درباره: کتاب مجموعه مقالات جلال آل‌احمد (کارنامه سه‌ساله)
درباره: کتاب مجموعه مقالات جلال آل‌احمد (کارنامه سه‌ساله)
متن سند:
از: بخش ۳۱۲ تاریخ: ۵/۹/۴۷گزارش
درباره: کتاب مجموعه مقالات جلال آل‌احمد (کارنامه سه‌ساله)
محترماً به استحضار می‌رساند.
منظور - صلاحیت انتشار کتاب مذکور استعلام گردیده است. کتاب موصوف موردبررسی قرار گرفت و خلاصه اهم مطالب آن به شرح زیر از عرض می‌گذرد.
۱- طرح مسجدی برای شهرستان رفسنجان به‌وسیله دانشکده هنرهای زیبا:
نویسنده در این قسمت لبه تیز انتقاد خود را متوجه مهندسین و آرشیتکت‌های ایرانی نموده و اضافه کرده: «وقتی تقلید کورکورانه از غرب نتوانست طرح بی‌خرج وخررنگ کن درایوین سینما را به ملت بچکاند چه طور می‌خواهید در کار ساختن مسجدی که محل عبادتست و بودجه سازمان برنامه را هم ندارد که مانند مجلس شورای ملی و سنا هر کسی را بنان و علفی برساند؟ مدرن بازی در آورید.»
یک واریته روحوضی:
در این مقاله جلال آل‌احمد به شدت از نمایشنامه «استعمال دخانیات ممنوع» که توسط نصیریان بر روی پرده آمده انتقاد و در زمینه این نمایشنامه چنین بیان داشته است:
خودش یک‌سوت به گردن و یک صدای قطار که یعنی در قطار زندگی تا آخر شش ماده پیش می‌رویم. عین اینکه من بیایم قصه خاله خرسه و خاله سوسکه و خاله گردن دراز را بچسبانم به هم و به‌جای اینکه اسمش را قصه سه خاله بگذارم قیام زن ایرانی به نامم. تا وقتی بنزین غصب شده از من فندک بمب اتم سازها را روشن می‌کند این اداها هنر که نیست هیچ خیانت هم هست.»
گفتگو با یک فرنگی که در جستجوی زبان بلوچی برآمده: نویسنده کتاب مورد بحث ضمن درج مذاکرات خود با دکتر اشتراسر اطریشی که جهت مطالعه در وضع آداب و رسوم ایرانی به ایران مسافرت کرده درباره مردم بلوچستان به دکتر مذکور چنین اظهار نظر نموده است: «از بغل گوش همین مرد بلوچ سنگ آهن را می‌برند به بندرعباس که بار کنند برای کوره‌های روهر و یا هر جای دیگر. کارگر کرمانی از این صدور سنگ آهن روزی یک تومن هم عایدش نمی‌شود اما وقتی می‌خواهد یک چرخ خیاطی برای عروسش بخرد باید ۷۰۰ تومان پول بدهد یعنی مزد دوسالش
دکتر اطریشی به وی جواب داده تو می‌خواهی مدام مرا در جائی بگذاری که نیستم این‌ها به من چه ربطی دارد.
گزارش از خوزستان:
نویسنده این کتاب در این مقاله ضمن تشریح مسافرت‌های خود بین سال‌های ۴۴۲۲ به استان خوزستان و انتقاد از اوضاع استان فوق به یکی از مسافرت‌های خود که منظور از آن افتتاح حزب توده و اتحادیه کارگران وابسته به آن در استان مذکور بوده اشاره و مطالبی نیز درباره انشعاب از حزب منحله توده و تشکیل حزب زحمتکشان به‌وسیله همفکران خود و همچنین انشعاب مجدد از حزب زحمتکشان و ایجاد نیروی سوم درج نموده است.
ضمناً جلال آل‌احمد در مقاله مزبور از طرز کار سازمان آب و برق خوزستان در مورد سید محمدرضاشاه پهلوی، کارخانه نیشکر هفت‌تپه و شرکت ملی نفت انتقاد و در مورد شرکت ملی نفت ایران علاوه نموده: «همه آب‌های سیاه از ابتدای قرن بیستم به سمت نفت‌دان دریاداری انگلیس می‌رفت و از اوایل نیمه دوم این قرن باد آمریکا هم به این قسمت شروع به وزیدن نمود و در این اواخر رؤسای قوم سعی نموده‌اند که به کله ما فرو نمایند شتر نفت را دیدی ندیدی.»
کارنامه هاروارد:
مطالب درج‌شده در این مبحث در مورد سمینار بین‌المللی دانشگاه هاروارد که در هر تابستان به دعوت دانشگاه مذکور نمایندگانی از کشورهای مختلف در آن شرکت می‌کنند می‌باشد و نویسنده که خود یکی از شرکت‌کنندگان در سمینار مزبور بوده در این مقاله قسمتی از سخنانش را که در سمینار موصوف درباره غرب‌زدگی و عواقبش ایراد کرده چنین درج نموده است.
«دولت‌هایی که در اغلب ممالک مصرف‌کننده هستند جزو گروهی می‌باشند که با کمک‌های مالی و نظامی‌کشورهای غرب بر سر کار بوده و با توجه به اینکه این ممالک از هرج و مرج می‌ترسند به‌خصوص وقتی صحبت از نفت و الماس باشد. بنابراین سعی می‌کنند با مساعدت‌های مالی و نظامی دولت‌های مقتدری را در نقاطی که صاحب مواد خام‌اند دست‌نشانده خود نمایند و نشانه این نوع حکومت‌ها فساد است.»
«بیژن و منیژه» و «کنسرسیوم» و «دساتیر» ش
نویسنده کتاب فوق عمل شرکت نفت ایران را مبنی بر منتشر نمودن کتاب بیژن و منیژه در مورد انتقاد قرار داده و متذکر شده که به‌جای خرج هنگفت این کار زعمای شرکت مذکور می‌توانستند مدرسه و چیزهای واجب‌تری برای این مملکت درست کنند.
نظریه:
با عرض مراتب فوق و با توجه به اینکه نویسنده این کتاب اصولاً شخص منتقدی از اوضاع کشور با زیربنای فکری مارکسیستی بوده و همیشه در نوشتجات خود زمینه‌های مختلف را مورد انتقاد و مسئولین امر را مورد حمله قرار می‌دهد و مقالات فوق را هم با الهام از طرز تفکر و ایده خود به رشته تحریر درآورده است لذا به نظر این بخش انتشار کتاب مورد بحث به مصلحت نمی‌باشد. مستدعی است در صورت تصویب اجازه فرمایند به‌منظور جلوگیری از توزیع آن اقدامات مقتضی از طریق بخش ۳۲۵ به عمل آید.
موکول به اوامر عالی است.
تهیه‌کننده. شکراللهی ۵/۹/۴۷
طبق نظریه اقدام شد ۹/۵
رئیس بخش ۳۱۲- عطارپور
رئیس اداره یکم عملیات و بررسی – ثابتی ۵/۹/۴۷