موضوع: آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری قمی
تاریخ سند: 16 مرداد 1355
موضوع: آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری قمی
متن سند:
از: 9 ﻫ 1 تاریخ: 16 /5 /2535[1355]به: 312 شماره: 3466 /9ﻫ1
موضوع: آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری قمی1
وضعیت و اقدامات نامبرده بالا در مدتی که در مشهد به سر می‌برد به شرح زیر می‌باشد.
1. بنا به تقاضای مقلدین یادشده بالا در مشهد، مشارالیه فریضه نماز جماعت ظهر و مغرب و عشاء را با شرکت بیش از یکهزار نفر در محل اقامتش برگزار می‌نماید.
2. یک اکیپ چهل نفری از طلاب علوم دینی دارالتبلیغ2 مدارس علمیه قم که برای بدرقه نامبرده بالا به مشهد آمده بودند، پس از 5 روز توقف در محل اقامت آیت‌الله شریعتمداری، مشهد را ترک نمودند. قرار است اکیپ دیگری از طلاب مدارس مذکور به منظور دیدار از ایشان و زیارت حرم مطهر حضرت رضا (ع) از قم به مشهد وارد شوند.
3. روز 3 /5 /35 روحانیون و طلاب علوم دینی شهرستان نیشابور به منظور دیدار از آیت‌الله شریعتمداری به مشهد وارد و نیز بعدازظهر همان روز مشهد را ترک و به شهرستان مذکور مراجعت نمودهاند. روحانیون شهرستان مورد بحث اظهار داشته‌اند شریعتمداری به مدت یک ماه در مشهد اقامت می‌نماید.
4. روز 11 /9[5] /35 یادشده به منزل مرحوم میلانی رفته و از سیدعباس و سیدمحمدعلی میلانی فرزندان آن مرحوم دیدن و آنجا را ترک و سپس از شیخ حسین ذاکری در منزلش واقع در کوی رضائیه دیدن و پس از صرف ناهار ساعت 1330 به محل اقامت خود مراجعت نموده است. بعدازظهر همان روز حدود دویست نفر از طلاب و طبقات مختلف مردم به محل اقامت شریعتمداری مراجعه و از وی دیدن نمودهاند. شریعتمداری پس از اتمام نماز جماعت مغرب و عشاء به اتفاق همراهان به منظور صرف شام به منزل آیت‌الله سیدعبدالله ارجائی معروف به شیرازی رفته و در ساعت 2130 به منزل خود مراجعت نموده است.
نظریه شنبه . خبر صحت دارد.
نظریه یکشنبه . نظر قابل ذکری ندارد. آجودان
نظریه چهارشنبه . نظر قابل ذکری ندارد.
توضیحات سند:
1. سیدکاظم شریعتمدارى، فرزند حسن در سال 1283ﻫ ش در تبریز متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در تبریز شروع کرد و سطوح و فقه و اصول را از میرزا ابوالحسن انگجی فراگرفت. سپس در سال 1305 به قم رفت و در حوزه‌ی درس مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری حاضر شد.بعد از مدتی به نجف اشرف رفت و از اساتید آنجا از جمله مرحوم نائینی، آقا ضیاء عراقی و آقا سید ابوالحسن اصفهانی کسب علم کرد و سپس اجازه‌ی اجتهاد یافت. در سال 1313 به تبریز مراجعت نمود. در ششم خرداد 1326 هنگامی که شاه به مدرسه‌ی طالبیه‌ی تبریز آمده بود، از شاه استقبال به عمل آورد. این موضوع ادامه کار وی در آذربایجان را دشوار ساخت، لذا راهی قم شد. از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی ارتباط خود را به طور پنهانی با دربار حفظ کرد. اگرچه در بعضی موارد مخالفت‌هایی نیز با اقدامات رژیم می‌نمود. موسسه‌ی دارالتبلیغ اسلامی، بنا به دستور وی در قم در سال 1344 افتتاح شد. به ادعای طرفداران این موسسه، دارالتبلیغ جهت احیای دین اسلام پایه‌ریزی شد؛ اما مخالفان آن از جمله امام خمینی(ره) آن را با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی به نفع رژیم شاه می‌دانستند. اواخر سال 1345، مقامات ساواک با وی ملاقات کردند و طرح آزمایش طلاب و اعزام آنها را به سربازی مطرح کردند و شریعتمداری طرح را تایید کرد. بعد از درگذشت آیت‌الله حکیم، شاه در دوازدهم خرداد 1349 تلگرامی به همین مناسبت خطاب به وی ارسال داشت و وی در شانزدهم به تلگرام شاه پاسخ گفت. وی با عناصر رژیم شاه ارتباط داشت و رهنمودهایی را به رژیم ارائه می‌داد که چگونه با عناصر انقلابی برخورد کند و امام خمینی(ره) را محدود نمایند. وی بارها با بهبودی و انصاری به عنوان نمایندگان شاه ملاقات داشت. مدتی پس از انقلاب و اندکی پس از تشکیل حزب جمهوری اسلامی، حزب خلق مسلمان با تایید و حمایت او شروع به فعالیت کرد. این حزب نظرات انتقادی نسبت به نظام داشت و در عوض آیت‌الله شریعتمداری را قبول داشتند. در 15 آذر سال 1358 رادیو و تلویزیون تبریز توسط حزب خلق مسلمان اشغال شد و با قطع خبر ساعت 2 صدای جمهوری اسلامی، اعلامیه‌های شریعتمداری و حزب خلق را قرائت کردند و ضمن آن خواستار آن شدند تا متجاوزان به خانه‌ی شریعتمداری، دستگیر و مسئولان غیر بومی تبریز اخراج شوند و انتصابات حتماً با تایید شریعتمداری باشد. سه روز بعد رادیو و تلویزیون از اشغال خارج شد و کار عادی خود را شروع کرد. روز 14 دی ماه دوباره رادیو و تلویزیون تبریز اشغال شد. در قم نیز طرفداران وی تظاهرات کردند و شعار «رهبر ما شریعتمدار، زنده باد شریعتمدار» را سر دادند و سپس با سپاه پاسداران و حزب‌الله درگیر شدند و در نهایت در ساعت 2 بعداز ظهر، معرکه را ترک کردند.
در پی این حادثه، جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم طی اعلامیه‌ای از شریعتمداری انتقاد کرد. فردای آن روز مردم به کمک سپاه پاسداران، رادیو و تلویزیون را بعد از ساعت‌ها درگیری خونین از دست طرفداران شریعتمداری خارج کردند. چندی نگذشته بود که پس از دستگیری توطئه‌گران کودتای نوژه اعتراف کردند که آیت‌الله شریعتمداری را در جریان کودتا قرار داده‌اند و ضمن تایید متعهد شده است که از آنها حمایت کند. بعد از افشای این توطئه و جریان کودتای قطب‌زاده و همکاری شریعتمداری با آنان، وی در سال 1361 ش از طرف جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم از مرجعیت خلع شد و سرانجام در سال 1365 ش به دنبال یک بیماری سه ماهه از دنیا رفت.
2. دارالتبلیغ اسلامی، مؤسسه‌ای بود که در سال 1344ش، توسط آیت‌الله شریعتمداری با هدف تربیت مبلّغ دینی و مقابله با تبلیغات ضددین و ضدشیعی در قم تأسیس گردید. انتشار مجلات و کتاب، فراهم ساختن امکان تحصیل زنان و طلاب خارجی و آشنایی طلاب با دروس جدید، از فعالیت‌های این مرکز بود. برخی از روحانیون و اساتید حوزه، از جمله امام خمینی(ره)، به این تشکیلات بدبین بودند و تأسیس آن را در راستای کوشش رژیم پهلوی برای نفوذ به سازمان تعلیم و تبلیغ دینی روحانیت و به انحراف کشاندن طلاب و روحانیون از مبارزه با رژیم شاهنشاهی می‌دانستند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و ماجرای کودتای نوژه، که آیت‌الله شریعتمداری نیز در آن نقش داشت و خلع مرجعیتِ وی؛ از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دارالتبلیغ در سال ۱۳۶۱ش در اختیار دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم قرار گرفت.