موضوع : تظاهرات وخیمى که قدرت شاه را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) صفحه 5 ستون 5
تاریخ سند: 6 تیر 1342
موضوع : تظاهرات وخیمى که قدرت شاه را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) صفحه 5 ستون 5
متن سند:
شماره : 5765 تاریخ : 6 /4 /42گیرنده : باذکرشغل وآدرس بنگاه مطبوعاتى ایران یاد
موضوع : تظاهرات وخیمى که قدرت شاه
را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) صفحه 5 ستون 5
در صفحه 5 ستون 5 در زیر حوادث شرق نزدیک تحت عنوان نامه از ایران مینویسد.
تظاهرات وخیم تهران خود شاهنشاه را تکان داد (بقلم مخبر مخصوص روزنامه). تهران .... در افکار همه مردم ایام بلواى ماه اخیر هنوز حاضر بوده در مجلات* جنوب بهتر هر کس نشان میدهد در کجا با مسلسل-تیراندازى شده چگونه اتوموبیل‌ها را مجبور میکردند که کشته‌ها را به برند مجلات* عوام‌الناس مثل معمول پر آمد و شد و ساکت میباشد ولى این آرامش ظاهرى است شاید هرگز (اسامى کشته شدگان معلوم نشده مردم میگویند هزارها نفر کشته شده‌اند).
آنچه که غالبا راجع به علت بلوا گفته میشود اعتراض نسبت به بى‌عدالتى است تهران مملو از بیکاران بوده دهقانان بدون زمین که زمستان در ده بسر برده و تابستان بشهر میایند بامید آنکه در کوره‌هاى آجر پزى و یا ساختمان و یا حمالى شغلى بدست آورند. بحران دو ساله باعث شده که تجار کوچک و صنعتگران-بازار ورشکست نموده و شایعاتى است که در مقامات بالا فساد و ارتشاء متداول گشته.
توضیحات سند:
* محلاتمعهذا حکومت سعى میکند بطریق خود کشور را مدرنیزه کند قریب 5 ماهست که دست به اصلاح کشاورزى که به نظر جدى میاید زده به عقیده مردم سفیر کبیر آمریکا در تهران باعث این امر شده در هر صورت طبق اصطلاح ایرانیان در ایران گاهى شاه بر ضد شیوخ اقدام کرده و سعى میکند خود و دوایرش سعى در ایجاد-رژیم محکمى بکنند ولى ژاندارمها اولین دشمن زارعین میباشند بدتر از ملاکین باین علت این ازمایشات شکست خورده و فئودالها بشکل حامى زارعین پیدا میشوند و خصوصیت اغتشاشات فئودالى مجددا ایجاد میشود. یکى از دوره‌هاى سختى رژیم دوره رضا شاه بوده بنظر میاید شاهنشاه نیز میخواهند پس از 20 سال دوباره بآن دوره برگردند ارسنجانى براى اولین دفعه اصلاحات کشاورزى را عملى کرد. در قراء آوازه آن پیچید. ژاندارمرى از ارسنجانى ترس داشت نزدیک بود تعادل بر هم خورد حتى جناح طرف‌دار دولت هم-مایل باصلاح کشاورزى مجدد بوده فقط اراضى که کم حاصل باشند تقسیم کردند. اراضى که با وسائل مکانیزه زراعت میشوند از تقسیم معاف کردند مراتع که در کشاورزى ایرانى اغلب زیادى دارند از تقسیم معاف باشند ولى زارعین حاضر بچنین امرى نبوده در بعضى از دهات متکى باظهارات شاهنشاه شده که زمین مال کسى است که روى آن کار میکند) این تقاضا تقسیم بهترین اراضى خاصه باغات و مراتع را دارند. از طرف دیگر املاک همه ملاکین تقسیم نشده و تمام املاک یک ملاک نیز تقسیم نشده و زارعین با اطلاع از اینکه زارع همسایه او چیزى بمالک خود نمیدهد او هم حاضر نمیشود بمالک چیزى بپردازد.
در ماه مارس آقاى ارسنجانى استعفا داد. استعفایش مورد قبول قرار گرفت و قبول کرد که بنام سفارت ایران در رم به ایتالیا مهاجرت کند مالیه تعادل سابق در دهات برقرار شد. ژاندارمها دیگر از کسى ترسى ندارند زارعین ساکت شده ولى فرمایش شاهنشاه را (زمین مال کسى است که روى آن کار میکند) فراموش نکرده‌اند. روساى فئودال ناراضى هستند (گرچه بانها کمک خرج مناسبى پرداخت میشود) خزانه دولت خالى است چند ماه است که حقوق بعضى از مامورین دولت پرداخته نشده.
اول ماه ژون ماه عزاى شیعیان توقیف ملا خمینى بیاد بود شهادت امام حسین میباشد امسال التهاب مردم- استثنائى بود بازار بسته شده و همه جا سیاه بندان شده خاصه محلات جنوب که فقیرترین مردم و همچنین-مفیدترین مردم بمراسم مذهبى در این محلات منزل دارند هزاران نفر در معابر یا بازارها سینه میزدند. (شرحى راجع به سینه زنى نوشته).
سوم ژون در مسجد بزرگ قم شهر مقدس ایران ملا خمینى شدیدا بشاه حمله نموده اسناد گناه داده او را با قاتلین سید الشهداء شبیه کرده مامورین پلیس مداخله کرده مانع ادامه صحبت خمینى شدند خمینى فریاد-زد مردم مامورین شاه را ساکت کنید پلیس‌ها ساکت شوند ولى فرداى آن روز ساعت 4 صبح درب منزل خمینى را زدند پسرش مانع دخول پلیس بمنزل خمینى شدند او را کشته وارد منزل شده خمینى را توقیف کردند مسلم است که هیچ اعلامیه رسمى در این باره صادر نشده ولى آنچه که مردم میدانند اینست که ساعت 4 خمینى توقیف شده و ساعت 30 ـ 6 در تهران و تبریز و شیراز تظاهرات شروع شد.
منظور از این تظاهرات چیست مسلما از این موضوع استفاده برده. پیراهن سیاهان عکس خمینى را بالاى چوب زده میگرداندند ولى کردانندگان بیرقها فریاد میزدند زنده باد مصدق اگر از آنها سئوال میشد معنى این حرف چیست میگفتند خمینى امام ماست مصدق رئیس ماست. تجار بازار که معمولاً در مراسم عزادارى شرکت میکنند در این تظاهرات شرکت ننمودند چه بعضى از تجار چه بعضى از ملاها موضوع چنین نبوده بلکه این تظاهرات بستگى به ملاکین و صاحبان اراضى داشته و مسلم است در مواقعى که احتیاج به پول پیدا شده ملاکین پرداخته‌اند این موضوع حقیقت ندارد که سکنه محلات جنوبى بیکاران صنعتگران کوچک در معابر دست به تظاهر زدند و بین آنها توده‌ها بوده‌اند بلکه عدم رضایت از شاه باعث هم بستگى آنها بهم شده.
حفره بین مردم و دولت عمیق شده و تنها ارتش قادر باستقرار آرامش بوده ملاهاى بزرگ زندانى شدند ولى مردم بآنها علاقه‌مند شدند.
جبهه ملى مخالفین دسته چپى که از این تظاهرات رسما کناره‌گیرى کردند برنامه حقیقى نداشته ظاهرا تنها مانده‌اند ولى تا کنون مخالفت آنها از داخله دانشگاه تجاوز نکرده کارگران تهران دسته بدون سازمانى است که ثبات زیادى ندارد و غیر ممکنست که این توازن سست از بین برود ولى همه منتظر اغتشاش جدیدند.