موضوع : تظاهرات روز 3/12/36 در مسجد اعظم
تاریخ سند: 8 اسفند 1356
موضوع : تظاهرات روز 3/12/36 در مسجد اعظم
متن سند:
از : 21 ه به : 312 شماره : 8052 /21 روز چهارشنبه سوم اسفند حوزه علمیه قم به عنوان برقراری مجلس ترحیم برای مقتولین تبریز1 تعطیل بود از ساعت 900 در مسجد اعظم مجلس با تلاوت آیاتی از کلام اله مجید شروع شد و ضمنا عاصی مداح نیز طبق معمول اشعاری قرائت نمود ساعت 1030 غلامرضا گلسرخی کاشانی منبر رفته و درباره حکومت مردم بر مردم و احکام قرآن و قانون اساسی صحبت کرد و در ضمن مرتبا مردم را به آرامش دعوت می کرد جلو درب مسجد کلاً اطرافیان مراجع ایستاده بودند حاج آقا مهدی گلپایگانی و سید جواد مرعشی به مردم خوش آمد می گفتند کارگردان مجلس حاج میرزا ابوالفضل فیض مشکینی بود و همه کارها در اختیار طلاب ترک بود ترکها مجلس را کنترل می کردند این مجلس از جانب آیات ثلاثه و (شریعتمداری ـ گلپایگانی و نجفی مرعشی) تشکیل گردیده بود و در آن کلیه روحانیون مانند سید صادق روحانی و سید محمد وحیدی میاندوآبی و شیخ مرتضی حائری، شیخ هاشم آملی و کلیه مدرسین حوزه علمیه قم و عده ای از امام جماعت های مساجد تهران که به قم آمده بودند شرکت داشتند و جمعیت حدود 15 هزار نفر تخمین زده می شد، در پایان سخنرانی گلسرخی مجلس ختم و جمعیت متفرق گردیدند ولی عده ای حدود پنج هزار نفر در صحن مسجد اعظم اجتماع کرده و تظاهرات شروع شد و شعارهای درود بر خمینی، و تبریز خونین است [ناخوانا] دانشگاه، مرگ بر این حکومت یزدی [شاه ]جلاد است و اللّه اکبر می دادند تا ساعت 1200 تظاهرات تمام شد و از مسجد با آرامش بیرون آمدند چیزی که در این تظاهرات جلب توجه می کرد این که در حدود سیصد نفر زن پوشه زده در داخل جمعیت حضور داشتند و بعضی از آنها ضبط صوت آورده بودند و صدای تظاهرکنندگان را ضبط می کردند تا آخر دسته جمعی از مسجد بیرون آمده و حدود 100 نفر آنان به طرف گذرخان حرکت کرده و نزدیک سه راه چهارمردان متفرق گردیدند و پوشه ها را برداشتند وقتی پوشه ها کنار رفت مشخص شد که همگی دختران جوانی بودند که در مدارس علمیه دخترانه قم درس می خواندند.نظریه شنبه : نظری ندارد.
نظریه یکشنبه : مفاد گزارش صحیح است گلسرخی در این مجلس فقط از آیت های ثلاثه نام برده و هیچ اسمی از سید صادق روحانی و سایر آیات طراز دوم نبرده و همین امر موجب ناراحتی آنان گردیده و گلسرخی در خاتمه سخنان خود از قول آیات ثلاثه اظهار می دارد که این مجلس آخرین مجلس متشکله حوزه علمیه قم است و بعد از این مجلس نخواهیم داشت ضمنا در تحقیقاتی که بعمل آمده دختران شرکت کننده در مجلس مذکور محصلین مدارس شبانه روزی دارالزهرا و مکتب توحید و مدرسه جدید آیت الله گلپایگانی و همچنین مدرسه دخترانه کرمانی ها بوده اند که عده صد نفری که به صورت دسته جمعی در خیابانها حرکت نموده اند شاگردان مدرسه اخیرالذکر می باشند.
شراره نظریه دوشنبه : با تایید صحت خبر ـ نظریه یکشنبه : ضمن انجام مراقبت های لازم در روز مذکور اتفاقی رخ نداده است.
پارسا نظریه سه شنبه : صحت خبر و نظریه یکشنبه کاملاً مورد تأیید بوده چگونگی عدم نام بردن روحانی به وسیله گلسرخی طی گزارش خبر جداگانه ای به استحضار رسیده است.
رهبر در پرونده 75862 بایگانی شود.
مجتبوی 10 /1 /37
توضیحات سند:
1ـ به مناسبت چهلمین روز شهدای 19 دی ماه 1256 قم، مردم تبریز مراسم باشکوهی برگزار کردند.در این مجلس که در 29 بهمن 1356 برگزار شده بود، مأمورین مسلح رژیم با حمله به مردم بی دفاع فاجعه ای هولناک تر از قم آفریدند.
با شکل گیری قیام مردم تبریز در روز چهلم شهدای قم در این شهر حکومت نظامی اعلام شد.
صبح روز 29 بهمن مردم تبریز برای حضور در مساجد راه افتادند، کلاس های دانشگاه تبریز و همچنین بازار تبریز این شهرستان به مناسبت همدردی با مردم داغدار قم تعطیل شده بود، در حالی که دهانه بازار به دستور سپهبد آزموده استاندار آذربایجان شرقی به وسیله مأموران تحت فرماندهی رئیس کلانتری 6 تبریز بسته شده بود تا از ورود مردم به مسجد جلوگیری شود، هر لحظه بر جمعیت حاضر افزوده می شد، دقایقی بیش از ساعت 10 صبح نمانده بود که رئیس کلانتری 6 ضمن توهین به مقدسات مردم مسلمان به آنها حمله کرده اسلحه گشود و چند نفر را مجروح کرد، مردم خشمگین به سوی خیابان ها هجوم آوردند و از ساعت 10 صبح تا 2 بعدازظهر 73 شعبه بانک 9 سینما 6 اتومبیل دولتی 22 مرکز فساد تعداد زیادی از مغازه های مشروب فروشی و همچنین ساختمان حزب رستاخیز توسط تظاهرکنندگان به آتش کشیده شد، به گزارش آتش نشانی تبریز 134 نقطه شهر در آتش سوخت و دو افسر و 9 نفر مجروح شدند، ساعت 3 بعدازظهر قوای کمکی رژیم وارد صحنه شد و با استقرار آن و تاریک شدن هوا مردم به خانه های خود بازگشتند.
در جریان این حرکت اسلامی و بر اثر حمله مأموران به تظاهرات، شمار مجروحین به حدی بود که در بیمارستان های تبریز برای مداوای آنان جای کافی نبود و راهروها و راه پله های بیمارستان ها نیز انباشته از مجروحین بود که زیر نظر مأموران ساواک قرار داشتند.
رژیم شاه بعدها با تناقض گویی تعداد کشته شدگان را 6 نفر ذکر کرد اما شاهدان عینی تعداد شهدا را 600 نفر می دانستند.
در پی شهادت و مجروح شدن جمعی از مردم مبارز تبریز، جمعی از روحانیت مبارز تهران با انتشار بیانیه ای از مبارزات مردم تبریز، خصوصا در بزرگداشت چهلم شهدای قم، تجلیل کردند و خواستار ادامه مبارزه تا پیروزی شدند.
امام خمینی پس از آگاهی از فاجعه خونین 29 بهمن تبریز، علاوه بر نطق کوبنده ای که ایراد فرمودند، پیام مهمی نیز به همین مناسبت در 8 / اسفند 1356 خطاب به مردم آذربایجان فرستادند.
ر.ک : کوثر، جلد اول، صص : 3 /242