موضوع : حزب مردم
تاریخ سند: 16 آبان 1340
موضوع : حزب مردم
متن سند:
شماره : 3585 /312 حزب مردم در آستانه تشکیل کنگره است و 5 نفر به عنوان کمیته تدارک کنگره انتخاب شده اند که عبارتند از دکتر پرویز ناتل خانلری ـ محمد فضائلی ـ ناصر فرهادپور ـ دکتر حسین اعتمادی و نورائی شهردار سابق مشهد و از این عده فقط دکتر خانلری در جلسات شرکت نمی کند.حزب مردم که تاکنون به دو جناح تقسیم شده بود در آستانه تشکیل کنگره تبدیل به سه دسته شده و علاوه بر گروه تندرو و اصلاح طلب که گزارش کار آنها قبلاً تقدیم شده عده ای دیگر از قبیل مهندس عبداله والا ـ دکتر متین1 ـ دکتر موسوی ـ سلیمان انوشیروانی2 و ناصر فرهادپور باندی تشکیل داده و می خواهند با همکاری گروه اصلاح طلبان علیه هیئت عامله فعلی حزب مردم در کنگره فعالیت نمایند و از طرف دیگر دستگاه رهبری حزب مردم نیز می کوشد که وضع فعلی خود را در حزب حفظ و تثبیت نماید و مهندس جفرودی در جلسه کمیته مرکزی حزب اظهار داشته است کسانی باید در کنگره شرکت داده شود که مورد اعتماد اسداله علم و پروفسور عدل باشند و باید دانست که عنوان کردن نام علم بهانه و دستاویزی بیش نیست زیرا علم جدا خود را از کارهای مربوط به حزب مردم کنار کشیده است.
ضمنا از طرف دستگاه رهبری حزب مردم کمیته ای به نام کمیته تغییر اساسنامه ترتیب داده شده است که اعضای آن عبارتند از مهندس سعید هدایت ـ غلامحسین فخرطباطبائی ـ دکتر پرویز خوشبین ـ دکتر غلامحسین جهانشاهی و دکتر موسی عمید اعضای کمیته تدارک کنگره ظاهرا قیافه بی طرف به خود گرفته اند و برای تشکیل کنگره با هر سه دسته تماس حاصل کرده اند و اسامی کاندیداهای آنها را گرفته اند ولی پیش بینی می شود که در کنگره حزب مردم به همان ترتیبی عمل شود که مهندس جفرودی پیشنهاد داده بود و البته عده ای از گروه مخالف را هم شرکت خواهند داد ولی این عده در اقلیت خواهند بود و در مقابل گروه مخالف تصمیم گرفته اند چنانچه با چنین وضعی در کنگره روبرو بشوند ضمن عمل فعالیت های شدیدی برای تخطئه کنگره و تشکیل یک کنگره مجدد معمول دارند.
توضیحات سند:
1ـ احمد متین دفتری فرزند متین الدوله در بهمن ماه 1275 در تهران متولد شد بعد از انجام تحصیلات ابتدائی وارد مدرسه جدیدالتأسیس آلمانی شد که به خرج دولتین ایران و آلمان اداره می شد.سپس وارد مدرسه علوم سیاسی و از آنجا فارغ التحصیل شد.
در سال 1294 به استخدام وزارت خارجه درآمد و ضمن کار در وزارت خارجه وارد مدرسه عالی حقوق شد و در سال 1300 فارغ التحصیل گردید.
زمانی که داور وزیر عدلیه شد، متین دفتری را به وزارت عدلیه برد و او کار ترجمه قوانین کشورهای اروپائی را انجام داد و به پاداش این خدمت جهت انجام ماموریتی از طرف دولت به دفتر جامعه ملل در ژنو رفت و ضمن خدمت دکترای خود را اخذ کرد.
در سال 1310 به معاونت وزارت عدلیه معرفی شد.
در همین زمان تیمورتاش وزیر دربار مغضوب رضاشاه شد و متین دفتری او را محاکمه کرد و رضایت رضاشاه را جلب کرد.
در مهر ماه 1315 در کابینه محمود جم به وزارت دادگستری رسید و قریب سه سال تا احراز مقام نسخت وزیری این سمت را به عهده داشت.
از وقایع مهم این دوره وزارت او دستگیری و محاکمه 53 نفر حزب کمونیست بود.
در 13 آبان 1318 با حکم رضاشاه احمد متین دفتری به نخست وزیری می رسد که همزمان بود با اوج قدرت نازیها در آلمان، به دستور رضاشاه درایران یک کابینه جوان روی کار آمد و وظیفه این دولت نزدیک شدن به آلمان بود و عملاً نیز روابط تجاری صنعتی بین ایران و آلمان توسعه یافت و تعداد زیادی از مهندسین و متخصصین آلمانی در زمان جنگ دوم به ایران آمدند.
انگلیسیها این وضعیت را کاملاً زیر نظر داشتند.
دوران نخست وزیری او بیش از 8 ماه به طول نینجامید و در اوایل تیر ماه 1319 ناگهان مغضوب و از کار برکنار شد که علت این برکناری طراحی یک کودتا با همکاری آلمانیها و حمایت دکتر مصدق (پدرزن وعمویش) بوده است.
رضا شاه متوجه این مسائل می شود و در شب چهارم تیر ماه 1319 متین دفتری را احضار و او را عزل و دستور بازداشت او را صادر می کند.
آنگاه پس از 15 روز به بیرجند تبعید گردید و سپس به منزل خود انتقال یافت و تحت نظر قرار گرفت و فقط به تدریس در دانشگاه مشغول بود.
بعد از شهریور 1320 متین دفتری از طرف متفقین بازداشت شد و قریب دو سال ابتدا در اردوگاه نظامی انگلیسیها در اراک و سپس در زندان روسها در رشت محبوس بود بعد از رهائی از زندان و تخلیه ایران از نیروهای متفقین به نمایندگی مجلس پانزدهم انتخاب شد در انتخابات اولین دوره سنا، سناتور انتصابی بود.
او در سال 1350 ش در سن 75 سالگی درگذشت.
قابل توجه اینکه او در فراماسونری عضویت داشته و در باند فراماسونری انگلیسی بوده است.
2ـ سلیمان انوشیروانی فرزند قادرخان در سال 1297 ه ش در خانواده ای ملاک در شهرستان سقز به دنیا آمد.
وی تحصیلات ابتدایی را در سقز و متوسطه را در تبریز به پایان رساند و در رشته حقوق دکتری گرفت.
نامبرده در سال 1324 در وزارت دادگستری استخدام شد و به عنوان وکیل با شهرداری و اوقاف و مشاور حقوقی با شرکت بیمه همکاری داشت.
مشارالیه در سال 1334 استاد دانشکده افسری بود در سال 1346 با استخدامش در وزارت اصلاحات ارضی موافقت شد و در سال 1347 با دستور مستقیم محمدرضا پهلوی به همکاری با سازمان بازرسی شاهنشاهی دعوت گردید.
سلیمان انوشیروانی با فرمانداری نظامی همکاری داشت و در سال 1334 از طرف فرمانداری نظامی مازندران چکی به مبلغ ده هزار ریال به وی پرداخت گردید و با استفاده از بولتن های غیر منتشره وزارت اطلاعات و با راهنمایی ساواک به نفع دولت مقاله می نوشت؛ از جمله علیه روزنامه واشنگتن پست که مدعی عدم آزادی بیان مطبوعات ایران بود مقاله منتشر کرد.
نامبرده در احزاب ملت ـ مردم ـ ایران نوین و رستاخیز عضویت داشت و در دوره 23 نماینده بوکان در مجلس شورای ملی بود، پدرش نیز سابقه نمایندگی داشت.
مشارالیه مدیر روزنامه سحر بود و در کانون روزنامه نگاران و جبهه مطبوعات متفق عضویت داشت.
وی به طرفداری از برگزاری جشن های 2500 ساله در بوکان سخنرانی کرد و خواهان آزادی مذهبی در ایران برای بهائیان بود.
ساواک در یک ارزیابی وی را فردی خودخواه شرابخوار و سیگاری معرفی کرده است.
سلیمان انوشیروانی در تشکیلات فراماسونری عضو لژ ژاندارک بود و از طرف محمدرضا پهلوی نشان اصلاحات ارضی و تاجگذاری دریافت کرد.
(اسناد ساواک)