[گـزارش ]
[گـزارش ]
متن سند:
شرکت کنندگان: سپهبد اسکندر آزموده استاندار آذربایجانشرقی سرلشکر بیدآبادی فرمانده مرکز آموزشهای پشتیبانی سرلشکر قهرمانی رئیس شهربانی استان سرتیپ سعیدی رئیس ژاندارمری یحیی لیقوانی رئیس ساواک استان 1 ـ رسمیت جلسه شورای هماهنگی در ساعت 1600 روز 29 /11 /2536 به وسیله فرمانده مرکز آموزشهای پشتیبانی اعلام گردید.2 ـ وضعیت شهر و یگانهای کمکی که بنا به تقاضای کلانتریها به نقاط مختلف شهر اعزام و مستقر شده اند وسیله فرمانده مرکز آموزشهای پشتیبانی به اطلاع اعضاء شورا که رسید تا حد امکان نقاط حساس شهر وسیله یگانهای مسلح اشغال و وضع شهر در حال حاضر نسبتا آرام است.
1 تلفاتیکه تا این ساعت از بیمارستان های شهر به ستاد مرکز آموزشهای پشتیبانی گزارش گردید و از ساعت 1000 تا کنون به بیمارستانهای شهر برده شده اند 6 نفر غیر نظامی کشته و 54 نفر غیر نظامی زخمی و چهار نفر از مأمورین انتظامی نیز زخمی شده اند.
(توضیح اینکه تعداد مقتولین و اکثر مجروحین از ساعت 10 صبح تا یک بعد از ظهر به بیمارستان حمل شده اند.) 3 ـ تیمسار آزموده استاندار آذربایجان شرقی اظهار داشتند از زمانیکه یگانهای ارتش بترتیب به نقاط مختلف اعزام گردیده اند اوضاع شهر تقریبا آرام شده و من شخصا با توجه به وضعیت و تماس تلفنی با جناب آقای نخست وزیر از مرکز آموزشهای پشتیبانی خواستم که وارد عمل شود و چنانچه یگانهای نظامی وارد عمل نمیشدند اوضاع شهر بیشتر رو به وخامت میگذاشت.
2 تیمسار استاندار به دو مورد مهم زیر اشاره کردند: الف ـ فرمان همایونی که در ساعت 1100 وسیله تیمسار سپهبد جعفری جانشین ریاست به استاندار ابلاغ گردیده بود بشرح زیر قرائت گردید: 1 ـ در انجام امور وظایف محوله به هیچ وجه سستی به کار برده نشود.
2 ـ از دستگیر شدگان و زخمی ها بازجوئی و شناسائی شوند.
3 ـ کسانیکه مغازه ها را بسته اند نهایت شدت عمل با آنها عمل شود.
4 ـ به بانکهائی که خسارت وارد شده مأمورین گزارش تهیه و مشخصات متهمین به دادگاه داده شوند تا خسارات وارده جبران گردد.
ب ـ نتیجه مکالمه تلفنی تیمسار استاندار آذربایجان شرقی با نخست وزیر هم بشرح زیر مطرح گردید: 1 ـ استاندار آذربایجان شرقی با نهایت قدرت عمل نماید.
2 ـ دستگیر شدگان بازجوئی شوند.
3 ـ در صورت مقاومت سرکوب گردند.
4 ـ تیم فیلم برداری از تهران اعزام میگردد مامورین در انجام ماموریت آنان جهت فیلم برداری از اماکن و تاسیسات خسارت دیده تسهیلات لازم فراهم نمایند.
5 ـ بنا به اوامر متاع مبارک شاهنشاه آریامهر کلیه پمپ های بنزین و مخازن نفت و بنزین و کارخانجات باید تحت حفاظت و مراقبت شدید قرار گیرد.
6 ـ تیمسار استاندار با آقای قاضی واعظ شهر تماس تلفنی حاصل نموده و مقرر گردید که همراه چند نفر روحانیون در مساجد مختلف شهر تبریز مردم را به رعایت نظم و آرامش دعوت نمایند.
1 4 ـ تصمیمات شورا الف ـ مرکز آموزشهای پشتیبانی باید با اعزام یگانهای تابعه و یگانهای تیپ 3 مرند که زیر امر قرار گرفته است کلیه کلانتریهای شهر را تقویت نماید.
ب ـ یگانهای مستقر در نقاط مختلف شهر از تظاهرات و خرابکاریهای اغتشاش کنندگان بشدت جلوگیری و در صورت لزوم مقابله نماید.
پ ـ کلیه نقاط حیاتی و حساس و اماکن مهم وسیله یگانهای انتظامی اشغال و حفاظت گردد.
ت ـ بمنظور نمایش قدرت و جلوگیری از توسعه اغتشاشات تعداد دو دستگاه تانک و دو دستگاه نفربر و یک دستگاه تانک اسکورپین (در صورت لزوم) بشهر اعزام و در مقابل استانداری و بانک ملی مستقر و پس از ایجاد نظم بسربازخانه مراجعه نماید.
1 ث ـ کلیه دستگیر شدگان در زندان شهربانی و تعدادی نیز بعلت کمی محل در زندان سربازخانه های [ناخوانا] نگهداری و بلا فاصله بوسیله مامورین قضائی دادگستری استان مورد بازجوئی و پس از شناسائی هویت کامل آنها قرار لازم صادر گردید.
ج ـ پس از ورود گروهان قرارگاه تیپ مرند و گردان مراغه یگانهای مستقر در کلانتریها شهر تقویت و در صورت لزوم تعویض و ماموریت خود را انجام دهند.
چ ـ رئیس دانشگاه آذرآبادگان پس از تشریح وضع دانشگاه پیشنهاد نمودند که بمنظور جلوگیری از اتفاقات احتمالی برابر بررسیهای هیئت عملی بدون اعلام تعطیل رسمی امروز کلاس ها تشکیل نشده و دانشگاه بصورت نیمه تعطیل باشد پیشنهاد رئیس دانشگاه مورد تائید اعضاء شورا قرار گرفت و به رئیس دانشگاه ابلاغ گردید.
%
توضیحات سند:
- «پلیس محلی که ابتدا کوشیده بود جمعیت را از ازدحام و ایجاد آشوب منصرف نماید و آنگاه به شلیک تیرهای هوایی مبادرت ورزیده بود، به زودی کنترل خود را از دست داد و در حالی که توده ها در دیگر نقاط شهر نیز ازدحام می نمودند، پلیس اقدام به عقب نشینی نمود.اوایل بعد از ظهر سربازان پیاده نظام به کمک پلیس شتافته و وارد صحنه شدند.
(بنا بر گزارش، این سربازان به پایگاههای نیروی زمینی ارتش در شهرهای مرند ـ که از تبریز با ماشین 45 دقیقه فاصله دارد ـ و مراغه که تا تبریز حدود 2 ساعت راه است ـ تعلق داشته اند.) هنگامی که این نیروهای کمکی رسیدند و شلیک گلوله به سمت جمعیت به طور جدی آغاز گردید، آشوب در منطقه ای به طول 12 کیلومتر (از دانشگاه آذرآبادگان در شرق تا ترمینال راه آهن در غرب شهر) و پهنای حدود 4 کیلومتر (از ستاد حزب رستاخیز در شمال تا دو بلوک مانده به کنسولگری آمریکا در جنوب) گسترش یافته بود.
» (اسناد لانه جاسوسی / دخالتهای امریکا در ایران / 10 / صص 119 و 120) 2- بنابر اظهار اطرافیان سپهبد اسکندر آزموده، وی «شب قبل از حادثه 29 بهمن تبریز در ضیافتی که ترتیب یافته بود، مست کرده و چنان از هوش رفته بود که روز حادثه چون برای او خبر از واقعه تبریز می برند با بی اعتنایی و در حالی که هنوز مست از باده گساری شب قبل بود، می گوید: بی خیالش، این مردم حال شورش و انقلاب ندارند...
» (صبح آزادگان / ش 47 / ص 8) 1- «مسئولین شهربانی و ساواک دست به دامان شهید قاضی شدند و خواستار برگزاری همان مجلس در محل مسجد مقبره شدند و در این مجلس حاج آقا ناصرزاده رحمت نسب به منبر رفتند.
خوشحالی عجیبی که پس از آن حادثه در وجود شهید قاضی احساس می شد غیر قابل تصور بود.
آن روز فرمودند: «رئیس شهربانی زنگ زده با شتابزدگی از من خواسته اند مردم را به نظم و آرامش دعوت کنم.
» و این جمله را فرمودند: «واقعا رژیم را به زانو در آوردید.
» (یادنامه اربعین نور / ص 6) - «ورود ارتش و به ویژه تانکهای «چیفتن» که برای گشت و پاسداری از شهر وارد صحنه شدند (و استفاده از آنها تا حدودی موجبات نگرانی سفارت انگلیس را فراهم آورده) باعث شد که موضع تهاجمی توده ها کاهش پذیرد.
» (اسناد لانه جاسوسی / دخالتهای امریکا در ایران /10/ صص 119 و 120)