موضوع: ملاقات اللهیار صالح و تیمسار علوی مقدم
تاریخ سند: 18 فروردین 1344
موضوع: ملاقات اللهیار صالح و تیمسار علوی مقدم
متن سند:
شماره: 189 /20 الف تاریخ:18 /1 /1344موضوع: ملاقات اللهیار صالح و تیمسار علوی مقدم
در تاریخ 16 /1 /44 تیمسار علوی مقدم1 ضمن احوالپرسی از اللهیار صالح و پس از تعارفات معموله اظهار داشته است که در هفته جاری با تعیین وقت قبلی به منزل مشارالیه خواهد رفت.2
محترماً به عرض می‌رساند. 18 /1
بخش 314 و 312. این موضوع را با تهیه طرح لازم دنبال نمائید. 20 /1
بخش 312 با نظر به بخش 314 مشترکاً اقدام فرمائید. 21 /1
توضیحات سند:
1. تیمسار مهدیقلی علوی‌مقدم، فرزند سرتیپ علیقلی علوی مقدم در سال 1282ش در تهران به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات در مدرسه علوم سیاسی تهران در ژاندارمری استخدام شد و چندی بعد به فرانسه رفت و در فرانسه دوره‌های سواره نظام و ایلخی را به پایان برد و در عین حال در رشته دامپزشکی تا اخذ درجه دکتری به تحصیل پرداخت. علوی‌مقدم در سال 1308 به ایران بازگشت و در مشاغل مختلف نظامی به کار پرداخت. مشاغل عمده‌ی علوی مقدم تا سال 1331 به شرح زیر است:آجودانی دبیرستان نظام، ریاست سررشته داری ارتش، ریاست امور دواب و ایلخی ، فرمانده گارد مرزی و گمرک، نماینده‌ی فوقالعاده دولت در جنوب و فرمانده ژاندارمری.
مهدیقلی علوی مقدم در 30 تیر 1331 فرماندار نظامی تهران بود و در کشتار مردم تظاهرات کننده نقش اصلی داشت. پس از صعود مجدد مصدق، او به اتفاق سرلشگر گرزن، رئیس ستاد ارتش، به عنوان مسوولان درجه اول حادثه در باشگاه افسران بازداشت شده، ولی پس از چند روز آزاد شدند. مصدق به جای علوی مقدم سرتیپ افشارطوس را که خود از عوامل کشتار 30 تیر بود به فرمانداری نظامی تهران گمارد. در شهریور 1331 مصدق، وی را به همراه گروهی از امرای ارتش به علت تحریک علیه دولت بازنشسته کرد. این عناصر به رهبری فضلالله زاهدی «کانون افسران بازنشسته» را به مرکز توطئه‌های خود بدل کردند. علوی مقدم از چهرههای فعال در کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد 1332 بود و به پاس این خدمت توسط محمدرضا پهلوی به ریاست شهربانی کل کشور گمارده شد. دوران ریاست علوی مقدم بر شهربانی قریب به 8 سال طول کشید و او در این سمت به درجه‌ی سپهبدی رسید. با آغاز نخست وزیری دکتر منوچهر اقبال، علوی مقدم رقابت شدیدی را با او آغاز کرد و در عین حال در ستیز جدی با تیمور بختیار، رئیس ساواک قرار گرفت. اسناد موجود در ساواک روابط نزدیک علوی مقدم را که یک چهره‌ی «انگلوفیل» سرشناس محسوب می‌شد، با اسدالله علم نشان میدهد و این تنها علوی مقدم نبود که به دستور محمدرضا پهلوی از طریق شبکه‌ی عوامل خود در اطلاعات شهربانی بختیار را کنترل می‌کرد، بلکه بختیار نیز از طریق ساواک علوی مقدم را زیر نظر داشت. توسعه‌ی نفوذ علوی مقدم ، که در دوران طولانی ریاست او بر شهربانی به دست آمده بود، سبب شد که محمدرضا پهلوی در شهریور 1339 او را محترمانه از پایگاه قدرتش دور و در دولت شریف امامی در پست وزارت کشور بگمارد. این تحرک شاه علیه توطئههایی که نه تنها شهربانی بلکه ساواک و اداره‌ی دوم ارتش را نیز فرا گرفته بود، چند ماه بعد به برکناری دو چهره‌ی مقتدر و جاه طلب دیگر بختیار (رئیس ساواک) و حاجی علی کیا رئیس اداره‌ی دوم ارتش انجامید. علوی مقدم در 1 /2 /1340 بازنشسته شد و مدت کوتاهی بعد در تاریخ 23 /2 /40 به علت اشتهار به فساد مالی در اقدام نمایشی دولت امینی بازداشت گردید و مدت 11 ماه در زندان به سر برد. برکناری و بازداشت وی سبب نارضایی او شد و وی طی سالهای پس از آزادی با سایر افسران تصفیه شده ارتباطات گستردهای داشت. توسعه‌ی این ارتباطات در سالهای بعد، حساسیت محمدرضا پهلوی را برانگیخت و به دستور او ساواک حدود 6 ماه به سانسور مکاتبات، شنود تلفن و تعقیب و مراقبت وی پرداخت. این عملیات در تاریخ 11 /2 /44 آغاز شد و در آذر ماه 1344 به علت فقدان علایمی از فعالیت مضره به پایان رسید. او در سالهای پس از بازنشستگی به فعالیت‌های مالی پرداخت و از جمله در سال 45 به همراه اسدالله رشیدیان، قبادیان و خواجه نصیری، به تاسیس بانک اعتبارات تعاونی دست زد. وی سرانجام در سال 1363 در سن 83 سالگی در تهران درگذشت.
ر.ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ، ج 1، ص 269-276 و رجال عصر پهلوی، مهدیقلی علوی‌مقدم به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1383
2. اداره کل سوم پس از دریافت این خبر، در نامه‌ای که فاقد تاریخ و شماره می‌باشد، اطلاعات تکمیلی زیر را درخواست نموده است:
«1. ارسال مشخصات بیشتری از تیمسار علوی مقدم مذکور در اطلاعیه معطوفی. 2. در صورتی که ملاقات بین اللهیار صالح و تیمسار علوی مقدم در هفته گذشته صورت گرفته است، چگونگی و هدف و منظور اصلی از این ملاقات و مسائل و مذاکرات مطروحه در آن به این اداره کل اعلام گردد. 3. اعلام چگونگی روابط تیمسار علوی مقدم با اللهیار صالح و احتمال ارتباط آن با جبهه ملی و دیگر سران این جبهه. 4. اعمال مراقبت غیرمحسوس از اللهیار صالح و تیمسار علوی مقدم و سایر مراجعین و ملاقات کنندگان با اللهیار صالح و اعلام نتیجه.» بخش ضمائم