گزارش هفتگی موضوع : روحانیون
تاریخ سند: 19 مرداد 1342
گزارش هفتگی موضوع : روحانیون
متن سند:
گیرنده : مقامات ساواک بترتیب سلسله مراتب فرستنده : 333 (اداره بررسیها) محترما معروض میدارد در هفته گذشته مساله ای که مورد توجه روحانیون محافل مذهبی ـ بازاریان ـ وابستگان جبهه ملی و سایر طبقات قرار گرفت مساله انتقال آیات اللّه خمینی ـ محلاتی و قمی بخانه های خصوصی بود که بعد از ظهر روز جمعه 11 /5 /42 وقوع یافت.خبر انتقال آیت الله خمینی در مدت کمی در تهران و حتی بعضی از شهرستانها شایع شد.
و در همان روز جمعه تعداد قابل توجهی از مردم تهران برای دیدار نامبرده و همراهان وی بسوی محل اقامت او شتافتند ولی از روز شنبه از رفت و آمد مردم به محل اقامت آنان جلوگیری بعمل آمد و در حال حاضر نیز ملاقات با آنها کما فی السابق محدود است و منحصر به بستگان و نزدیکان آنان است که با اخذ و ارائه کارت مخصوص از فرمانداری نظامی تهران صورت میگیرد.
در روزهای اول انتقال آیات نامبرده عده ای از طرفداران آنها در بازار و جنوب شهر تهران و چند شهرستان دیگر پرچم هائی نصب و باصطلاح چراغانی کردند و حتی در پاره ای نقاط مجددا عکسهای آیت الله خمینی را نیز نصب نمودند که هم اکنون وضع آنان بصورت عادی در آمده است.
بدنبال انتقال آیات یاد شده اطلاعیه ای از طرف ساواک در روزنامه های مورخ 12 /5 /42 اطلاعات و کیهان درج شد مبنی بر اینکه چون بین مقامات انتظامی و آقایان مزبور تفاهمی ایجاد و اطمینان حاصل شده که حضرات آقایان در امور سیاسی مداخله ننمایند و برخلاف مصالح کشور عملی انجام ندهند علیهذا آقایان به منازل خصوصی منتقل گردیدند.
انتشار اطلاعیه ساواک بین روحانیون و مردم مورد بحث قرار گرفت و عده ای از آنان مفاد آنرا تکذیب کردند و چند نفر از روحانیون طراز اول تصمیم گرفتند که در پاسخ آن اعلامیه هائی صادر نمایند که در این زمینه فعلاً آیت الله مرعشی نجفی اعلامیه ای چاپ و منتشر نموده است.
1 در این اعلامیه گفته شده که در اطلاعیه ساواک یک روح شیطانی خواسته است علماء را بی ارزش ـ زبون و سازشکار بجامعه معرفی کند.
در اعلامیه مزبور ضمن تجلیل از روحانیون اظهار شده کیست که نداند هر شرارت و هر تخریب و هر ضایعه و یا هر افتضاحی که تاکنون پیش آمده است بر اثر عدم لیاقت مسئولین بی ایمان و بی کفایت و یا مغرض و مشکوک و خائن بوده است.
در اعلامیه اضافه شده تنظیم کنندگان اطلاعیه ساواک خواسته اند با مکر و تزویر و دادن یک نوع آزادی تصنعی و فریبنده برای آقایان علماء و زندانیها فداکاری بی نظیر جامعه روحانیت و مهاجرتهای دسته جمعی مراجع شیعه و علمای بلاد را به مرکز در نظر عامه بی اثر نمایند و در عین حال همان حکومت نظامی و همان خفقان و سلب آزادی نسبت به طبقه روحانیون و سایر طبقات ملت مسلمان ایران خصوصا در امر انتخابات برقرار است.
در پایان اعلامیه مورد بحث گفته شده بزودی انشاءاللّه پرده از روی این صحنه سازیها برداشته شده و حقایق بر عموم مردم مسلمان ایران و جهان کشف خواهد شد.
گفته میشود که انتقال آیت الله خمینی و همراهان او به منازل خصوصی موجب ناراحتی طرفداران جبهه ملی شده است.
زیرا آنها انتظار دارند که روابط دولت با روحانیون هر چه بیشتر تیره گردد تا بتوانند از کشمکش موجود بهره برداری نمایند.
عده ای از مردم هم در حال حاضر منتظر روشن شدن روش روحانیون در برابر دولت بویژه در مساله انتخابات هستند.
اطلاع واصله حاکی است که آیت الله خمینی در یک مذاکره خصوصی ضمن بحث پیرامون لزوم حفظ آرامش بمنظور تامین آسایش مردم گفته است سعی من در حال حاضر آن است که در کارهای سیاسی کمتر دخالت داشته باشم.
و مخصوصا در مورد انتخابات نظری ندارم و فقط تا کنون در خصوص آزادی زنان که بیم فساد میرود مطالبی گفته ام و مایل نیستم دولتی زمام امور را در دست داشته باشد که مردم تصور نمایند عمل آن دولت تجاوز بحقوق آنها است و بهتر است مقامات مسئول باحساسات مردم توجه بیشتری بنمایند.
تا هر چه زودتر رفع ناراحتی بشود و مطالب کوچک را بزرگ جلوه ندهند که دست آویزی برای مخالفین گردد.
1 انتقال آیت الله خمینی و دو نفر همراهان او بمنازل خصوصی تا اندازه ای در تقویت روحیه روحانیون مخالف و طرفداران آنها موثر بوده است.
شهابی 19 /5 در پرونده کلی روحانیون بایگانی شود.
26 /5 /42 بخش مذهبی 22 /5بعرض میرسد 19 /5
توضیحات سند:
1ـ متن پاسخ آیت الله العظمی مرعشی نجفی به اطلاعیه ساواک درباره آزادی امام بسمه تعالی شأنه «و مکروا و مکراللّه و اللّه خیرالماکرین» جواب اطلاعیه بی امضایی که به نام سازمان اطلاعات و امنیت کشور در روزنامه کیهان و اطلاعات «مورخه دوازدهم مرداد ماه برابر 13 ربیع المولود» چاپ شده است عینا درج می گردد: «طبق اطلاع رسمی از سازمان اطلاعات و امنیت کشور واصل گردیده است چون بین مقامات انتظامی و حضرات آقایان خمینی و قمی و محلاتی تفاهمی حاصل شد که در امور سیاسی مداخله نخواهند کرد و از این تفاهم اطمینان کامل حاصل گردیده است که آقایان بر خلاف مصالح و انتظامات کشور عملی انجام نخواهند داد، علی هذا آقایان به منازل خصوصی منتقل شدند.» 1) اولاً این اطلاعیه چون بدون امضای مشخص از طرف یک مقام مسئول می باشد، هیچگاه نمی تواند ارزش یک خبر رسمی و سیاسی را داشته و یا اینکه الزام آور باشد و بلکه بیشتر نسبت به آن شائبه جعل اخبار و اکاذیب و احتمال شایعه سازی می رود تا یک خبر رسمی و قاعدتا باید روی قوانین مطبوعات هر روزنامه ای که ناشر این نوع اخبار گردد، مورد تعقیب قرار بگیرد.
2) در دو سطر اول این اطلاعیه بی امضا و پا در هوا نوشته شده «طبق اطلاع رسمی که از سازمان اطلاعات و امنیت کشور واصل گردیده» باید در اینجا از صاحب روزنامه پرسیده شود، چرا و به چه علت اطلاع واصل شده رسمی را عینا چاپ نکرده اید و اشکال کارتان چه بوده که از روی آن «اطلاعیه رسمی» آمده اید خودتان یک خبر رسمی در روزنامه به طور نیمه رسمی تنظیم نموده اید! چرا؟ 3) در این اطلاعیه طرز تنظیم خبر و ادای احترام نسبت به حضرات آیت الله خمینی و آیت اللّه قمی و آیت الله محلاتی دامت برکاتهم رعایت وظیفه اخلاقی و دینی نشده است، به چه دلیل البته این رجال فداکار که از برگزیدگان علم و تقوای این مملکت هستند نمی بایستی اخلاقا این نوع خطاب نسبت به ایشان به عمل آید.
بزرگش نخوانند اهل خرد که نام برزرگان بزشتی برد 4) و اما کلمه و جمله «تفاهمی حاصل شده که در امور سیاسی مداخله نخواهند کرد» مطلبی است بسیار مضحک و شرم آور زیرا امروز نه تنها در جوامع ملتهای متمدن بلکه سیاهان آدمخوار و وحشیهای آفریقا هم دیگر این نوع تحمیلات و قید و حدود را قبول نکرده زیر بار نخواهند رفت و تا روزی که اصل «حق آزادی بشر» مفهوم عام دارد، هر شخصی در هر جای دنیا در راه بهبود وضع کشور خود طبق قوانین مذهبی و مملکتی خویش حق دخالت و حق نظارت و حق فعالیت در امور اجتماعی که مفهومش همان نظارت در امور سیاسی است، دارد و می بایستی هر شخص به نسبت قدرت و به نسبت تشخیص و معرفت و به نسبت قابلیت خود تاثیر کامل در بهبود وسائل سعادت اجتماع بگذارد با رعایت مذهب و مرام خود علی الخصوص یک مرجع دینی، ملت متمدن و مسلمان ایران به هیچوجه نمی تواند قبول کند که طبقات ممتازه علمای عالی مقام عالما و عامدا چراغ هدایت و بصیرت، دیگر خود را با قراردادی مضحک «تفاهما» خاموش گردانند و با خود را از حق وظیفه ای که انجام آن مستقیما به عادت دنیوی و اخروی مسلمین بستگی دارد ممنوع کنند ؛ این محال است...
محال است...
محال، زیرا دستور «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» ملاک زندگی مردم مسلمان باید باشد و البته یک روح شیطانی در این اعلامیه پا در هوا و سبک خواسته است که علما را با این طرز بیان بی ارزش و زبون و سازش کار به جامعه معرفی کند که حاشا و کلا.
5) همچنین اگر در جمله «و ازاین تفاهم اطمینان کامل حاصل گردیده است که آقایان بر خلاف مصالح و انتظامات کشور عملی انجام نخواهند داد» توجه بشود، مسخره ترین طرز جمله بندی به نظر می رسد؛ مثل این که آقایان علماء افراد غیرمطلع و غیروارد و یا در ردیف اشخاص سابقه دار و شرور بوده اند که کلانتری محل از آنها التزام می گیرد که دیگر امنیت محله را بر هم نزنند و مزاحم زندگی دیگران نشوند، در صورتی که بر کلیه افراد جامعه ما روشن است که هیچ فردی از افراد کشور و هیچ طبقه ای از طبقات مملکت ممکن نیست به اندازه جامعه روحانیت شیعه، رعایت مصالح اجتماعی و اخلاقی و وجدانی و ایمانی را تاکنون کرده باشند، چه خواه ناخواه اثر قهری علوم و معارف عالیه دین حنیف اسلام و تقوی و فضیلت ایمانی آشنایان به تعالیم وسیع مذهب تشیع، مانع هر گونه فساد و انحراف فرد و جامعه می باشد و کیست که نداند هر شرارت و هر تخریب و هر ضایعه و یا هر افتضاحی که تاکنون پیش آمده است بر اثر عدم لیاقت مسئولین بی ایمان و بی کفایت و یا مغرض و مشکوک و خائن بوده است نه از جامعه روحانیت.
6) اگر بر مبنای بی گناهی بنا باشد که آقایان عظام را پس از آن همه افترا و تهمتهای شرم آور آزاد نمایند، دیگر جمله معوج «منازل خصوصی» برای اقامت آقایان چه معنی و مفهومی خواهد داشت جز اینکه همه بدانند و بفهمند که تنظیم کنندگان این اطلاعیه خواسته اند با مکر و تزویر و دادن یک نوع آزادی تصنعی و فریبنده برای آقایان علما و زندانیها، فداکاری و مجاهدت بی نظیر جامعه روحانیت و مهاجرتهای دسته جمعی مراجع شیعه و علمای بلاد را به مرکز که دنیا را به خود متوجه ساخته، در نظر عامه بی اثر نمایند و در عین حال همان حکومت نظامی و همان خفقان و سلب آزادی نسبت به طبقه روحانیون و سایر طبقات ملت مسلمان ایران خصوصا در امر انتخابات برقرار است و به همین علت می باشد که به روشنی و وضوح به مردم کشور می نمایانیم: تنظیم این اطلاعیه که نشانه کامل عدم لیاقت تنظیم کنندگان آن است، بیشتر رسواکننده کسانی است که حتی از ترس و شرم جرأت امضای آن را نکرده اند، در صورتی که یک عمر بهره بردار از عناوین و مشاغل و مقامات حساس بوده و جیره خوار دستگاه هستند.
لذا حقا جای دارد همانطوری که چندین سال است همه متفکرین قوم می گویند، و ما هم نیز بر این عقیده ایم، کسانی که در دستگاهها شاغل امور مهمه کشور هستند اکثرا نشان داده اند که فهم و لیاقت و فطانت و هوش و کفایتشان در انجام کارهای اجتماع مانند تنظیم همین اطلاعیه بی اساس می باشد و بالاخره دریافت خواهد شد که برای اصلاح امور مردم و جلب توجه و رضایت ملت بینا و فهیم این مملکت چاره ای جز برکنار کردن این انبوه نالایق نیست و به ناچار باید در تعقیب کارها و سخنان گذشته اسم این اطلاعیه را هم یک نوع اطلاعیه پوشالی نام نهاد، زیرا معلوم است تنظیم کنندگان این اطلاعیه چقدر به مغز گیج خود فشار آورده اند تا چنین اطلاعیه ای را تنظیم کرده اند.
با این تجزیه و تحلیلی که درج گردید می توان به خوبی دریافت که موضوع متن اطلاعیه ساختگی و به کلی بی اساس و به هیچ وجه مقرون به حقیقت نمی تواند باشد و به زودی ان شاءالله پرده از روی این صحنه سازیها برداشته شده و حقایق بر عموم مردم مسلمان ایران و جهان کشف خواهد شد.
شهاب الدین المرعشی النجفی 15/ربیع الاول /1383 تهران 1ـ جمله ای از سند که به نقل از حضرت امام نقل شده و در آن ایشان متذکر شده اند که قرار است در کارهای سیاسی کمتر دخالت کنند و یا درباره انتخابات نظری ندارند، با کل فعالیت های ایشان، قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مغایرت تام دارد.