تاریخ سند: 3 آبان 1357
متن سند:
از : گارد شاهنشاهی (ضد اطلاعات دایره 6، شعبه 1) به : تیمسار ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کشور خبری که از داخل هیئت اجرائی جبهه ملی بدست آمده حاکی است، بین اعضای جبهه ملی و هیئت گردانندگان جمعیت نهضت آزادی اختلاف شدیدی بروز کرده اما تاکنون این خبر در بین مردم شایع نگردیده و در ماه رمضان گذشته مذاکراتی بین افراد مؤثر و حزب سیاسی صورت گرفته و به علت نزدیکی هدف مبارزه هر دو گروه سیاسی و با توجه به اعلامیه های آیت اله خمینی که در آن تاکید میشد از هر گونه اختلاف و تفرقه اعتراض گردد، قرار بر این بوده که جبهه ملی و جمعیت نهضت آزادی به صورت یک حزب واحد قوی شروع به فعالیت نماید در نتیجه جلسات مکرری که تشکیل میشود، از مذاکرات سودی حاصل نشده و موضوع مسکوت مانده است و مجددا تماسهائی بین مهندس بازرگان و دکتر سنجابی صورت گرفته که در آن نحوه مبارزه با دولت کاملاً روشن گردد، و شنیده شده یکی از علل اختلاف سکوت جبهه ملی در سالهای گذشته و مبارزه جمعیت نهضت آزادی از بدو پیدایش بوده که مبارزات نهضت موجب زندانی شدن مهندس بازرگان و دکتر سحابی و آیت اله سید محمود طالقانی برای مدت چند سال شده که در حال حاضر سید محمود طالقانی هنوز در زندان به سر میبرد.1 عامل دیگر اختلاف، حزب ایران از جمله دکتر شاهپور بختیار در هیئت اجرائی جبهه ملی است که نهضت آزادی اطلاع داشتند، بعد از سقوط کابینه دکتر علی امینی قرار بوده تیمور بختیار کابینه را تشکیل دهد و دو تن از وزرای دولت او دکتر بختیار و الهیار صالح بودند گرچه اللهیار صالح در جبهه ملی نیست ولی آنان روی شاهپور بختیار انگشت گذاردند و نهضت آزادی به وی مشکوک میباشند، نهضت آزادی در بین روحانیون و انجمن مهندسین اسلامی و استادان دانشگاه و طبقات مختلف اصناف طرفداران زیادی دارد و از پشتیبانی اهل مسجد که گروه کثیری از قشرهای اجتماع را تشکیل میدهند برخوردار است اما جبهه ملی دارای چنین نفوذی نیست فقط بازاریان و اعضای حزب ملت ایران پان ایرانیست ها و تعدادی دانشجو و گروهی از وکلای دادگستری طرفدار جبهه ملی میباشند لکن جبهه ملی به سبب تشکیل آن در سال 1328 به رهبری دکتر مصدق و مبارزات جبهه در سالهای 29 و 1330 در بحران ملی نمودن ضعف نفت شهرت بین المللی بدست آورده و روزنامه نگاران خارجی با جبهه ملی بیشتر آشنائی دارند به ویژه آن که نشریات آن در خارج از کشور منتشر میگردد و موجب شناسائی بیشتر آن شده است، اینک جهت جلوگیری از توسعه اختلاف مقرر شده سید مهدی بازرگان و دکتر کریم سنجابی به طور انفرادی عازم پاریس شده و موضوع را با آیت اله خمینی در میان گذارند که ابتداء مهندس بازرگان همراه میناجی یکی از اعضای حسینیه ارشاد به پاریس رفته اند.
ارزیابی : غیر قابل تحقیق و بررسی است.
بایگانی شود رئیس بخش 341...
.
توضیحات سند:
1ـ به دنبال سخنرانی حضرت امام خمینی در 13 خرداد 1342 که در سخنان مسبوطی پاسخ اظهارات شاه در سفرش به قم را داد.صبح روز 15 خرداد امام دستگیر شد و انعکاس خبر در میان مردم منجر به برپایی تظاهرات گسترده خود جوشی در تهران و قم شد.
جبهه ملی از این فرصت ایجاد شده هم نتوانست استفاده کند و به جای اقدام در جهت حرکتهای مردمی خود را کنار کشید که این مساله محبوبیت باقیمانده آنان در میان بازاریان و مذهبیون را از بین برد.
البته وضعیت برخی گروههای مرتبط با جبهه ملی مانند نهضت آزادی قدری متفاوت بود و آنان مواضع انتقادی تری در مورد اوضاع کشور اتخاذ کردند.
برای اطلاعات بیشتر به تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و زندگینامه سیاسی مهندس بازرگان نشر مرکز تهران 74 مراجعه شود.