تاریخ سند: 24 دی 1357
متن سند:
گزارش نوبه ای شماره 43 مدت دوره از 250001 /10 /1357 تا 252400 /10 /1357 مدرک ـ اخبار واصله از منابع خبری و فرمانداریهای نظامی (پس از بهره برداری معدوم شود.) 1ـ وضعیت عمومی گروههای مخالف الف ـ مناطق با فعالیت شدید (1) استان تهران ـ ساعت 1100 کارمندان بیمارستان قلب و عروق واقع در خیابان پهلوی پیکره کد 66 را پائین آوردند.1 ـ ساعت 1115 در میدان محمدیه (اعدام سابق) یکنفر معمم در بالای یک دستگاه تانک که در محاصره جمعیت قرار داشت سخنرانی نموده و سربازان مستقر در محل نیز توسط مردم گلباران شدند.
ـ حوالی ظهر حدود 10 الی 15 هزار نفر در دانشگاه تهران و اطراف آن تظاهراتی انجام دادند.
ـ ساعت 1330 عده ای تظاهرکننده باستعداد تقریبی 1000 نفر پیکره رضا شاه کبیر را در خیابان فردوسی با خود حمل مینمودند که پیکره مذکور بوسیله سرهنگ نصرتی و عوامل فرمانداری نظامی اخذ و به کلانتری محل منتقل گردید.
ـ ساعت 1430 در مقابل شرکت ملی نفت ایران عکسهائی از خمینی روی خودروهای نظامی نصب گردیده بود و سربازان نیز بدون کلاه در خیابان قدم میزدند.
ـ ساعت 1605 در خیابان تخت جمشید حدود 800 نفر با دادن شعارهای ضد ملی بطرف غرب در حرکت بودند.
ـ در خیابان شاهرضا حدود 2000 نفر ضمن راه پیمائی بدادن شعارهای ضد ملی مشغول بودند.
ـ حدود 3000 نفر تظاهرکنندگان زن و مرد در خیابان تهران نو به تظاهرات ضد ملی پرداختند.
ـ حوالی ظهر حدود 5 الی 7 هزار نفر از تظاهرکنندگان در دانشکده پلی تکنیک تهران اجتماع نمودند.
ـ جمعی از اهالی تهران در مسجد شاه که آنرا بنام خمینی نامگذاری نموده اند اجتماع و ضمن سخنرانی دکتر سنجابی و داریوش فروهر و یکی از نمایندگان شرکت ملی نفت (هویت نامعلوم) در اجتماع مزبور یکنفر (هویت معلوم نشد) را بجای دکتر شاهپور بختیار در جبهه ملی معرفی نمودند.
2 (2) استان خراسان ـ ساعت 1800 یکفروند هواپیمای توربوکماندو جمعی هوانیروز ن ز ش در موقع فرود بعلت قطع برق و خاموش بودن چراغهای کنار باند فرودگاه مشهد به کابلهای فشار قوی برخورد و متلاشی گردید و در نتیجه این سانحه خلبان و سرنشینان آن کشته شدند.
3 (3) استان آذربایجان شرقی ـ ساعت 0800 روز جاری تروریستهای فدائی خلق به خودرو سواری رئیس کلانتری (هویت معلوم) بخش 1 تبریز 4 در جلو منزلش حمله نموده و پس از ترور وی و مجروح کردن راننده او متواری گردیدند.
تروریستها تعدادی اعلامیه در منطقه پخش که حاوی انگیزه ترور رئیس کلانتری مذکور بوده است.
ضمنا در این حمله یک قبضه مسلسل پ.
پ.
ش، یک قبضه رولور و یکدستگاه بیسیم (نوع نامعلوم) و 60 تیر فشنگ بدست تروریستها افتاد.
برابر گزارشات بعدی تعداد کشته شدگان این حادثه به سه نفر افزایش یافت.
(4) استان آذربایجان غربی ـ ساعت 1200 اخلالگران با نارنجک دست ساز به یک دستگاه پیکان شهربانی رضائیه حمله و سپس متواری گردیدند.
این حادثه تلفات جانی نداشته لکن به پیکان مزبور خساراتی وارد گردید.
ـ بعلت ادامه اعتصاب کارمندان گمرک بازرگان حدود 600 نفر کامیوندار از کشورهای مختلف در آنجا سرگردان و بلاتکلیف میباشند و عده ای از آنان بعلت نداشتن پول در وضع نامساعدی بسر میبرند.
ضمنا نیروهای ارتش ترکیه مستقر در آنطرف مرز در حال آماده باش بسر میبرند.
(5) استان خوزستان ـ ساعت 1600 عده ای از عناصر آشوبگر در حالی که شعارهای مضره میدادند بساختمان ساواک شهرستان دزفول حمله و آنجا را بآتش کشیدند.
این ساختمان در روز 24 /10 /1357 توسط عوامل ساواک کاملاً تخلیه شده است.
ـ تعداد 129 نفر اتباع و عوامل خارجی آبادان را بمقصد بحرین ترک کردند.
ـ تظاهرات وسیعی در قسمتهای مختلف شهر مسجد سلیمان انجام و جنازه داریوش محمدی که در جریان تظاهرات روز گذشته کشته شده بود با تظاهرات و راه پیمائی آرامی انجام [= تشییع ]شد.
5 ـ در آبادان عده ای تظاهرکننده که قصد آتش زدن سینما تاج، باشگاه پاس و کلانتری 4 آبادان را داشتند توسط مأمورین نظامی متفرق گردیدند.
(6) استان زنجان ـ در اثر پرتاب یک بسته مواد منفجره بسوی یک دستگاه کامیون ارتش خسارتی جزئی به خودرو مزبور وارد شده لیکن خسارات جانی بهمراه نداشت.
(7) استان خوزستان ـ عده ای از تظاهرکنندگان شهرستان شاهی قصد داشتند یک تانکر نفت ژاندارمری را تصاحب کنند لکن با شلیک تیر هوائی مأمورین انتظامی از قصد خود منصرف و متفرق گردیدند.
6 ب ـ مناطق با فعالیت متوسط استان مرکزی ـ ساعت 0800 اجتماعاتی در حدود 10000 نفر از طبقات مختلف در مسجد شاه قزوین جمع و پس از سخنرانی تحریک آمیز بدستجات 800 الی 2000 نفری تقسیم و با دادن شعارهای ضد ملی بازگشائی مدارس عالی را در قزوین اعلام و سرانجام بدون دخالت مأمورین متفرق گردیدند.
7 ـ اعلامیه ای بامضاء خمینی بین اهالی قزوین توزیع گردیده که در آن دولت فعلی را غیر قانونی و خواستار تشکیل مجلس مؤسسان و انتقال قدرت بدولت ملی گردیده بود.
پ ـ مناطق با فعالیت کم استان فارس فرزند استوار دوم حیدر داور قلاتی جمعی ا ـ ض شیراز بوسیله چند نفر ناشناس ربوده شد.
2ـ عملیات گروههای مخالف الف ـ استعداد و گسترش عفو زندانیان سیاسی، بازگشائی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در توسعه و تقویت گروههای مخالف مؤثر بوده است.
ب ـ تاکتیک ها و جنگ افزار جدید ـ موارد تازه ای گزارش نشده است.
3ـ سایر عناصر اطلاعاتی الف ـ هویت گروههای مخالف ـ تغییری داده نشده است.
ب ـ تلفات نام شهر ارتشی غیر ارتشی کشته زخمی کشته زخمی تبریز 3 ـــ ـــ ــــ پ ـ تهدیدات در اطراف بیمارستان پهلوی (هزار تختخوابی) تهران ضمن نصب اسامی تعدادی از پرسنل ارتش شاهنشاهی آنان را تهدید به کشتن و یا آتش زدن منازلشان نموده اند.
ارعاب تلفنی و تهاجم بوسیله عناصر اخلالگر رو به تقلیل است.
ت ـ روحیه ـ تقویت روحیه اخلالگران رو به افزایش است.
ث ـ فعالیتهای ممانعتی جدید ـ فعالیتی گزارش نشده است.
ج ـ تأسیسات اداری و پشتیبانی ـ تغییری نداشته است.
4ـ ضد اطلاعات الف ـ اقدامات اطلاعاتی ـ شناسائی اسامی پرسنل ارتش شاهنشاهی بمنظور تهدید و ارعاب آنان ادامه دارد.
ب ـ تبلیغات براندازی ـ بصورت اعلامیه، نشر اکاذیب و شایعه گسترش یافته است.
پ ـ انتقادات از روشهای سیاسی و اقتصادی دولت ـ گروههای مخالف ضمن عدم تائید دولت جدید آنرا مورد اهانت و ایراد قرار دادند.
ت ـ شایعات ـ شایع است روسها بوسیله هلیکوپتر سلاحهای کلاشنیکف را به جنگلهای آستارا میریزند و از آنجا کمونیست ها آنها را جمع آوری مینمایند.
5ـ امکانات گروههای مخالف ـ تغییری دیده نشده است.
6ـ اخباریکه در گزارش روزهای پیش نوشته نشده است.
ـ در تظاهرات مورخه 23 /10 /1357 دانشگاه تهران تعدادی از دانشجویان کمونیست و طرفداران آنها پرچم کمونیستی برافراشتند که بلافاصله از طرف حاضرین در اجتماع پرچم مذکور پائین کشیده شد.
ـ ساعت 0900 روز 24 /10 /1357 حدود 5000 نفر در خیابانهای کازرون دست به تظاهرات آرام زدند اجتماع این عده که با دادن شعارهای ضد ملی همراه بود بدون برخوردی خاتمه یافت.
ـ در روز 24 /10 /1357 تظاهرکنندگان در اردبیل شیشه های شهرداری و بانک فرهنگیان را شکستند و تلاش نمودند پیکره کد 66 را پائین بکشند که با دخالت مأمورین عملیات آنان خنثی گردید.
ـ در ایلام دستجات 500 نفری از تظاهرکنندگان که تعدادی از آنان مسلح بودند در خیابانهای این شهر دست بتظاهرات زده و مبادرت به تیراندازی هوائی نمودند.
ـ در 23 /10 /1357 شیخ ابوالقاسم خزعل[خزعلی] در حسینیه اعظم اهواز ضمن سخنرانی در مورد رویدادهای اخیر تبریز و مقاومت آنان در برابر هوای سرد و تحریم نفت در این شهر به اعلامیه خمینی درباره شورای انقلاب اسلامی و احتمال کودتا در کشور صحبت نمود و از مردم خواست که پرسنل ارتش و پلیس را آزار ندهند.
ـ در مسجد سلیمان دانش آموزان دبیرستان صنعتی ن ز ش در تاریخ 24 /10 /1357 کلاسها را تعطیل و ضمن دادن شعار در محوطه دبیرستان اقدام به راهپیمائی نمودند.
ضمنا نصایح و تهدیدات فرمانده پادگان در آنها مؤثر واقع نشده و دانش آموزان مزبور تصمیم به حرکت و هجوم بسوی خانه های سازمانی را داشتند که از حرکت آنان جلوگیری بعمل آمد.
8 ـ عده ای افراد ناشناس در روز 24 /10 /1357 اتومبیل سواری کارمند ساواک مسجد سلیمان را متوقف و آنرا بآتش کشیدند.
کارمند مزبور موفق به فرار گردید.
این افراد باشگاه مرکزی شرکت نفت 9و قسمتی از دبیرستان رازی را آتش زدند.
ـ ساعت 2005 روز 24 /10 /1357 یک عدد بمب دست ساز به منزل رئیس شهربانی 10قزوین پرتاب گردید لیکن تلفات جانی بهمراه نداشت.
ـ عده ای از تظاهرکنندگان کرمان در تاریخ 23 /10 /1357 با وسایل مجهز پیکره های کد 66 را پائین آوردند.
11 7ـ تجزیه و تحلیل فعالیتهای گروههای مخالف در مدت تحت بررسی نسبت به روزهای قبل بصورت ترتیب تظاهرات وسیع و در یکی دو مورد با پائین کشیدن پیکره ها و نیز تحبیب و اغفال مأمورین و نیز انجام فعالیتهای خرابکارانه و تروریستی رو به توسعه بوده است.
ارعاب و تهدید به تخریب و آتش سوزی منازل پرسنل ن م ش نسبت به گذشته کاهش یافته و در این زمینه گروههای مخالف و بخصوص روحانیون طی اعلامیه های مختلف مردم را از آزار و اذیت پرسنل نظامی منع نموده اند.
8ـ نتیجه بنظر میرسد که گروههای مخالف در ارتباط با خبر احتمالی عزیمت شاهنشاه آریامهر بخارج از کشور اشاعه خبر کودتای احتمالی از ناحیه ارتش علیه مخالفان، بمنظور نفوذ و رسوخ در افکار و عقاید نظامیان و جلب حمایت آنان از اقدامات خویش و در نتیجه امتناع آنان از اجراء عملیات علیه اخلالگران در صدد تخریب ارتشیان و تلطیف روابط خود با آنان بر آمده که در حین انجام تظاهرات خویش مبادرت به تجلیل از سربازان و دادن گل و غیره بآنان مینمایند که در پاره ای موارد این شیوه تبلیغاتی آنان مؤثر افتاده و بعضی از سربازان ساده دل را با خود هماهنگ نمودند.
12 در ارتباط با این امر مسئله ارعاب و تهدید و هجوم به منازل ارتشیان نیز نسبت به قبل کاهش محسوس داشته است.
با توجه به اعلامیه های صادره از ناحیه مخالفین انجام تظاهرات وسیع و فعالیتهای دامنه دار در روزهای آینده بخصوص اربعین و احتمالاً اقدامات خرابکاری آنان از قبیل پائین کشیدن پیکره ها و احیانا تجاوز به بعضی از سازمانهای امنیتی و ساواک محتمل بنظر میرسد که پیش بینی اقدامات لازم در این زمینه ضرورت دارد.
رئیس اداره سوم ستاد بزرگ ارتشتاران ـ سپهبد خواجه نوری بجای سرلشگر مکری گیرندگان 1ـ وزارت جنگ 2ـ ن ز ش (معاونت عملیات و اطلاعات) 3ـ ن ه ش (معاونت عملیات) 4ـ ن د ش (معاونت عملیات) 5ـ ژ ک ش (رکن 3) 6ـ ش ک ش (عملیات) 7ـ ساواک 8ـ سب 2 (ر ک) 9ـ سب 2 ف.
د (اد) 10ـ سب 2 ف ه (دسک داخلی) 11ـ سب 2 (داد)
توضیحات سند:
1ـ این بیمارستان که پیش از انقلاب عنوان بیمارستان قلب ملکه مادر داشت، در دی ماه 1357 به بیمارستان مهدی رضایی تغییر نام داد.کارکنان، پزشکان و پرستاران این مرکز درمانی امروز صبح تظاهرات وسیعی در مخالفت با دستگاه حاکمه در محوطه بیمارستان به راه انداختند.
«در این تظاهرات که از ساعت 9 صبح تا 11 ادامه داشت حدود 3 هزار نفر شرکت داشتند و به گفته کارکنان بیمارستان، ماموران فرمانداری نظامی پس از پایان تظاهرات به محل بیمارستان رسیدند و با شلیک چند تیر هوایی در جلوی بیمارستان مستقر گشتند.
» (کیهان، ش 10614، ص 3) 2-مسجد امام (شاه) تهران امروز (25 /10 /57) «شاهد یکی از عظیم ترین اجتماعات خود بود.
مردم در تمام خیابانهایی که به این مسجد منتهی می شد گرد آمده بودند و روی پشت بامها حتی برای فیلم برداران و خبرنگاران جایی باقی نمانده بود.
در و دیوار این مسجد که نام آن از امروز تغییر یافت با شعارهایی ملی و مذهبی آراسته شده بود و در میان شعارها بیشترین تاکید بر این بود که این نهضت تا رسیدن به نتیجه نهایی ادامه خواهد یافت.
» (کیهان، ش 10613، ص 1) 3-«این هواپیما قرار بود فرماندار نظامی مشهد را از مشهد به تهران ببرد ولی قبل از این که در فرودگاه مشهد به زمین بنشیند در آسمان منفجر شده است.
هواپیمای مزبور متعلق به هوانیروز بوده است.
» (انقلاب اسلامی مردم مشهد، ص 140) امروز (25 /10 /57) تظاهراتی هم در مشهد رخ داد.
یکی از طرف دانشجویان دانشگاه مشهد و جامعه فرهنگیان به مناسبت هفتمین روز شهادت منوچهر رزاقی بود که تظاهرات از باشگاه دانشگاه آغاز شد و در مقابل اداره کل آموزش و پرورش با وارد شدن به آن و پایین کشیدن عکسهای شاه و همسرش به پایان رسید و دیگری ساعت چهار بعدازظهر با شرکت گروه زیادی از بانوان مشهدی شکل گرفت.
(همان) 4-سرگرد مجید مجیدی هفت گلوله خورد و در دم کشته شد.
احمد ذکری راننده اش و پاسبان رحیم ولی زاده، به شدت مجروح شدند و به بیمارستان انتقال یافتند که ساعاتی بعد در گذشتند.
(کیهان، ش 10613، ص 2) 5-در تظاهرات امروز (25 /10 /57) مسجد سلیمان «باشگاه مرکزی شرکت نفت، 4 انبار و اموال اداره آموزش و پرورش و اتومبیل یکی از کارکنان ساواک نیز به آتش کشیده شد.
» (کیهان، ش 10614، ص 2) روزنامه آیندگان نوشت که جنازه داریوش محمدی با شرکت 50 هزار نفر تشییع شد و پس از گردش در خیابانها که توأم با تظاهرات بود در گورستان به خاک سپرده شد.
(ش 3265، ص 4) همین منبع خبر از شهادت اسفندیار صالح پور، جوان 18 ساله و مسجد سلیمانی در روز جاری داد.
6-در قائم شهر (شاهی) تظاهرات ده هزار نفری شکل گرفت.
این تظاهرات بیش از دو ساعت به طول انجامید.
در این حرکت آیت الله جوادی آملی هم شرکت داشتند.
(آیندگان، ش 3265، ص 4).
7-به نوشته آیندگان دهها هزار نفر در مسجدالنبی قزوین اجتماع کردند و ضمن محکوم کردن سازشکاری شاپور بختیار با رژیم شاه خواستار ایجاد حکومت اسلامی شدند.
(ش 3265، ص 4) همین منبع خبر از حرکت مردم به سوی مدرسه عالی غزالی داد.
راهپیمایی شکل گرفت و نظامیان توسط مردم گلباران شدند و عکسهای امام خمینی روی خودروهای ارتشی چسبید.
8-این حادثه امروز (25 /10 /57) هم رخ داد و 800 دانش آموز دبیرستان صنعتی ارتش که از 48 ساعت پیش به عنوان اعتراض به کشتار مردم در دشت لالی و دیگر نقاط کشور دست به اعتصاب غذا زده بودند در مراسم صبحگاهی امروز به جای سرود صبحگاهی، صلوات فرستادند و سپس 200 تن از آنان با دادن شعارهای ضد حکومتی به سوی شهر حرکت کردند.
آنان در مسجد سلیمان با استقبال مردم مواجه شدند.
در محل پل چشمه علی به سوی آنها و مردم ملحق شده به ایشان تیراندازی شد.
مردم در اقدامی تلافی جویانه به ساختمان ساواک حمله بردند و آن را به آتش کشیدند.
صدای شلیک مسلسل تا ساعت یازده شب در شمال مسجد سلیمان به گوش می رسید.
(کیهان، ش 10614، ص 2) 9-در جراید آمده بود که باشگاه شرکت نفت 25 دی آتش گرفت.
(کیهان، ش 10614، ص 2) 10-سرهنگ دیهیم.
«در اثر این انفجار شیشه های خانه خرد شد ولی به کسی آسیبی نرسید.
» (کیهان، ش 10613، ص 3) 11-این حادثه به نقل از جراید در واپسین ساعات روز بیست و چهارم دی صورت گرفت که در پاورقی اسناد روز گذشته به آن اشاره شد.
12-یک ناظر خارجی در یادداشتهای روزانه خود در این مورد می نویسد که «از همه نقاط شهر آوای برادری واحدهای نظامی و تظاهرکنندگان به گوش می رسد.
میخک هایی که مردم بر سر سربازان می ریزند یا در لوله تفنگ شان فرو می کنند، تانک هایی که پوستر آیت الله خمینی روی بدنه آنها چسبیده و حتی سربازانی که عکس آیت الله خمینی را نشان می دهند و می گویند او رهبر آنهاست...
یکی از ژنرال های رده بالای تندرو به طور خصوصی برای من اعتراف کرد که دیگر نمی تواند به واحدهای خودش اعتماد کند ؛ که رفتن شاه آنان را سر در گم کرده است و تحت تأثیر حرارت و اشتیاق مردم قرار گرفته اند.
» (روحانی و شاه، صص 229 ـ 228)