جناب آقای علم وزیر محترم دربار شاهنشاهی
تاریخ سند: 29 آذر 1348
جناب آقای علم وزیر محترم دربار شاهنشاهی
متن سند:
شماره: 3832 /776د تاریخ: 29 /9 /1348جناب آقای علم وزیر محترم دربار شاهنشاهی
با نهایت احترام پیرو مذاکرات حضوری مراتب زیر را به استحضار خاطر عالی می‌رساند:
در سال ۱۳۴۱ آقای تئودور ورتایم وابسته فرهنگی سفارت کبرای ممالک متحده آمریکا به اطلاع رسانیدند که آقای دکتر اسمیت از طرف وزارت خارجه آمریکا به ایران خواهند آمد تا راجع به تألیف کتاب جامعی از ایران مذاکره نمایند - پس از ورود دکتر اسمیت به طهران کمیسیونی مخصوص در دفتر بنده با حضور عده‌ای از اساتید دانشگاهی تهران و با حضور دکتر اسمیت و آقای تئودور ورتایم تشکیل گردید و پس از مذاکرات مفصل به منظور تهیه کتاب جامعی که شامل تمدن و فرهنگ و هنر و آثار باستانی و همچنین پیشرفت‌های دامنه‌دار و چشمگیر عهد شاهنشاهی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی آریامهر باشد قرار شد کنفرانسی به مدت ده روز با شرکت بیست نفر از استادان خارجی و بیست نفر از استادان دانشگاهی تهران تشکیل شود و کتاب مزبور به زبان‌های فارسی، فرانسه، انگلیسی تهیه و به تعداد زیادی چاپ و در دسترس کلیه مراکز فرهنگی - سیاسی - دانشگاهی و سازمان‌های دولتی - ملی و جراید و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی قرار گیرد. و مخارج چاپ این کتاب مزبور به وسیله دستگاه‌های آمریکائی تأمین گردد و مقرر گردید هزینه ایاب و ذهاب و حقوق استادان خارجی را دولت آمریکا تعهد و پرداخت نمایند و طبق پیشنهاد دانشگاه تهران و کسب اجازه از پیشگاه مبارک شاهانه جشن شاهنشاهی مبلغ یکصد و پنجاه هزار ریال هزینه توقف ده روزه اساتید خارجی را به دانشگاه تهران.
(که استادان در آنجا پذیرائی می‌شوند) پرداخت نماید. و کمیسیون متشکله مطالبی را که در دفتر بنده تهیه گردیده بود تصویب نمود در کتاب گنجانیده شود و رونوشت کلیه مکاتبات متبادله به دربار شاهنشاهی تقدیم گردیده است.
متأسفانه پس از مکاتبات و مذاکرات زیاد آقای تئودور ورتایم وابسته فرهنگی سفارت آمریکا به علت عدم امکان تأمین بودجه مورد لزوم کتباً از انجام این امر عذرخواهی نمود.
اینک یک پوشه حاوی ۳۹ برگ خلاصه از پرونده متشکله به پیوست گزارش تقدیم می‌شود.
استدعا دارد از طرف وزارت دربار شاهنشاهی در این‌باره مستقیماً با سفارت ممالک متحده آمریکا در تهران و یا به وسیله سفارت شاهنشاهی ایران در آمریکا مکاتبه فرمایند شاید انشاءاله برای تنظیم چنین کتاب ارزنده‌ای توفیق حاصل شود.
بسیار متشکر خواهم شد مقرر فرمائید از اقدامی که در این مورد معمول می‌گردد دفتر شورای مرکزی جشن شاهنشاهی را نیز مستحضر نمایند. بذل توجه موجب کمال امتنان است.
رئیس شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران
سناتور جواد بوشهری
رونوشت به دفتر محترم خارجی ارسال شود."
توضیحات سند:
* نمونه دیگری از ندانم‌کاری‌ها و اقدامات بی‌نتیجه و پرهزینه شورای مرکزی جشن که دقیقاً هدف حضور و دلسوزی امریکائی‌ها در برپایی جشن را برملا می‌سازد با اینکه طی دو دهه به چپاول و تاراج سرمایه‌ها و مواد اولیه ایران مشغول بودند وقتی قرار می‌شود برای برپایی یک کنفرانس هزینه‌ای را تقبل کنند عذر‌نامه می‌نویسند.- در این خصوص در کتاب ظهور و سقوط چنین می‌خوانیم:
«... امریکا در ارتش و نیروهای انتظامی نفوذ بی‌رقیب پیدا می‌کند و سلاح و ساز و برگ ارتش ایران را در مقابل و آینده دلارهای نفتی تأمین می‌نماید.»
- اسناد وزارت دربار - پرونده‌های موضوعی
- ظهور و سقوط سلطنت پهلوی - جلد یک - نشر اطلاعات - ص ۲۸۸