موضوع: اظهارات منوچهر قیائی درباره تغییر کابینه
تاریخ سند: 23 بهمن 1345
موضوع: اظهارات منوچهر قیائی درباره تغییر کابینه
متن سند:
طبقه بندی حفاظتیگزارش خبر
از : ۳۲۲ شماره: 28872 /20هـ /5
به: ۲۰ھ/۵ تاریخ گزارش: 23 /11 /45
موضوع: اظهارات منوچهر قیائی درباره تغییر کابینه
در یک هفته اخیر در اکثر مجالس و محافل صحبت از نخست وزیری اردشیر زاهدی است. منوچهر قیائی فرماندار اسبق تهران می‌گفت در مقابل تحریکات روزافزون جمال عبدالناصر علیه ایران که هم از ناحیه کمونیست‌ها مورد حمایت شدید قرار دارد و هم از ناحیه امریکائی‌ها پشتیبانی می‌شود قرار است در ایران حکومت متکی به کشورهای غربی روی کار آید تا با شدت عمل بیشتر در خلیج فارس برنامه‌ای علیه تحریکات حکومت مصر مورد اجرا قرار گیرد. اردشیر زاهدی از این نظر که فرزند مرحوم سپهبد زاهدی1 است و در جریان قیام ۲۸ مرداد سال 2۳۲ با کشورهای غربی همکاری نزدیک داشته و بنام یک فرد ضد کمونیست شناخته شده است می‌توان اطمینان امریکائی‌ها را کاملاً جلب کند تا در مبارزه بین ایران و مصر آنها ایران را تنها نگذارند. منوچهر قیائی اضافه نمود خود حکومت مصر قدرتی نیست که ما از آن بترسیم ولی اگر دول غربی از از ایران رنجشی داشته باشند از این مهره سیاسی علیه ایران استفاده خواهند کرد و به عبدالناصر میدان بیشتری می‌دهند تا علیه ایران برنامه وسیعی مورد اجرا قرار دهد و ما ناچار شویم در مسائل سیاست داخلی و خارجی خود را در آغوش کشورهای غربی قرار دهیم. منوچهر قیائی می‌گفت در هر حال اگر برنامه نزدیک شدن بیشتر به غرب برای مقابله با حکومت عبدالناصر3 در کار باشد اردشیر زاهدی ریاست دولت را در دست خواهد گرفت و اگر بخواهیم به کمک شوروی‌ها خطر ناصر را از خلیج فارس دور سازیم مهندس شریف امامی روی کار خواهد آمد و ایران بیشتر از امروز به بلوک شرق نزدیک می‌شود.
نظریه رهبر عملیات: منبع فقط اظهارات منوچهر قیائی را ذکر نموده و اطلاع دیگری در این زمینه ندارد.
توضیحات سند:
___۱- سپهبد فضل‌الله زاهدی: فضل‌الله زاهدی در سال‌های جنگ اول جهانی به صفوف قشون قزاق‌ها پیوست مدتی افسر تیپ همدان بود و در جریان نهضت جنگل عامل سرکوب و در کودتای ۱۲۹۹ همراه رضاخان بود. در سال ۱۳۰۲ ریاست قشون فارس و در قضیه شیخ خزعل مأمور حل موضوع و نیز مدتی استاندار خوزستان بود. سال ۱۳۰۸ فرمانده ژاندارمری مأمور خاموش کردن شورش عشایر فارس شد پس از جنگ جهانی دوم با هدایت انگلیس‌ها به حزب ملیون نزدیک شد بعد از شهریور ۱۳۲۰ ناگهان اعلام شد که انگلیس‌ها سپهبد زاهدی را دزدیده‌اند و او سه سال در فلسطین ماند و سپس به ایران بازگشت و مدتی بیکار بود تا آنکه در مسافرت محمدرضا شاه به کشورهای اروپائی سپهبد رزم‌آرا رئیس ستاد ارتش شد. دکتر اقبال وزیر کشور وقت برای آنکه در مقابل رزم‌آرا شخص نیرومندی تراشیده باشد او را به سمت ریاست شهربانی منصوب کرد. از ابتدای نخست وزیری دکتر مصدق زاهدی به او نزدیک بود و در کابینه اول مصدق به وزارت کشور رسید. ولی بعدها عشق به مقام باعث شد که در آن زمان خود را کاندیدای نخست وزیری کرد و هسته مرکزی مخالفت با دولت را تشکیل داد و سپس با وقایع ۲۸ مرداد بر روی کار آمد. در مورد نقش اساسی و رسالت زاهدی سه مشخصه را مطرح کرده‌اند.۱- امضاء قرارداد نفتی با کنسرسیوم ۲- قتل عام و سرکوب مخالفین سلطنت ۳- باز کردن دست آمریکا در ایران. چنانچه بعضی از مورخین معتقدند که سیا، زاهدی را به عنوان جانشین شاه در نظر گرفته بود. در طرح آمریکا قبل از روی کار آمدن امینی، زاهدی مطرح بود. ولی شاه وی را سال ۱۳۲۴ راهی اروپا نمود در جریان کودتای امریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مجری برنامه کودتا به نخست وزیری رسید در ۱۷ فروردین ۱۳۳۴ از سوی شاه برکنار و به سوئیس تبعید شد. در اردیبهشت ۱۳۳۷ به ایران بازگشت. سپس از سوی شاه به عنوان نماینده دایمی ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل مجدداً عازم ژنو شد. وی تا پایان عمرش در آنجا ماند و در سال ۱۳۴۸ درگذشت. «زندگی سیاسی رزم‌آرا - جعفر مهدی نیا» «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی - مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی»
۲- کودتای ۲۸ مرداد۱۳۳۲: نهضت ملی شدن نفت ایران ضربه بزرگی بر منافع دول استعمارگر، بویژه انگلستان وارد کرد. با برنامه‌ریزی مشترک آمریکا و انگلیس کودتای ۲۸ مرداد با موفقیت اجرا شد و سرآغاز دیکتاتوری ۲۵ ساله محمدرضا گردید. انگلیس‌ها موفق شدند موافقت آمریکا را با سقوط مصدق جلب کنند و نقش اصلی با انگلیس‌ها بود. سپهبد فضل‌الله زاهدی مأمور انلگیسی‌ها بود و سرلشگر حسن اخوی طراح کودتا و مغز متفکر سرلشگر ارفع بود. کرمیت روزولت (مقام سازمان سیا) برای حسن اجرای کودتا به تهران سفر کرد. در روز ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ هجری شمسی محمدرضا یکی حکم عزل مصدق از نخست وزیری و دیگر انتصاب زاهدی به نخست وزیری را صادر می‌کند، اما دکتر مصدق این حکم را نمی‌پذیرد و متوجه کودتا می‌شود. و کودتاگران شکست می‌خوردند و خلع سلاح می‌گردند و شاه به نوشهر رفته بود به بغداد پرواز می‌کند و از آنجا به ایتالیا می‌رود و کودتاگران ناکام می‌مانند. اما کودتای ۲۸ مرداد طرح‌ریزی می‌شود که بر اساس آن جمعیتی در خیابان‌ها راهپیمایی می‌کنند و نیروهای کودتا به منزل مصدق می‌روند و سرهنگی به نام رحیمی ساختمان خانه دکتر مصدق را به توپ می‌بندد. اما مصدق موفق به فرار می‌شود. زاهدی زمام امور را در دست گرفت و محمدرضا به کشور بازگشت و حکومت سرکوب را در کشور حاکم کرد (در ابتدای سال ۱۳۷۹ وزیر خارجه آمریکا اعتراف کرد که در کودتای ۲۸ مرداد ایران، آمریکا نقش داشته است.) «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی - مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی»
۳- جمال عبدالناصر: رئیس جمهوری اسبق مصر در اسکندریه تولد یافت. در اسکندریه و قاهره تحصیل کرد. در ۱۹۳۷ وارد دانشکده افسری گردید و پس از تحصیل، رئیس پیاده نظام اسیوط شد، آنگاه به اسکندریه منتقل گردید چندی بعد به تدریس در دانشکده افسری و غیره پرداخت. در ۱۹۴۸ در جنگ فلسطین شرکت کرد در فالوجا او و همراهانش محاصره شدند. عبدالناصر از همان آغاز جوانی دلی پرشور برای رهائی وطن خود از استبداد ونفوذ خارجی داشت و گروهی از جوانان علاقه‌مند به وطن با وی همدلی و همکاری می‌کردند تا اینکه انقلاب ۱۹۵۲ را رهبری کرد و حکومت سلطنتی فاروق را برانداخت و در ۱۹۵۳ معاون نخست وزیر و وزیر کشور و در فوریه ۱۹۵۴ نخست وزیر گردید و کتاب فلسفه انقلاب خود را منتشر کرد، و در ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ که برای رسیدگی به اوضاع آسیا و آفریقا تشکیل گردیده بود، شرکت و در ۱۹۵۶ قرارداد خروج کامل نیروهای انگلیسی را از مصر که مدت سه ربع قرن در مصر - (۱۸۸۲-۱۹۵۶) کشتار و استثمار می‌کردند امضا کرد. و در همین سال موضوع تدوین قانون جدید اساسی و رفراندوم را از مردم تقاضا نمود و به ریاست جمهوری مصر برگزیده شد و پس از انقلاب در ۱۹۵۷ مجلس ملی تأسیس و مشغول به کار گردید. در ۱۹۵۶ به سبب خودداری بانک‌های انگلیسی و آمریکائی برای کمک به ساختن سد آسوان، کانال سوئز را ملی کرد. در اکتبر ۱۹۵۶، رژیم فلسطین اشغالی و فرانسه و انگلیس به مصر حمله کردند برای اینکه مصر کانال سوئز را ملی کرده بود و سرانجام با استقامت عبدالناصر و مردم مصر بر تهدیدات و تجاوزات متجاوزین پیروز گشت و از آن پس ملل عرب وی را به رهبری خود پذیرفتند. در ۱۹۵۸ میان مصر و سوریه جمهوری متحده عربی تشکیل گردید، آنگاه میان این جمهوری جدید و یمن اتحادی برقرار گشت. و در ۱۷ آوریل ۱۹۶۳ قرارداد اتحاد میان مصر ، سوریه و عراق بسته و پس از آن گام‌های مهم اقتصادی برداشته شد. در ۱۹۶۱ اصلاحات ارضی صورت گرفت و مؤسسات بزرگ مالی و صنعتی ملی اعلام گردید. برای رفاه کارگران و کشاورزان گام‌های بلند برداشته شد. در ۱۹۶۲ اقدامات و اصلاحات اجتماعی و سیاسی در مصر انجام گشت. در مبارزات مردانه ملت الجزایر ضد استعمار فرانسه عبدالناصر کمک‌های فراوان کرد. از جمله عده‌ای از مردان و زنان الجزایری را تعلیمات نظامی می‌داد. عبدالناصر در کنفرانس‌های سران آفریقائی از جمله کنفرانس آدیس آبابا در ۱۹۶۴ شرکت کرد و قرارداد اتحاد آفریقا را در مورد بحث قرارداد و قراردادهای متعدد اقتصادی با بسیاری از کشورهای جدیدالاستقلال بست. به هند، یوگسلاوی و روسیه سفر کرد. جمال عبدالناصر در دمیدن روح ناسیونالیستی و آزادی‌خواهی خاورمیانه نقش عمده‌ای برعهده داشت و مصر در دوره زمامداری ناصر اهمیت تازه‌ای در مسائل جهانی پیدا کرد. او در سه جهت به دنبال کسب نفوذ بود که عبارت بودند از: جهان عرب، دنیای اسلام و آفریقا، همانطور که گفته شد شرکت وی در کنفرانس باندونگ در سال ۱۹۵۵ در همین راستا بود. درگیری ناصر در جنگ داخلی یمن (۱۹۶۷-۱۹۶۲) و همچنین شکست ارتش‌های عربی و در رأس همه آن ارتش مصر در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ از ارتش رژیم اشغالی فلسطین گرفتاری‌های او را دو چندان ساخت. سال‌های ۱۹۶۴ و ۱۹۶۵ شاهد بحران روابط جمهوری متحد عرب باغرب و افزایش اتکای آن کشور به شوروی بود. روابط مصر با آمریکا در زمستان ۶۵-۶۴ به وخامت گرائید و به دنبال سوزاندن کتابخانه اداره اطلاعات آمریکا در قاهره، این کشور از تحویل گندم به مصر خودداری نمود. روابط دیپلماتیک مصر با انگلستان که در جریان حمایت مصر از عوامل ناراضی در عربستان جنوبی وخیم بود در دسامبر سال ۱۹۶۵ بر سر مسئله رودزیا از طرف مصر به همراه هشت عضو دیگر سازمان وحدت آفریقا قطع شد. ولی سیاست انعطاف‌پذیر گلیسم موجب گردید که روابط مصر با فرانسه بهبود یابد و در سال ۱۹۶۵ بازدیدهائی از طرف مقامات دو کشور صورت گرفت و فرانسه کمک‌های مالی در اختیار مصر قرار داد. روابط مصر با جمهوری فدرال آلمان نیز به دنبال آشکار شدن موافقتنامه تسلیحاتی بین آلمان و رژیم فلسطین اشغالی به وخامت گرائید و هنگامی که در طول دیدار اولبریخت نخست وزیر جمهوری دموکراتیک به آلمان از مصر احترامات کامل نسبت به وی بجا آمد، جمهوری فدرال آلمان کمک‌های اقتصادی به مصر را قطع نمود و با رژیم فلسطین اشغالی روابط دیپلماتیک برقرار کرد. مصر به تلافی این اقدام روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری فدرال آلمان قطع و با جمهوری دموکراتی آلمان روابط سیاسی برقرار ساخت. روابط مصر با اتحاد جماهیر شوروی با دیدار شانزده روزه نیکیتا خروشچف نخست وزیر وقت شوروی از مصر در مه ۱۹۶۴ برای شرکت در مراسم پایان اولین مرحله ساختمان سد اسوان تقویت گردید. ناصر در اوت ۱۹۶۵ برای سومین بار از شوروی بازدید نمود و کاسیگین نخست وزیر وقت شوروی نیز در مه ۱۹۶۶ به مصر مسافرت کرد و حمایت خود را از سیاست این کشور اعلام داشت. با اینکه ناصر اختلافاتی با چریک‌های فلسطینی داشت، اما یکی از آخرین اقدامات وی انعقاد موافقت نامه‌ای در قاهره بین ملک حسین و یاسر عرفات برای پایان دادن جنگ بین ارتش اردن و چریک‌ها بود. ناصر در ۲۸ سپتامبر سال ۱۹۷۰ در قاهره درگذشت و معاون وی انور سادات پست ریاست جمهوری کشور را به عهده گرفت. «فرهنگ علوم سیاسی»