موضوع : مذاکرات چند تن از افراد جبهه ملی درباره آغاز فعالیت جبهه مذکور پیرو 4676/20 ه 2 ـ 1/2/47
تاریخ سند: 22 اردیبهشت 1347
موضوع : مذاکرات چند تن از افراد جبهه ملی درباره آغاز فعالیت جبهه مذکور پیرو 4676/20 ه 2 ـ 1/2/47
متن سند:
شماره : 7097 /20 ه 2 در مذاکراتی که میان داریوش فروهر.ابوالفضل قاسمی و حسین شاه حسینی درباره تجدید فعالیت جبهه ملی و همچنین نتیجه تماس با چند نفر از افراد به عمل آمد ابتدا قاسمی گفت من نتوانستم با دکتر شاهپور بختیار تماس بگیرم زیرا ایشان سخت مریض و بستری است اما با دکتر حبیب اللّه پیمان مختصری صحبت نمودم او آمادگی دارد ولی دکتر کاظم سامی کرمانی1 می گوید چه امکانات و تغییرات جدید پیش آمده که شما فکر می کنید می توان مبارزه کرد و اگر اوضاع مانند سابق است که فایده ندارد و اگر هم فکر می کنید امکاناتی پیدا شده آن امکانات چیست و پس از بحث زیاد سامی اظهار داشت من با مبارزه قانونی و آشکار موافق نیستم و اوضاع را برای مبارزه انقلابی و زیرزمینی مناسب نمی بینم و بدین جهت او آمادگی نشان نداد سپس فروهر گفت من نتوانستم با ابراهیم کریم آبادی صحبت کنم ولی با آیت الله سیدمحمود طالقانی صحبت کردم او روی موافق نشان داد و گفت خوب است و دستجات مذهبی هم آمادگی دارند.
بعد شاه حسینی اظهار داشت من با طرفداران خمینی و بازاریان تماس گرفته ام آنها آمادگی خوب برای این کاردارند.
پس از پایان این مطالب قرار شد داریوش فروهر با خلیل ملکی2 و احمد صدر حاج سیدجوادی تماس بگیرد و در جلسه بعد نظریات آنان نیز مطرح گردد در خاتمه این بحث قاسمی درباره کتابی که در زمینه وضع خانواده دکتر علی امینی تهیه کرده صحبت نمود و در مورد انتشار آن نظر خواست.
حاضرین انتشار آن را برای تحرک جبهه ملی و طرح مسائل لازم دانستند و آن را میدانی برای کارها شمردند.
ملاحظات : 1ـ با توجه به گزارش خبری شماره پیروی این تماس به خاطر بررسی نتایج مذاکراتی که با افراد به عمل آمده برقرار شده و بدون اخذ تصمیم قابل توجهی خاتمه یافته است.
2ـ به منبع تذکر داده شده که سعی نماید به طور موقت کتاب مربوط به خانواده دکتر علی امینی را تهیه و چند ساعتی در اختیار قرار دهد تا مطالب آن مورد بررسی واقع گردد و بدیهی است به محض تهیه ایفاد خواهد شد.
رونوشت برابر اصل است.
به پرونده سیدمحمود طالقانی 52942 ضمیمه و ارائه فرمایند
توضیحات سند:
1ـ دکتر کاظم سامی کرمانی، در سال 1312 ه .ش.
، در شهر مشهد به دنیا آمد.
در دوران تحصیلات دبیرستانی، به مبارزات ملّی شدن صنعت نفت روی آورد.
در دهه در «جمعیّت آزادی مردم ایران»، فعّالیت چشمگیری در خراسان داشت و در همین زمان، برای اوّلین بار دستگیر شد.
دکتر سامی ـ که تحصیلات خود را در رشته های پزشکی، روانپزشکی و جامعه شناسی به پایان رسانده بود ـ همگام با مبارزات مردم ایران، در سال 1342 تحت تعقیب قرار گرفت.
در سال 1344 به جرم همکاری در ترور محمّدرضا پهلوی، دستگیر شد و مدّتها زیر شکنجه بود.
دکتر سامی، با تشکیل جمعیّتی به نام «جنبش انقلابی مردم مسلمان ایران ـ جاما» به فعّالیتهای سیاسی خود و همفکرانش شکل داد.
وی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اوّلین وزیر بهداری جمهوری اسلامی، در دولت مهندس بازرگان بود.
دکتر سامی، در سال 1368، در مطب خود به قتل رسید.
2ـ خلیل ملکی، در سال 1330، در دوران نخست وزیری مصدّق، همراه با دکتر مظفّر بقائی حزب زحمتکشان ملّت ایران را تأسیس کرد.
این حزب ـ که در مدّت کوتاهی، رشد و توسعه یافت ـ از نهضت ملّی و جبهه ملّی، پشتیبانی می کرد.
حزب زحمتکشان، با گرایش سوسیالیستی، از طرح ملّی شدن صنعت نفت و دکتر مصدّق، جانبداری می کرد و در عین حال، با حزب توده ـ که به دنبال پشتیبانی از امتیازخواهی شورویها، طرفداری از رژیم جدائی طلب پیشه وری و مخالفت با دکتر مصدّق، اعتبار خود را از دست داده بود ـ همچنان در ستیز بود.
خلیل ملکی و مظفّر بقائی تا اوایل مرداد 1330، رهبری حزب زحمتکشان ملت ایران را، به عهده داشتند ولی پس از فاش شدن ملاقات پنهانی دکترعیسی سپهبدی، یکی از دوستان دکتر بقائی با قوام السّلطنه، در دوره زمامداری پنج روزه اش پس از استعفای مصدّق در 26 تیر ماه 1331، بین خلیل ملکی و همفکران او ـ که خواهان رسیدگی به این موضوع بودند ـ با مظفّر بقائی، اختلاف نظر شدیدی بروز کرد و منجر به انشعاب در حزب زحمتکشان گردید.
یکی به نام حزب زحمتکشان ملّت ایران (نیروی سوم)، به رهبری خلیل ملکی و یارانش، و دیگری حزب زحمتکشان ملّت ایران، به رهبری مظفّر بقائی و همراهانش.
اکثریّت افراد و دانشجویان فعّال، روشنفکران و کارگران حزب، در کنار خلیل ملکی ماندند.
حزب زحمتکشان مظفّر بقائی نیز، همراه جمعی، به مخالفت و مبارزه علیه جبهه ملّی و دکتر مصدّق پرداختند.
روز 28 مرداد، جمعی از افراد حزب بقائی، همراه کودتاچیان، در حمله به خانه دکتر مصدّق و غارت آن، پشتیبانی کردند.
مجله علم و زندگی، در مقام ارگان فکری و تئوریک حزب، عمل می کرد.
نشریّه «نیروی سوم» نیز، ارگان خبری حزب بود و به طور منظّم، تا کودتای 28 مرداد 1332، که بیشتر رهبران و فعّالان سازمانهای سیاسی دستگیر یا فراری و مخفی شدند ـ چاپ می شد.
خلیل ملکی نیز، در شهریور همان سال، دستگیر و در قلعه فلک الافلاک خرّم آباد زندانی شد.
در همین اوان، اختلافات درون حزب نیروی سوم، شدّت یافت و گروهی به رهبری دکتر محمّدعلی خنجی، از آن جدا شد.
در سال 1339، خلیل ملکی، حزب «جامعه سوسیالیستهای نهضت ملّی ایران» را، به جای نیروی سوم، بوجود آورد.
(پانزده خرداد، ج 1، ص 279 ـ 280) و (خلیل ملکی، به روایت اسناد ساواک، تهران 1380، ص 115)