موضوع : سران و فعالین افراطی و ناراحت جبهه ملی
تاریخ سند: 20 اردیبهشت 1343
موضوع : سران و فعالین افراطی و ناراحت جبهه ملی
متن سند:
از : مدیریت کل اداره سوم به : ساواک تهران شماره : 3528/ 20 الف بعد از آنکه اللهیار صالح در جلسه شورای مرکزی مورخ سه شنبه 8 /11 /42 در مورد نحوه فعالیت جبهه ملی اظهار داشت که جبهه مزبور در حال حاضر نبایستی اقدامات حاد نماید عناصر افراطی از جمله شاپور بختیار.محمد علی کشاورز صدر و بخصوص داریوش فروهر که با این سیاست مخالف بودند نظر خود را مبنی بر عدم قبول آن اعلام و به ترتیب از جلسه شورا خارج گردیدند.
خروج این عده از جلسه فوق باعث ایجاد ناراحتی برای سایر اعضاء گردید و در نتیجه شکافی در شورای مرکزی جبهه ملی پدید آمد و عناصر یاد شده فوق که بعدا جناح افراطی جبهه ملی را تشکیل دادند و به وجود آورنده این جناح میباشند ابتدا در نظر داشتند برای تشکیلات خویش نام جدیدی انتخاب و به آن نام فعالیت کنند ولی پس از بررسیهای لازم به این فکر افتادند که تغییر نام جبهه ملی به ضررشان تمام خواهد شد و باعث پراکندگی و عدم استقبال افراد از آنها خواهد گردید و بدینجهت از تغییر نام خودداری نمودند.
این جریانات و اختلافات به زودی بین افراد جبهه ملی شایع و به علت اختلاف سلیقه در میان آنها نیز جدائی افتاد زیرا عده ای طرفدار سیاست آقای اللهیار صالح و عده ای که اکثریت آنها را دانشجویان دانشگاه تشکیل میدهند مخالف این سیاست و طرفدار جناح پیشرو بخصوص داریوش فروهر میباشند.
جناح مزبور برای کوبیدن عناصر جبهه ملی طرفدار آقای صالح از هیچ کوشش فروگذار ننموده و همواره سعی داشتند به اظهار مطالب انتقادآمیز جناح را بکوبند و برای انجام این منظور داریوش فروهر و عناصر حزب ملت ایران فعالیت بیشتری مینمودند و چون دکتر مصدق در پاسخ نامه هیئت اجرائیه سازمانهای اروپائی جبهه ملی که به مناسبت فرار رسیدن عید برای وی فرستاده شده بود به طور غیر مستقیم از عملیات سران جبهه ملی انتقاد و احزاب را مورد حمایت قرار داده بود داریوش فروهر از این فرصت حداکثر استفاده را برای کوبیدن جناح مخالف خویش نمود و به ارسال رونوشت نامه مزبور به شورای مرکزی جبهه ملی سر و صدائی در شورا ایجاد کرد و از طرفی مستقیما به وسیله نامه وضع کنونی جبهه ملی را برای دکتر مصدق تشریح و دکتر مصدق نیز در پاسخ نامه مزبور ضمن انتقاد از روش جبهه ملی یادآور شده بود که این آقایان (منظور اعضاء شورا) در شرایط فعلی نمیتوانند کاری انجام دهند.
وی پس از وصول پاسخ نامه مجددا آن را به همراه نامه ای که شخصا تهیه نموده و در آن تقاضای انحلال شورا و واگذاری کار به نیروها را کرده بود برای اعضاء شورای مرکزی و مسئولین سازمانهای مختلف جبهه ملی ارسال نمود و همین امر باعث عمیق تر شدن شکاف موجود بین دو جناح و سپس استعفای سه نفر از اعضاء هیئت اجرائیه گردید.
ضمنا دکتر مصدق طی نامه ای از آیت اله سید رضا زنجانی خواسته است که برای بوجود آوردن تشکیلات جدید جبهه ملی طبق نظر فوق اقدام نماید و داریوش فروهر نیز برای آنکه در اقدامات آیت اله زنجانی تسریع شده باشد چه شخصا و چه به وسیله عناصری از جمله حسین رازی عضو حزب مردم ایران و هدایت اله متین دفتری ضمن تماس با وی او را تشویق به اقدام نموده ولی تاکنون اطلاعی مبنی بر اقدام در این مورد از طرف آیت اله زنجانی و اصل نگردیده است.
هدایت اله متین دفتری در این جریانات همواره رل رابط را ایفاء نموده و در رسانیدن نامه های فروهر به دکتر مصدق فعالیت زیادی مینماید.
ضمنا چون داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران میباشد عناصر حزب مزبور عموما از نظریات وی پیروی میکنند و شاپور بختیار نیز که یکی از سران حزب ایران است عده ای از افراد این حزب از او جانبداری مینمایند.
عناصر حزب مردم ایران که میتوان حسین رازی را در رده بالای این حزب قرار داد بانیات جناح افراطی موافق میباشند چنانکه در نشریه داخلی شماره 17 سه شنبه 15 /2 /43 حزب مزبور جهت استفاده تبلیغاتی و برای کوبیدن جناح مخالف دو نامه دکتر محمد مصدق (یکی به هیئت اجرائیه سازمان اروپائی جبهه ملی و دیگری به کمیته سازمان دانشجویان جبهه ملی دانشگاه) را نیز درج کرده است و از طرفی نبایستی از نظر دور داشت که افراد این حزب از لحاظ ایدئولوژی (سوسیالیست خداپرست) و دارای افکار نزدیک به نهضت آزادی و روحانیون میباشند.
حسن میرمحمد صادقی نیز که طرفدارانی دارد و دارای افکار حاد میباشد اصولاً دو جناح مزبور از لحاظ روش سیاسی قبول ندارد و مرتبا صحبت از به وجود آوردن تشکیلات جدیدی مینماید ولی تاکنون اطلاعی حاکی از به موقع اجراء گذاردن افکار خود واصل نگردیده است.
نظریه : برای خنثی نمودن عملیات و اقدامات جناح افراطی موارد مشروحه زیر مورد پیشنهاد این ساواک میباشد.
1ـ با تقویت غیر مستقیم جناح معتدل طوری عمل شود که در صورت امکان به مبارزه با جناح افراطی ادامه دهند چه شک نیست با این عمل وضع دو جناح متزلزل و تضعیف هر دو طرف حتمی است.
2ـ با قدرت کامل از هر گونه فعالیت و اقدام افراطیون به وسیله (دستگیری ـ رخنه ـ تفرقه ـ بدنام کردن) جلوگیری گردد و اصلح است که اجرای ضربه قاطع وقتی باید انجام شود که مدارس تعطیل باشد و این در صورتی است که شرایط و اوضاع روز ایجاب نماید.
رئیس ساواک تهران مولوی بخش 312 ـ آقای رحیمی گزارش ویژه مربوطه...
.
قرار گرفت...
کلی جبهه ملی ضمیمه شود
توضیحات سند:
1ـ براساس طرحی که در این جلسه ارایه شده مقرر گردید به اللهیار صالح در مورد تعیین نحوه فعالیتهای جبهه ملی اختیارات کامل بدهند.صالح نیز سیاست سکوت و آرامش را پیشنهاد کرد که با مخالفت شرکت کنندگان به ویژه دانشجویان روبرو شد.
اما در عمل خط مشی مورد نظر صالح مورد اجرا قرار گرفت.
برای اطلاع بیشتر به ضمیمه ش 48 مراجعه شود.