسی بار در شمال پادگان مرکز زرهی شیراز شعار مضره میدادند و سنگی بطرف پادگان پرتاب و سپس متواری میشوند.
(14) [4] استان مازندران ـ گروهبان سوم وظیفه اسماعیل عابد آزاد جمعی کارخانجات بابک در قریه امامزاده عباس ساری مبادرت به پخش نوارهای تحریک آمیز نموده که بوسیله مامورین دستگیر گردید.
ـ در 19 /9 /57 حدود 500 نفر در گرگان مشغول تظاهرات بودند که در بین آنها 11 نفر که ملبس بلباس نظامی بودند دستگیر که پس از بررسی مشخص گردید آنان غیر نظامی بوده و در صدد پیدا نمودن مسافرخانه هستند ضمنا از 11 نفر فوق تعداد زیادی اوراق و کتب کمونیستی کشف گردید که نامبردگان با وسائل همراه بازداشت شدند.
12 ـ در 2030 19 /9 /1357 تظاهرکنندگان در گنبدکاوس تعدادی از بانکها، سینماها، مشروب فروشیها را به آتش کشیده و به تظاهرات خود ادامه دادند و سپس متفرق شدند.
ضمنا در شب 19 /9 /57 تظاهرکنندگان قصد داشتند مجسمه کد 66 را پائین بیاورند که با مقاومت مامورین مواجه و یک نفر پاسبان مجروح شد.
ـ در 19 /9 /57 حدود 2000 نفر از تظاهرکنندگان ضمن دادن شعار مضره از مسجد قائمیه در گنبدکاوس خارج شده و رستوران فانوس طلائی را به آتش کشیده و شیشه چند مغازه را شکستند.
13 ـ در 0900 19 /9 /57 مراسم عزاداری در مسجد آذربایجانیها کلاله گنبد برقرار و برای سلامتی شاهنشاه دعا نمودند.
ـ در 19 /9 /1357 حدود سه هزار نفر در رامسر تظاهرات نموده و اتومبیل یکی از مامورین شهرداری را با سنگ و چوب شکسته و دو نفر از سرنشینان آنرا مجروح نمودند.
14 ب ـ مناطق با فعالیت های متوسط (1) استان اصفهان ـ قرار است عده زیادی در 0800 20 /9 /1357 در مسجد مصلحی[مصلی] اصفهان تجمع و سپس مبادرت به راه پیمائی نمایند.
در سخنرانیهائیکه ایراد خواهد شد مطالبی در زمینه ایدئولوژیکی، سیاسی، جنگ و جهاد مسلحانه، پناه دادن به سربازان فراری میباشد.
بهمین جهت امشب مردم بدو گروه تقسیم که یک گروه با مامورین مقابله و گروه دیگر مبادرت بدادن شعار در پشت بامها بنمایند.
ـ در 19 /9 /57 عده ای حدود 50000 نفر در شهرستان کاشان شروع بتظاهرات نموده و بسمت پیکره کد 66 در حرکت بودند.
ـ در 19 /9 /57 تظاهرکنندگان در شهرضا مجسمه کد 66 را پائین آوردند.
15 ـ بر اثر حمله اخلالگران بپاسگاه سمیرم در تاریخ 18 /9 /57 دو نفر درجه دار (اسم مشخص) مختصر زخمی برداشته و تعدادی از اخلالگران نیز زخمی و متواری گردیدند.
ـ در 19 /9 /57 حدود 10000 نفر از تظاهرکنندگان پیکره رضا شاه کبیر را در راه آهن اصفهان پائین آورده و قصد حمله بشهربانی را داشتند که با اخطار مامورین عقب نشینی کردند.
(2) استان آذربایجان شرقی ـ در 18 /9 /1357 تظاهراتی در سطح شهر تبریز انجام و اخلالگران درب یک خودرو ارتش را شکسته و یک نفر واعظ (اسم مشخص) در مسجد اظهار داشته است ما حق خودمان را خواهیم گرفت و از مسلسل نمی ترسیم و سپس تظاهرکنندگان با دادن شعار بساختمان شهرداری حمله و شیشه های آنرا شکسته اند.
ـ در 1030 19 /9 /57 حدود 10000 نفر در خیابانهای اردبیل مشغول راه پیمائی بودند.
ـ شایع است مقدار زیادی جنگ افزار از شوروی بدشت مغان حمل و در آنجا انبار گردیده است.
ـ در 1530 الی 1630 19 /9 /57 تعداد چهار نفر پرسنل وظیفه در تبریز سه نفر با اسلحه ژ 3 و تعداد 40 تیر فشنگ جنگی و 20 تیر پلاستیکی و یک نفر بدون اسلحه مرتکب نهستی گردیده اند این افراد در حال ماموریت در میدان شهرداری شهر بوده و جمعی تیپ زنجان میباشند.
(اسلحه یک نفر سرباز بنام علی مدرس نیا وسیله شهربانی تبریز پیدا ولی خود سرباز متواری است.) ـ در 1830 19 /9 /57 آب لوله کشی تبریز قطع گردید.
(3) استان سیستان و بلوچستان ـ در 19 /9 /1357 حدود 5000 نفر در شهرستان زاهدان مبادرت براه پیمائی و تظاهرات نمودند.
ـ در 1400 19 /9 /1357 چند طلبه که از قم بزاهدان آمده بودند ضمن ایراد سخنرانیهای تحریک آمیز مبادرت بنمایش عکسهائی از حوادث تهران و چریکهای فدائی خلق نمودند که با این عمل بلوچها ناراحت و به آنها حمله نموده که در نتیجه با دخالت مامورین متفرق و تعدادی از شیشه های بازارچه این شهر شکسته شد.
ـ در 1600 19 /9 /1357 عده ای افغالی با لباس بلوچی به مسجد جامع زاهدان حمله نمودند که پلیس آنها را متفرق نمود.
16 (4) خوزستان ـ در 0900 19 /9 /1357 تظاهرات گسترده ای در پوشش عزاداری در شهر دزفول انجام و تظاهرکنندگان مبادرت به شعارهای مضره نمودند.
ـ از 0900 19 /9 /57 عده ای از کارگران پالایش نفت آبادان بعلت تهدیدی که از جانب کارگران اعتصابی بعمل آمده بود دست از کار کشیدند.
17 (5) استان بوشهر ـ در 0700 19 /9 /1357 حدود 6000 نفر با حمل پلاکارتهائی بزبان های عربی، انگلیسی، فارسی مبادرت بتظاهرات و دادن شعارهای مضره در بوشهر نمودند.
18 (6) استان همدان ـ در 1145 19 /9 /1357 یکنفر سرباز وظیفه ژاندارم در همدان بطرف استاندار و یکنفر ژاندارم محافظ وی تیراندازی نموده در نتیجه هر دو نفر مجروح لکن آسیب رسیده به استاندار مختصر ولی ژاندارم محافظ بعدا فوت نموده و ضارب با اسلحه خود متواری گردید که در ساعت 1400 دستگیر شد.
19 (7) استان آذربایجان غربی ـ در 19 /9 /1357 یکنفر از قشریون (اسم مشخص) با کمک فرزندانش تابلو هتل شاهرضا رضائیه را شکسته و بجای آن تابلوی خمینی را نصب نموده است و خیابان پهلوی این شهر بدست یکنفر ملا (اسم مشخص) بنام خمینی اسم گذاری شد.
ـ در 19 /9 /1357 تعدادی اعلامیه تحت عنوان «فردا یا استقلال خواهیم گرفت یا همگی شهید خواهیم شد» از طرف حزب دمکرات کردستان بدیوارهای مسجد عباس آباد شهرستان مهاباد نصب شده است.
(8) استان یزد ـ در 18 /9 /1357 یکنفر درجه دار (اسم مشخص) جمعی مرکز زرهی شیراز در مرخصی بوده است در تظاهراتی که در شهرستان یزد انجام شده بود دستگیر گردید.
(9) استان مرکزی ـ در 19 /9 /1357 حدود 50000 نفر در شهرستان اراک عزاداری و تظاهرات آرام نمودند.
20 ـ در 19 /9 /1357 حدود یکصد هزار نفر مرد و زن از حرم مطهر بطرف فرمانداری نظامی و ژاندارمری قم حرکت و محمدتقی بشارت با بلندگو خطاب به پرسنل نظامی آنها را ترغیب بهمکاری با خود و فرار از سربازخانه نمود و سپس شعارهائی بر علیه کد 66 و استقرار حکومت اسلامی داده و متفرق شدند.
21 ـ در 19 /9 /1357 یکی از مامورین شهربانی قم هنگام حرکت با سواری پیکان خود در برخورد با تظاهرکنندگان متوحش شده و ماشین را رها و خود فرار میکند و در نتیجه تظاهرکنندگان ماشین وی را بآتش میکشند.
ضمنا در شب قبل نیز کلانتری 2 را به آتش کشیده و یک کیوسک راهنمائی را خرد کرده بودند.
ـ در 19 /9 /1357 حدود 2000 نفر پس از خروج از مسجد جامع با دادن شعارهای مضره در جلوی شهربانی با پرتاب سنگ به مامورین تظاهرات نموده و سپس بساختمان و آتش نشانی حمله و ماشینهای آنرا به آتش کشیدند.
10ـ استان زنجان ـ در 19 /9 /1357 حدود 1000 نفر در شهرستان قزوین بطرف میدان ولیعهد راه پیمائی نمودند.
22 11ـ استان گیلان ـ تعدادی در هشت پر طوالش در حالیکه پرچم ایران، تمثال شاهنشاه در دست داشتند بطرف آستارا حرکت و شعارهائی مبنی بر زنده باد شاهنشاه، شهبانو و ولیعهد، مرگ بر شوروی و هواخواهانش، مرگ بر انگلیس میدادند که بازاریان نیز با آنها همکاری نمودند.
12ـ استان کرمانشاهان ـ برابر خبر واصله شخصی بنام اصغر ناصری که [از] سرشناسان شهرستان شاه آباد غرب است تعداد دو کامیون اسلحه به ایران وارد نموده که اقدامات لازم از طریق لشکر و ژاندارمری معمول گردیده است.
ـ در 19 /9 /1357 سخنرانی حادی بوسیله شیخ محمدتقی گلی در مسجد بروجردی ایران گردید که دستور دستگیری وی در موقعیت مناسب بشهربانی صادر شده است.
ـ در 19 /9 /57 حدود 20000 نفر با دادن شعارهای مضره در کرمانشاه دست بتظاهرات زدند که در پیشاپیش آنها پرچمهای مشکی و پیراهنهای سفید خونین سوراخ سوراخ شده حمل میگردند.
23 (13) خارک ـ مراسم عزاداری در تکایا و مساجد برگزار گردید و در 19 /9 /1357 تظاهرات پراکنده ای انجام شد.
(14) لرستان ـ در پیش از ظهر 19 /9 /1357 تعدادی از تظاهرکنندگان در حوالی ساواک و کلانتری بخش 1 خرم آباد بتحریک سه نفر از روحانیون تظاهرات نموده و سرانجام متفرق شدند.
24 (15) استان کردستان ـ در 1400 19 /9 /1357 حدود 8000 نفر از اهالی سنندج بمنظور اعتراض بدستگیری دو تن از روحانیون (اسم مشخص) شروع به راه پیمائی کرده و با قشریون اختلاف نظر پیدا نمودند و در نتیجه قشریون در داخل مسجد جامع سنندج به تحصن نشستند.
25 ـ از 18 /9 /1357 کارکنان رادیو تلویزیون مریوان دست باعتصاب زدند.
2ـ عملیات گروههای مخالف در مدت دوره : الف ـ استعداد و گسترش و ترکیب : استعداد گروههای مخالف در حدود 200000 الی 300000 نفر گزارش شده است.
ب ـ تاکتیک ها، جنگ افزارها و تجهیزات جدید گروههای مخالف : مورد جدیدی گزارش نشده است.
3ـ سایر عناصر اطلاعاتی : الف ـ هویت گروههای مخالف مورد جدیدی گزارش نشده است.
ب ـ سازمان، استعداد و شایستگی عملیاتی مورد جدیدی مشاهده نشده است.
پ ـ تلفات (1) کشته : 1 نفر سرباز در همدان (2) مجروح : 1 نفر همدان و 1 نفر گنبدکاوس (3) دستگیر شدگان : 1 نفر ساری، 11 نفر گرگان، 1 نفر گنبد کاوس ت ـ روحیه اخلالگران با توجه به شایعات تحریک آمیز و بهره برداری از آن دارای روحیه قوی میباشند.
ث ـ فعالیتهای ممانعتی جدید : مشاهده نشده است.
ج ـ تاسیساتی اداری و لجستیکی : مشاهده نشده است.
چ ـ جو و زمین : اثری در وضع گروهها نداشته است.
4ـ ضد اطلاعات الف ـ اقدامات اطلاعاتی : مورد جدیدی مشاهده نشده است.
ب ـ اقدامات خرابکاری : پائین آوردن مجسمه کد 66 و آتش زدن آنها ـ تغییر نامهای استادیوم ورزشی و خیابانها و مدارس در بعضی شهرستانها پ ـ تبلیغات و براندازی : نشر شایعات و اکاذیب پیرامون تحقق هدفهای آنها در روز موعود و پیروزی آنها در روز عاشورا.
ث ـ انتقاد از روشهای سیاسی و اقتصادی دولت : مورد جدیدی مشاهده نشد.
ج ـ شایعات : (1) شایعات در مورد ورود و تحویل اسلحه و مهمات با اخلالگران بمنظور مبارزه و مقابله با قوای انتظامی.
(2) شایع است که تعدادی از اخلالگران قصد دارند بکاخ نیاوران حمله کنند.
(3) شایع است که اخلالگران قصد دارند در روز عاشورا بپادگانها و پاسگاههای داخل شهر حمله مسلحانه نموده و آنان را خلع سلاح نمایند.
(4) شایع است که روز عاشورا روز جهاد و سرنوشت ساز است و کودکان و پیران در تظاهرات این روز شرکت نخواهند کرد.
چ ـ هر نوع فعالیت های دیگر قرار است اخلالگران در صورتیکه فعالیت های آنان در روز عاشورا به نتیجه نرسیده و موفقیتی حاصل ننمایند بمرزها رفته و با اجرای عمل تیراندازی چنین وانمود نمایند که کشورهای مجاور قصد حمله به ایران را دارند و نیروهای انتظامی را بدینوسیله درگیر و مقاصد شوم خود را در داخل کشور عملی سازند.
5ـ امکانات گروههای مخالف الف.
انواع امکانات موارد جدید گزارش نشده است ب ـ تجزیه و تحلیل و بحث : گردهم آئی عده ای در حدود یک میلیون نفر از سراسر تهران اعم از مرد، زن، پیر و جوان و حتی کودک موید نفوذ کلام و همبستگی بین جبهه های مخالف و گروههای مختلف میباشد با آنکه با آزادی کریم سنجابی و فروهر و محدود کردن مسیر راه پیمائی توسط دولت در یک فاصله زمانی 24 ساعته انجام گرفت معهذا بعلت سیستم سریع خبر رسانی (تلفنی، دهان بدهان) کلیه افراد شرکت کننده در راه پیمائی بموقع در مناطق معتبر تجمع براه پیمائی ادامه دادند.
اتخاذ سیاست صحیح دولت مبنی بر آگاه کردن طبقات بیطرف و بی تفاوت از توطئه سوء مخالفین، آزادی کریم سنجابی و فروهر، آزادی براه انداختن دستجات عزاداری، محدود کردن مسیر حرکت مخالفین و برچیدن مامورین انتظامی از مسیرها که خود یک عامل عمده جلوگیری از درگیریها و خشم و عصیان بیشتر مردم عادی میباشد عامل اصلی و واقعی بازدارنده گروههای مخالف از تخریب و بلوا و اقدامات ضد امنیتی بود چه با دادن چنین امتیازاتی چنانچه مخالفین اقدامات شدید و ویرانگری انجام میدادند، ماهیت واقعی و سوء نیت خود را بیش از پیش آشکار میکردند که این خود عامل مهمی در عدم موفقیت های آینده و پشتیبانی عامه مردم از آنان میگردد.
با آنچه که در روز تاسوعا گذشت اگر چنانچه دولت با سیاست آرامش بخشی که در پیش گرفته ضمن دادن امتیازات معقول با نهایت قدرت و نمایش نیرو در موقع مناسب اقدام نماید قدر مسلم توفیق خواهد یافت که به هدفها و برنامه کار اعلام شده اش نایل شود.
6ـ نتیجه : با آنکه راه پیمائی عظیم روز تاسوعا حادثه ای در بر نداشت ولی این عمل نباید باعث شود که دولت و حکومت نظامی وظیفه خطیری را که بعهده دارد کوچک گرفته و فریب این گونه اعمال را که برای اغفال و بدست آوردن سرپوش مناسبی برای عملیاتی خرابکارانه و کسب فرصت میباشد بخورد.
عنوان کردن مطالبی در قطعنامه، سرسختی و لجاج رهبران گروههای مخالف و دستهائی که گرداننده اصلی این بلوا و آشوب میباشند میرساند : اکنون که با اتخاذ تدبیر صحیح دولت و جلوگیری از یک فاجعه غیر قابل جبران دولت توفیق یافته است که یکی از بحرانی ترین روزهای مخاطره آمیز را پشت سر بگذارد، پیشنهاد میشود دولت با ادامه این اقدام، با هوشیاری کامل نسبت بخواسته های منطقی مردم بخصوص تنبیه فاسدین و خطاکاران آب سرد دیگری بر آتش سوزان خشم مردم ریخته تا بتواند آنها را از گروههای شناخته شده جدا کرده و سپس با اقدام صحیح و مقابله طرح ریزی شده آنها را از بین ببرند.
ر سب 3 ـ سپهبد خواجه نوری گیرندگان : 1ـ نخست وزیری (شورای امنیت ملی 2 نسخه) 2ـ ن.
ز.
ش (معاونت عملیات و اطلاعات) 3ـ ن.
ه.
ش (معاونت عملیات) 4ـ ن.
د.
ش (معاونت عملیات) 5ـ ژ.
ک.
س (رکن 3) 6ـ س.
ک.
ش (عملیات) 7ـ ساواک 8ـ سب 2 (ر ک) 9ـ سب 2 ف د (1 د) 10ـ سب 2 ف ه (دسک داخلی)
توضیحات سند:
1ـ آن چه امروز (19 /9 /57) و فردا در تهران و شهرهای دیگر ایران رخ داد، یک رویداد سیاسی استثنایی بود.راه پیمایی بی نظیر مردم تهران در روزهای تاسوعا و عاشورا به گفته همه ناظران، واپسین پایگاه های نظام شاهنشاهی را در ایران متزلزل کرد و این گمان را که محمدرضا پهلوی آخرین روزهای سلطنت خود را سپری می کند، به یک باور همه گیر تبدیل کرد.
درباره این رودیداد بزرگ، چه از زبان سندها و چه از زبان شخصیت ها و پژوهشگران داخلی و خارجی، آگاه خواهید شد.
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 17، یعنی همین سند 16 صفحه ای که پیش رو دارید، اطلاعات بسیار کمی از این راه پیمایی بزرگ به دست می دهد.
پس از پایان این گزارش، شما از زبان منابع ساواک، وقایع لحظه به لحظه نوزدهم آذر ماه تهران را خواهید خواند و سپس رویدادهای دیگر شهرهای کوچک و بزرگ را در این روز، پیش رو خواهید داشت.
2ـ سنجابی در این مورد گفته است : «تاسوعا بنده با جمعی از همراهان اول وقت دم دروازه شمیران که راه پیمایی از آن جا آغاز می شد و منزل طالقانی هم آن جا بود رفتیم و عده دیگری از همکاران مثل مهندس بازرگان و دیگران هم آمدند که بنده اسامی آن ها یادم نیست ولی خود طالقانی در راه پیمایی پیاده شرکت نکرد.
او را سوار یک مینی بوس یا اتومبیلی کردند، شاید هم حالت قلبی اش اجازه پیاده روی نمی داد یا احتیاط کرد.
ما جلو صف افتادیم.
تظاهر و اجتماعی که در آن روز تاسوعا صورت گرفت کم نظیر بود.
من از دروازه شمیران تا نزدیک دانشگاه [تهران] پیاده با جمعیت رفتم.
شاید بشود گفت تمام طول و عرض آن خیابان تا برسد به میدان شهیاد [آزادی ]از جمعیت مملو بود.
» (امیدها و ناامیدی ها، صص 303 و 304) 3- قطع نامه راه پیمایی های روزهای تاسوعا و عاشورا یکی بود.
از قرائن پیداست که این قطع نامه در روز تاسوعا تا حدودی بین جمعیت تکثیر شد، اما بنا بود قرائت آن در روز عاشورا صورت گیرد.
قطع نامه 17 بند داشت که از طرف «کمیته برگزاری راه پیمایی» تهیه شده بود.
این قطع نامه در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه شماره 8) آن چه در این جا ذکر شده، نکاتی از این قطع نامه مفصل است.
4ـ درباره دماوند گزارش مشابه اما بلندتری هست که ساواک سمنان آن را تهیه کرده و در خلال سندهای این روز خواهید خواند.
5ـ از واپسین ساعات روز هجدهم آذر فرودگاه مهرآباد تا سه روز بعد بسته شد.
این خبر در گزارش های سفارت آمریکا نیز منعکس شد.
علت بسته شدن فرودگاه احتمالاً شایعه ای بود که دستگاه حکومتی را وادار به این اقدام کرد و آن آمدن امام در روز عاشورا به ایران بود.
طبق این خبر بسته بودن فرودگاه منعی برای خروج اتباع خارجی از ایران، به ویژه امریکایی ها ایجاد نکرده است.
رادیو لندن گفت که پیش از بسته شدن فرودگاه تقریبا یکهزار نفر از اتباع امریکایی با پروازهای فوق العاده که بیشتر آنها هواپیماهای باری نظامی بودند، از ایران خارج شده بودند.
(بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 267، ص 29) 6ـ درباره شهدای سبزوار سند دیگری هست که در پی اسناد امروز خواهید خواند.
7ـ «در شب عاشورا مجسمه های شاه در میدان شاه و میدان تقی آباد و داخل بیمارستان شاهرضا و بیمارستان شهناز و محوطه هنرستان رضاشاه کبیر از طرف عده ای حدود چهل نفر پائین آورده شد.
» (انقلاب اسلامی مردم مشهد، ص 107) 8ـ شیخ رضا نوغانی از روحانیان طرفدار حکومت و در نزد مردم متهم به داشتن رذائل اخلاقی بود.
9ـ درباره تظاهرات مردم مشهد و برخی دیگر از شهرهای استان خراسان اسناد دیگری را خواهید خواند.
10ـ در تظاهرات شهر داراب یک نوجوان به شهادت می رسد.
شرح رودیدادهای داراب در خلال سندهای آتی خواهد آمد.
11ـ شهربانی لارستان رویدادهای امروز(19 /9 /57) این شهر را چنین توصیف کرد : «از ساعت 1500 روز...
کلیه طبقات مردم که حدود 15000 نفر بودند در میدان فرمانداری که محل استقرار [مجسمه] کد 66 بوده است تجمع و ضمن تظاهرات شدید و راه بندان و بعلت مطلع شدن مردم از جریان، رفته رفته بر انبوه جمعیت افزوده گردید.
در بین آنها چهره های متفاوت فکری وجود داشته است که گاه برخوردهای فردی را ایجاد نموده، تظاهر کنندگان مبادرت به نصب پرچم مشکی رنگی در میان میدان نموده، تجمع تا ساعت 2000 ادامه یافت که مجتمعا به طرف شهر قدیم حرکت و به عزاداری و سینه[زنی] پرداختند که تا ساعت 0300 مورخه 20 /9 /57 ادامه یافت و سپس خاتمه پذیرفت.
» 12ـ در پرونده 11 ـ 30 ـ 524 تظاهرات شهر گرگان چنین بیان شده است : «از ساعت 0930 روز 19 /9 /57 حدود 7000 نفر از طبقات مختلف مردم گرگان در حالی که شعارهایی علیه 66 و له خمینی می داده اند از خیابان های اصلی گرگان عبور و ساعت 1230 متفرق شده اند.
» همچنین در پرونده 106979، جلد پنجم، منبع ساواک خبر داده است که در تظاهرات تاسوعا در گرگان عده ای از مسؤولین ادارات و بانک ها و انجمن ها از جمله فرماندار سابق گرگان، رئیس بانک رهنی، رئیس مخابرات، رئیس بنگاه توسعه ماشین آلات کشاورزی و نیز تعدادی از اعضاء انجمن شهر و رئیس این انجمن در تظاهرات شرکت داشتند.
روزنامه اطلاعات شمار گرگانی های تظاهر کننده را یکصد و پنجاه هزار تن یاد کرد.
(ش 15755، ص 6) 13ـ «در ساعت 1300 روز 19 /9 /57 عده ای از تظاهر کنندگان در شهر گنبد رستوران فانوس طلایی و ترانسفور موتور جمعیت شیر و خورشیدرا به آتش کشیده اند و در چند نقطه دیگر شهر شیشه های مغازه ها را شکسته اند.
» (پرونده 106979، ج 5) 14ـ تظاهرات علیه حکومت شاه در شهرهای استان مازندران بسیار وسیعتر از آن چیزی بود که در این چند بند از آن یاد شده است.
در میان سندهای بعدی شرح راه پیمایی های شهرهایی چون آمل، بابل، ساری، بابلسر و...
را خواهید خواند.
15-شهربانی شهرضا اطلاع داد که پایین کشیدن مجسمه رضا شاه در شهرضا در اثر تحریکات منیرالدین ملکیان، شیخ نصراللّه روحانی و شیخ سیف اللّه یعقوبی صورت گرفته است.
مجسمه رضا شاه با دیلم و با کمک گرفتن از خودرو پایین کشیده شد.
(پرونده 106977، ج 4) پس از پایین کشیدن مجسمه مردم «هورا کشیده و به سوی شهربانی حمله نمودند که با اخطار مامورین عقب نشینی کردند.
» 16ـ مشروح حوادث شهرهای سیستان و بلوچستان در خلال سندهای بعدی خواهد آمد.
17ـ مشروح رویدادهای دزفول و شهرهایی چون اهواز در روز تاسوعا در میان سندهای بعدی آمده است.
18ـ تظاهرات بوشهر از ساعت 30 /8 صبح شروع شد.
مردم در مسجد بهبهانیهای این شهر اجتماع کردند و سپس در خیابان های اصلی دست به راه پیمایی زدند.
در برازجان هم تظاهراتی به همین وسعت رخ داد که آن را در سند دیگری خواهید خواند.
19ـ روزنامه ندای میهن در این باره نوشت : «همزمان با راه پیمایی یکصد و پنجاه هزار نفری مردم همدان...
وقتی راه پیمایان به پشت تپه مصلی رسیدند خبر رسید قدرت اللّه خدایاری استاندار همدان به دست دیپلمه وظیفه محسن مباشر کاشانی اهل مشهد ترور شده است که این خبر موجب شادمانی کلیه راه پیمایان گردید به طوری که راه پیمایان به هم تبریک می گفتند.
» (ش 56، ص 7) «استاندار همدان ابتدا به بیمارستان بوعلی در همدان و سپس به شیراز و از آن جا به تهران منتقل شد.
سرباز مجاهد نیز از آن جا توسط یک اتومبیل به کوههای عباس آباد همدان متواری شده و قصد داشت به تویسرکان برود ولی به وسیله ماموران ژاندارمری و پلیس محاصره و کشته شد.
جسد وی در میان احساسات پرشور مردم تحویل پدر و مادرش گردید.
» (کیهان هوایی، ش 302، ص 7) 20ـ مشروح تظاهرات اراک را در خلال سندهای بعدی خواهید خواند.
21ـ مشروح رویدادهای قم و برخی از شهرهای استان مرکزی را در میان سندهای بعدی خواهید خواند.
22ـ این گزارش از تظاهرات قزوین ناقص است.
جمعیت تظاهرکننده در این شهر حدود پنجاه هزار نفر بوده است.
شرح راه پیمایی مردم قزوین را در میان سندهای همین روز خواهید خواند.
23ـ ساواک جمعیت تظاهرکننده در کرمانشاه را بیش از چهل هزار نفر برآورد کرد.
درباره رویدادهای کرمانشاه و دیگر شهرهای تابعه آن سندهای دیگری هست که آنها را خواهید خواند.
24ـ مشروح تظاهرات شهرهای الیگودرز، بروجرد و دورود در سندهای دیگری آمده است که آنها را خواهید خواند.
25ـ عزالممالک اردلان در خود نوشته است : «از سنندج کردستان آقای محمدحسین خان تلفن کرده و مذاکره دیروز را درباره آزادی دو آخوند تکرار نمود و گفت که این کار زیر دست قره باغی وزیر کشور است.
از فرزندم ابوالفتح خان شماره منزل قره باغی را گرفته، بالاخره بعد از مذاکره که وعده تحقیق داد یک ساعت بعد تلفن کرد که دستور آزادی آن دو نفر را داده.
من هم به کردستان اطلاع دادم که این دو نفر آزاد شده اند.
» (زندگی در دوران شش پادشاه، ص 423)