تاریخ سند: 26 دی 1357
متن سند:
گزارش وقایع و حوادث حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه مدت : از ساعت 1700 روز 26 /10 /1357 الی ساعت 0800 روز 27 /10 /1357 1ـ برابر گزارش فرماندار نظامی مناطق در تاریخ 26 /10 /1357 مجسمه های اعلحیضرت رضاشاه کبیر و شاهنشاه آریامهر در محل های مشروحه زیر توسط مخالفین پائین آورده شده است.الف : ساعت 1540 مجسمه واقع در میدان تهران پارس ب : ساعت 1630 مجسمه میدان سپه پ : ساعت 1600 مجسمه پارک شهر ت : ساعت 1630 مجسمه واقع در خزانه فرح آباد ج : ساعت 1630 مجسمه واقع در میدان راه آهن چ : ساعت 1630 مجسمه واقع در شهر ری ح : ساعت 1545 مجسمه واقع در میدان محسنی د : ساعت 1920 مجسمه واقع در میدان 24 اسفند1 2ـ برابر اعلام ضد اطلاعات وابسته ساعت 1500روز 26 /10 /1357 یک نفر سرباز از جیپ شماره 9719 پیاده و در میدان چیذر شروع بدادن شعار نموده گفته است درود بر سربازان مجاهد مرگ بر کد 66 و مردم وی را سر دست بلند کرده او را تشویق کرده اند.
(جهت شناسائی خودرو مراتب به فرمانداری نظامی مناطق نه گانه ابلاغ شد) 3ـ برابر گزارش فرمانداری نظامی منطقه 4 در ساعت 1620 روز 26 /10 /1357 خودروی گاز شماره 59495 برانندگی استوار دوم غلامحسین رحمتی و به سرنشینی گروهبان دوم شاهرخ مراد سلطانی جمعی وزارت جنگ که حامل مقدار سه تن برنج بوده و 6 نفر سرباز بشرح زیر سرنشین آن بوده اند با تظاهرکنندگان هم آهنگی کرده و مشغول شعار دادن بوده اند.
1ـ سرباز ـ ابراهیم موسوی 2ـ سرباز سید رضا اسماعیلی 3ـ سرباز علی محمد خادمی 4ـ سرباز اسماعیل کریمی 5ـ سرباز نورمحمد رضائی 6ـ سرباز محصل محسن زاده (مراتب جهت بررسی به ضد اطلاعات فرمانداری نظامی ابلاغ شد.) 4ـ برابر اعلام سب 3 یک نفر غیر نظامی در ساعت 2010 روز 26 /10 /1357 در خیابان کورش کبیر با یک دستگاه نفربر زرهی برخورد که منجر به فوت او گردیده است.
5ـ برابر اعلام فرمانداری نظامی منطقه شمیرانات ساعت 1515 روز 26 /10 /1357 در میدان تجریش یک دستگاه اتوبوس قصد زیر گرفتن سربازان فرمانداری نظامی را داشته که در اثر تیراندازی سربازان 2 نفر مجروح و سرنشینان اتوبوس دستگیر شده اند.
6ـ برابر اعلام فرمانداری نظامی منطقه 5 در ساعت 1730 روز 26 /10 /1357در 45 متری سید خندان مردم روی یک دستگاه نفربر زرهی سوار شده که سربازان اجبارا با آنان تظاهرات نموده اند (فرماندار نظامی منطقه در جریان امر میباشد.) 7ـ ساعت 1700 روز 26 /10 /1357 در خیابان زنجان 11 کامیون ارتشی حامل سربازان از گروه 33 توپخانه با غیر نظامیان مشغول شادی و شعار دادن بوده اند که به سربازخانه احضار گردیدند.
(گروه 33 توپخانه در جریان امر میباشد.) 8ـ برابر گزارش منطقه شمیرانات ساعت 1 900 روز 26 /10 /1357 از یک دستگاه خودروی ارتشی حامل آرد که در تجریش در حال حرکت بوده تیراندازی شده که منجر به فوت یک نفر غیر نظامی گردیده است.
2 9ـ در ساعت 1830 روز 26 /10 /1357 در فرح آباد ژاله ـ کوکاکولا ـ کوچه شاد منزل سروان خوش آهنگ را به آتش کشیده اند و فرمانداری نظامی منطقه در جریان امر بوده است.
10ـ برابر اعلام فرمانداری نظامی منطقه 7 در ساعت 2120 روز 26 /10 /1357 سرباز وظیفه ملک شاهی از گردان 382 با یک قبضه تفنگ ژ 3 و 70 تیر فشنگ متواری گردیده است.
11ـ ساعت 2100 روز 26 /10 /1357 ناشناسی تلفنی اطلاع داد که ما حدود یکصد نفر شاهدوست هستیم و همه سلاح سرد در اختیار داشته قصد داریم امشب در نیاوران به طرفداران خمینی حمله کنیم (مراتب به فرماندار نظامی منطقه شمیرانات ابلاغ شد) 12ـ ناشناسی تلفنی اطلاع داد در شهر شایع است که از ساعت 0600 روز 27 /10 /57 عده ای قصد دارند به آرامگاه رضاشاه کبیر حمله و مقبره را به آتش بکشند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه شهر ری ابلاغ شد.) 13ـ از ساعت 1800 روز 26 /10 /1357 خانواده های زیادی تلفن کرده و با ناراحتی هر چه بیشتر میگفتند چرا سربازان با مردم هم آهنگی و حتی در بعضی موارد دیده شده است که برقص و پایکوبی مشغولند و این عمل غیر قابل تحمل برای ما وطن پرستان و شاهدوستان میباشد.
14ـ برابر اعلام ضد اطلاعات فرمانداری نظامی تهران در ساعت 1640 مورخه 26 /10 /57 اتوبوس شماره 28884 برانندگی استوار 2 داود رمضانی در مسیر فرح آباد ژاله و میدان خراسان بوده که مورد تهاجم عده ای تظاهر کننده قرار میگیرد تظاهرکنندگان شیشه های اتوبوس مزبور را می شکنند، اسکورت اتوبوس دانش آموز کادر جمشید میرزائی یک تیر هوائی شلیک می نماید که عده ای متفرق و در اثر پرتاب سنگ از طرف تظاهرکنندگان پیشانی و صورت دانش آموز زخمی میگردد.
معاون و رئیس ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه ـ سرلشگر رضا ناجی 27 /10 /57
توضیحات سند:
1ـ «پس از انتشار خبر رفتن شاه از ایران مردم در ساعت 2 بعد از ظهر به خیابانهای شهر ریختند.گروهی به میدان سپه رفتند و مجسمه شاه را پایین کشیدند.
گروه کثیری به میدان مخبرالدوله و مجسمه این میدان را شکستند.
گروهی دیگر به میدان محسنی در شمال شهر رفتند و مجسمه را پایین آوردند و به وسیله طنابی آن را روی زمین کشیدند و به طرف جاده قدیم شمیران حرکت کردند.
مردم می خواستند مقابل حسینیه ارشاد مجسمه را آویزان کنند اما نتوانستند.
سپس به طرف پل سید خندان حرکت کردند و مجسمه را با طناب بالا کشیدند.
در نزدیک پل سید خندان مردم روی تانکها و خودروهای نظامی رفتند و عکس آیت الله العظمی خمینی را به سربازان دادند و سربازان نیز در حالی که عکس آیت الله العظمی را در دست داشتند به احساسات مردم پاسخ می دادند.
در همین حال گروهی از مردم به میدان 24 اسفند رفتند و مجسمه شاه را در این میدان پایین آوردند و تا تقاطع خیابان پهلوی ـ شاهرضا آن را روی زمین کشیدند.
» مجسمه های شاه در دانشگاههای ملی (شهید بهشتی) و صنعتی آریامهر (شریف) نیز پایین کشیده شد.
(کیهان، ش 10615، ص 3) 2-«امروز در برخی نقاط تهران نظامیان به سوی مردم تیراندازی کردند که در نتیجه تقی رفعت در خیابان نیاوران و علی محبعلی هنگام پایین کشیدن یکی از مجسمه های هدف گلوله قرار گرفته و به شهادت رسیدند.
(مطالعات تاریخی، ش 11، ص 179) * فرمانداری نظامی منطقه 1 تهران نو در گزارش روز 27 دی ماه خود سه خبر را ذکر کرد که مربوط به واپسین ساعات روز 26 دی بودند : «1ـ تظاهرات ساعت 30 /21 مورخه 26 /10 /57 [که] در خیابان سمنگان انجام شد تظاهرکنندگان متفرق و سه نفر آنها دستگیر گردیده اند.
2ـ در ساعات منع عبور و مرور شبانه تعداد 37 نفر دستگیر گردیده اند که تعداد 7 نفر آنها نظامی افسر و درجه دار نیروی هوایی شاهنشاهی می باشند.
3ـ در ساعت 23 مورخه 26 /10 /57 تعدادی تظاهر کننده به رهبری دو نفر واعظ به نام عباس منافی فرزند علی بُهمان و دیگری شمس الدین افتخاری فرزند سید اسماعیل که در نارمک و تهران پارس شروع به تظاهرات نموده اند دستگیر و تظاهرکنندگان متفرق گردیده اند.
»