[ گزارش ] وضع روحانیون
تاریخ سند: 11 خرداد 1357
[ گزارش ] وضع روحانیون
متن سند:
حوادث اخیر قم و تبریز و سایر شهرهای ایران باعث شده عده ای از روحانیون و افراطیون مذهبی در نشست های گوناگون پیرامون مسائل روز بحث و گفتگو می نمایند اکثر روحانیون خواستار امنیت منطقه و رفع اغتشاشات هستند و خواسته هائی نیز بشرح زیر دارند.1 ـ اجرای اصل قانون اساسی که در آن علما و مراجع تقلید صاحب نظر بوده و رعایت مطلب نه تنها مانع از شیوع منکرات ومفاسد است بلکه عامل مهم تقویت قوای معنوی و انسانی ملت است.
2 ـ عدم استفاده از اسلحه گرم در مقابل با ملت.
3 ـ ترتیبی داده شود جراید از اهانت بمراجع تقلید خودداری نمایند کما اینکه تمام حوادث اخیر بعلت نوشتن مطالبی در روزنامه اطلاعات بر علیه خمینی بوده است چون او را ناسید و غیر ایرانی خوانده بود و احساسات مذهبی مردم جریحه دار شد و افراطیون مذهبی را بدولت و مطبوعات بدبین نمود.
4 ـ چون روحانیون در بر انداختن حکومت استبداد و استقرار مشروطیت سهم دارند و فداکاریها نموده اند و طباطبائی ها و بهبهانی ها در جریان مشروطیت کشته شده اند و در حال حاضر روحانیون را در سخنرانیها و مصاحبه ها ارتجاع سیاه میدانند از این لحاظ ناراحت هستند.
نظریه شنبه ـ نظریات فوق و خواسته روحانیون صحت دارد اینک که خواسته [ناخوانا] معلوم و قابل اجرا میباشد اصلح است کار بجای باریک نکشیده و دشمنان ایران و کمونیستها از این فرصت استفاده نکرده به ندای اصلاحی روحانیون جواب مثبت داده و در رفع این اختلاف بکوشند و جریان کودتای افغانستان و استقرار حکومت کمونیستی درسی آموزنده برای طرفین باشد و روحانیون که سدی عظیم در قبال هجوم کمونیزم بوده و هستند از حادثه افغانستان نگران و بیمناک هستند اگر مقامات باین مسئله توجه نموده در رفع اختلاف بکوشند بهتر خواهد بود.
نظریه چهارشنبه ـ خبر فوق و نظریه شنبه صحت دارد.
توضیحات سند:
* سولیوان، سفیر امریکا در ایران امروز (11 /3 /57) گزارش تحلیلی نسبتا مفصلی با عنوان «ایران در سالهای 78-1977» به وزارت امور خارجه کشور متبوع خود فرستاد و در آن پیش بینی کرد که شاه مجبور خواهد بود در آینده نزدیک تصمیمات خشن تری برای رویارویی با قیام مردم بگیرد ؛ «خصوصا اگر تابستان خشونت آمیز باشد.در حال حاضر سخنگویان دولت هنوز از مخالفت «مارکسیستهای اسلامی» صحبت می کنند و مرتجعین «سرخ و سیاه» یا «چپ و راست» را همدست یکدیگر قلمداد می کنند.
آنها همچنین ادعا می کنند که نفوذ کشورهای خارجی پشت پرده این مخالفت قرار دارد و از قرار معلوم این کوششی است برای حفظ آبروی دولت که جاذبه میهن پرستی را در جهت منافع خود استفاده می کنند.
بعضی از حملات اخیر خود شاه علیه «استعمار قدیم و جدید» را می توان به عنوان یک تلاش آگاهانه برای پیچیدن هر چه تنگ تر ردای میهن پرستی به دور خود و جذب حمایت سیاسی مثبت و همچنین سلب اعتبار از مخالفین تعبیر کرد.
تمام اینها به نفع مخالفین تمام می شود.
آنها را به جای متفرق ساختن، متحد می کند.
» (اسناد لانه جاسوسی / ج 12 / ص 141)