درباره : فراماسونری و تشکیلات آن در ایران
تاریخ سند: 10 تیر 1347
درباره : فراماسونری و تشکیلات آن در ایران
متن سند:
از : 321 سابقه : فعالیت فراماسونری در ایران از اواسط سلطنت پادشاهان قاجار آغاز شده که به تدریج لژهای تابعه اسکاتلند ـ فرانسه ـ آلمان ـ و لژ مستقل تأسیس گردیده است.هدف فراماسونری : به موجب قانون اساسی لژ شرق اعظم «گرانداوریان» فرانسه هدف این تشکیلات بر شالوده نوع دوستی ـ فیلسوفی و طلب ترقی اعلام و شعار آنها : آزادی ـ برابری و برادری می باشد و بدین لحاظ آنان خود را ملزم به حمایت و جانبداری از اعضا فراماسونری دانسته و به یکدیگر برادر خطاب می کنند.
اعضا این تشکیلات اکثرا از طبقات مرفه ـ رجال و سیاستمداران مؤثر و با نفوذ مملکت تشکیل گردیده است.
وضعیت کنونی تشکیلات فراماسونری در ایران : 1ـ سازمان : در حال حاضر پنج طریقت فراماسونری در ایران به شرح زیر عملاً فعالیت می نمایند : الف ـ لژهای وابسته به لژ بزرگ اسکاتلند (انگلستان) (1) ـ لژ اعظم ناحیه ایران (ل ـ ا ـ ن ـ ا) پس از افزایش لژهای وابسته به گراند لژ اسکاتلند در ایران و مسافرت لرد پروس (یکی از وزراء قدیم انگلستان و استاد لژ بزرگ اسکاتلند) به ایران موضوع تشکیل لژ اعظم ناحیه ایران مورد تصویب مقامات گراند لژ اسکاتلند واقع و جلسات این لژ که تحت عنوان (جلسه ارتباطیه ل ـ ا ـ ن ـ ا) نامیده می شود در هر سال چهار بار (خرداد ـ شهریور ـ آذر ـ اسفند) تشکیل می گردد.
وظیفه لژ مزبور نظارت و اداره کلیه لژهای وابسته به گراند لژ اسکاتلند در ایران بوده و هرگونه تصمیمی که درباره فعالیت و طرز کار لژها لازم باشد توسط نامبردگان مشروحه زیر که اعضا شورای لژ به شمار می آیند اتخاذ می گردد : الف) کریستوفرایزک فری ـ استاد و ناظر اعظم لژ ناحیه ایران ب) مهندس حسین شقاقی ـ قائم مقام و استاد لژ اعظم ناحیه ایران پ) ژرژا وانسف ـ استاد و ناظر لژ اعظم ناحیه ایران در خوزستان ت) صالح چیتایات ـ سرپرست دوم لژ اعظم ناحیه ایران ث) فتح اله فرود ـ دبیر لژ اعظم ناحیه ایران ج) مهندس علی اصغر بختیار ـ نگهبان داخلی و شمشیردار لژ اعظم ناحیه ایران (2) ـ لژ لایت این ایران (روشنائی در ایران که به زبان انگلیسی کار می کند) شماره 1191 اس.
سی تأسیس فوریه 1919 دبیرجان واگهورن.
تعداد تقریبی اعضاء 120 نفر ـ محل تشکیل جلسات کلیسای مسیحیان واقع در خیابان قوام السلطنه (3) ـ لژ تهران.
شماره 1541 ق.
اس.
تأسیس آوریل 1958 استاد محمود فرمند.
تعداد تقریبی اعضاء 230 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن رازی واقع در بن بست انوشیروان دادگر پلاک 66.
(4) ـ لژ کورش.
1 شماره 1574 ق.
اس.
اسکاتلند.
تأسیس دسامبر 1960 استاد سیدحسن مصطفوی.
تعداد اعضا به طور تقریب 160 نفر.
محل تشکیل جلسات انجمن رازی (5) ـ لژ خیام.
2 شماره 1585 ق.
اس.
اسکاتلند.
تأسیس 1961 مسئول دکتر عدل نخستین.
تعداد تقریبی اعضاء 70 نفر محل تشکیل جلسات انجمن رازی.
(6) ـ لژ آریا.
3 شماره 1622 اس.
تهران.
تأسیس اکتبر 1966 استاد محمد مجلسی.
تعداد تقریبی اعضا 60 نفر.
محل تشکیل جلسات انجمن رازی.
(7) ـ لژ ژاندارک.
4 شماره 1608 ق.
اس.
اسکاتلند.
تأسیس مه 1967 استاد دکتر مهدی میرزا حسابی.
تعداد تقریبی اعضا 30 نفر محل تشکیل جلسات انجمن رازی (8) ـ لژ نور.
5 شماره 1631 ق.
اس.
اسکاتلند.
تأسیس ژوئن 1967 استاد دکتر سید حسن امامی.
تعداد تقریبی اعضا 30 نفر محل تشکیل جلسات انجمن رازی (9) ـ لژ اهواز.
شماره 1627 ق.
اس.
تهران.
تأسیس ژوئن 1967 استاد علی اصغر ادیب محمدی.
تعداد تقریبی اعضا 20 نفر محل تشکیل جلسات انجمن رازی (10) ـ لژ خوزستان.
شماره 1623 به مسئولیت نصراللّه آذری.
تعداد تقریبی اعضا 20 نفر محل تشکیل جلسات اهواز.
(11) ـ لژ اصفهان.
شماره 1610 به مسئولیت محمدرضا برومند.
تعداد تقریبی اعضا 15 نفر.
محل تشکیل جلسات اصفهان.
ضمنا جلسات لژهای فوق الذکر در پوشش انجمن طرفداران حکیم ذکریای رازی (واقع در خیابان شاهرضا.
بن بست انوشیروان دادگر شماره 66) تشکیل و اخیرا نیز شعبه این انجمن تحت همین نام جهت پوشش جلسات لژ خوزستان در اهواز تأسیس و آغاز به کار نموده است.
ب ـ لژهای وابسته به گرانداوریان (شرق اعظم) فرانسه : (1) ـ لژ مولوی.
شماره 49 ـ دبیر عیسی مالک ـ تعداد تقریبی اعضاء 120 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن ابوعلی سینا (خیابان بهارستان شماره 410) (2) لژ ابوعلی سینا (ابن سینا) به مسئولیت دکتر سعید مالک تعداد تقریبی اعضا 60 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن فوق الذکر (3) لژ بزرگ ناحیه ایران.
به مسئولیت دکتر سعید مالک.
تعداد تقریبی اعضا 45 نفر ـ محل تشکیل جلسات نشانی فوق (4) لژ سعدی.
شماره 66 ـ دبیر موسی آبتین ـ تعداد تقریبی اعضا 40 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن فوق (5) ـ لژ کسری.
شماره 102 ـ دبیر دکتر عباس بابک ـ تعداد تقریبی اعضا 30 نفر ـ محل تشکیل جلسات نشانی فوق (6) ـ لژ مزدا.
شماره 79 دبیر محسن کلانتری ـ تعداد تقریبی اعضا 30 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن مذکور.
(7) ـ لژ فروغی.
شماره 67 به دبیری مسعود فروغی ـ تعداد تقریبی اعضا 15 نفر ـ محل تشکیل جلسات انجمن فوق الذکر (8) ـ لژ شمس تبریزی ـ به مسئولیت مرندیان کارمند شرکت ملی نفت ایران تعداد تقریبی اعضا 35 نفر ـ محل تشکیل جلسات تبریز.
(9) ـ لژ حافظ ـ به مسئولیت محمد نادری ـ تعداد تقریبی اعضا 15 نفر محل تشکیل جلسات شیراز.
ضمنا در تاریخ 25 /2 /47 جلسه ای با شرکت حدود چهل نفر در منزل سرلشکر بازنشسته میر جلالی (سناتور) تشکیل که در این جلسه اساسنامه انجمن طرفداران خواجه نصیر طوسی ـ غزالی ـ ابوریحان بیرونی و سنائی (پوششی است برای لژهای فراماسونری درجات بالا) تدوین و تاکنون فقط انجمن طرفداران خواجه نصیر طوسی به ثبت رسیده و اعضا هیئت مدیره آن به شرح زیر انتخاب گردیده اند : ـ سرلشکر بازنشسته محمود میر جلالی (سناتور) ـ رئیس انجمن ـ دکتر محمود ضیائی نماینده مجلس شورای ملی ـ خزانه دار ـ دکتر محمود هومن استاد دانشسرای عالی ـ دبیر ـ دکتر ناصر یگانه وزیر مشاور ـ عضو ـ دکتر منوچهر تسلیمی معاون وزیر اطلاعات ـ عضو پ ـ لژ ایران چاپیتر 410 وابسته به فراماسونری امریکا : اولین جلسه این لژ در سال 1962 در محل کلوپ امریکائیان تشکیل گردیده تعداد تقریبی اعضا این لژ حدود 70 نفر بوده و به موجب دستور مقامات امنیت سفارت امریکا اعضا این لژ حق شرکت و عضویت در لژهای فراماسونری فرانسه انگلستان و آلمان را ندارند.
ت ـ لژهای وابسته به گراند لژ آلمان : لژهای فراماسونری وابسته به گراند لژ آلمان که به علت رعایت حداکثر احتیاطات حفاظتی به لژهای بسته معروف می باشند عبارتند از : 1) ـ لژ ستاره سحر ـ مسئول مهندس جعفر شریف امامی 2) ـ لژ ناهید ـ مسئول دکتر امیر سعید حکمت 3) ـ لژ تابنده ـ مسئول دکتر امیر سعید حکمت ضمنا محل تشکیل جلسات لژهای موصوف در منزل دکتر امیر سعید حکمت می باشد.
ت ـ لژهای مستقل ایران (مهر ـ آفتاب ـ صفا ـ وفا) : این لژها در بدو امر به گراند لژ آلمان وابستگی داشته و سه سال قبل استقلال خویش را اعلام و با اینکه این استقلال ابتدا مورد موافقت گراند لژ مذکور قرار گرفت لیکن با مذاکراتی که مهندس جعفر شریف امامی ـ دکتر امیر سعید حکمت ـ اشرف احمدی ـ ابوالحسن معدل با گراند لژ آلمان به عمل آوردند کماکان وابستگی خویش را به گراند لژ مذکور اعلام و در نتیجه به این دلیل که موافقتنامه مذکور خلاف قوانین فراماسونری جهانی تشخیص داده می شد لذا از نظر مقررات ماسونی لژهای چهارگانه فوق الذکر غیرقانونی اعلام و به لژهای غیر منظم مشهور گردیده اند.
به طوری که علاوه بر قطع ارتباطات معمولی و حذف نام این چهار لژ از اساسنامه های فراماسونری جهانی ملاقاتهای خصوصی ماسونهای جهانی نیز با اعضا لژهای چهارگانه ممنوع گردیده است.
ضمنا لژهای موصوف که در حال حاضر جلسات خود را در محل انجمن اخوت واقع در خیابان فردوسی تشکیل می دهند دارای موقعیت به شرح زیر می باشند : (1) ـ لژ مهر ـ دبیر سیدحسن تقی زاده ـ تعداد تقریبی اعضا 42 نفر (2) ـ لژ آفتاب ـ دبیر محمدتقی اسکندانی تعداد تقریبی اعضا 30 نفر (3) ـ لژ صفا ـ دبیر عبداللّه انتظام ـ تعداد تقریبی اعضا 53 نفر (4) ـ لژ وفا ـ دبیر نصراللّه (مختارالملک) صبا تعداد تقریبی اعضا 25 نفر 2ـ قدرت و امکانات : الف ـ قدرت نفری : تعداد اعضای لژهای مختلفه تشکیلات فراماسونری در ایران حدود 1300 نفر می باشد که از این عده در حال حاضر 21 نفر نماینده مجلس شورای ملی ـ 10 نفر سناتور ـ 6 نفر از هیئت وزراء و بقیه از شخصیتهای مؤثر و متنفذ مملکتی بوده که برخی از آنان به درجه استاد اعظم که از سمت های ممتاز این تشکیلات می باشد ارتقاء یافته و سایرین در درجات : درجه 1 (کارآموز) درجه 2 (کاریار) درجه 3 (استاد) انجام وظیفه می نمایند.
ضمنا هر استاد مدت یک سال استاد اکتیولژ بوده و پس از یکسال بنابر فعالیتی که از خود نشان دهد به سمت استاد پیشین که دارای درجه ممتازی می باشد برگزیده می گردد.
ب ـ قدرت مالی : وضع مالی تشکیلات فراماسونری در ایران که بودجه آن از طریق اخذ حق عضویت از اعضا (مبلغ پرداختی هر عضو حداقل پنج هزار ریال در سال می باشد) صورت می گیرد بسیار خوب بوده و در برخی از جلسات منعقده به منظور رفع احتیاجات خود مبالغ هفتگی جمع آوری می گردد به طوری که اخیرا به منظور دعوت از عده ای از ماسونهای جهانی قریب پنج میلیون ریال از اعضا اخذ گردیده است.
3ـ روابط تبلیغات و انتشارات : ماسونهای ایرانی با ماسونهای جهانی (انگلستان ـ فرانسه ـ آلمان) ارتباط داشته و اخبار لژهای تابعه طی بولتنهای مخصوصی که با علامت xx مشخص می باشد جهت لژهای مادر (گراند لژ اسکاتلند ـ گرانداوریان فرانسه ـ گراند لژ آلمان) ارسال می گردد.
4ـ میزان نفوذ : وجود ماسونهای متنفذ و مؤثر و نیز وابستگی برخی از جمعیتها مانند : کلوپ روتاری ـ باشگاه لاینز و دانیرز کلوپ به فراماسونها موجب گردیده تا این تشکیلات از نفوذ قابل توجهی در شئون مختلف مملکتی برخوردار باشد.
تحولات اخیر : پس از انشعاب در لژهای فراماسونری آلمان و استقلال چهار لژ (مهر ـ آفتاب ـ صفا ـ وفا) تحت عنوان لژ مستقل ملی ایران عبداللّه انتظام دبیر لژ صفا به نمایندگی از طرف لژهای چهارگانه به پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر شرفیاب و استدعا می نماید سایر لژهای موجود در ایران که وابستگی خارجی دارند از این اقدام تبعیت نموده و بدون هیچگونه وابستگی به کشورهای خارج لژی تحت عنوان «لژ بزرگ ملی ایران» تأسیس گردد که این تقاضا مورد تأیید معظم له واقع و موافقت فرمودند تا از بین نمایندگان معرفی شده از لژهای مادر (سیدحسن امامی و حسین شقاقی) از طرف لژهای انگلستان ـ دکتر سعید مالک و مصطفی تجدد به نمایندگی از طرف لژهای فرانسه ـ به پیشگاه ملوکانه مهندس جعفر شریف امامی و امیرسعید حکمت از طرف گراند لژ آلمان) به پیشگاه ملوکانه مهندس جعفر شریف امامی به سرپرستی لژ بزرگ ایران برگزیده شود.
پس از صدور اوامر جهان مطاع اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر جلساتی مرکب از دکتر سعید مالک به نمایندگی از طرف لژهای وابسته به فرانسه ـ کریستوفرایزک فری به نمایندگی لژهای اسکاتلند و مهندس جعفر شریف امامی به نمایندگی گراندلژ آلمان تشکیل می گردد از آنجا که این لژها از نظر قواعد و قوانین فراماسونری جهانی نمی توانند بدون نظر مراکز جهانی خویش هیچگونه تصمیمی اتخاذ نمایند بدین لحاظ تصمیم گرفته می شود که هر یک از آنها جداگانه در این مورد با مراکز ماسونی مربوط به خود مکاتبه نمایند لیکن با توجه به قرار داد منعقده در سال 9192 بین فراماسونهای فرانسوی ـ انگلیسی و آلمانی (به موجب این قرارداد لژهایی می توانند به سازمانهای جهانی فراماسونری وابسته باشند که برتری و سیادت آن را قبول داشته و از گراند لژهای موصوف فرمان تأسیس گرفته باشند) تاکنون استقلال این لژها در ایران مورد موافقت مراکز ماسونی جهانی قرار نگرفته است.
از طرفی چون اوامر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به منظور استقلال لژهای ایرانی و عدم وابستگیهای خارجی شرفصدور یافته بود لذا کارگردانان لژهای مزبور در ایران بین خود توافق نمودند که به جای جدا شدن از لژهای جهانی لژی تحت عنوان «گراند لژ ایران» تشکیل و یکی از استادان اعظم ماسونی ایرانی را به سمت استاد اعظم این گراند لژ انتخاب نمایند لیکن تاکنون نیز این موضوع مورد موافقت مراکز ماسونی فوق الذکر قرار نگرفته و این سازمان جهانی کماکان کریستوفرایزک فری تبعه انگلستان را به سمت و مقام (ناظر اعظم) که از طرف سازمان فراماسونری اسکاتلند تعیین گردیده به رسمیت شناخته و هیچ گونه تغییری در این انتصاب نداده اند از طرفی دیگر اکنون که موضوع تشکیل لژ بزرگ ملی ایران پیش آمده موضوع الحاق چهارگانه (مهر ـ آفتاب ـ صفا ـ وفا) به لژ بزرگ مزبور عملی نمی باشد زیرا از نظر فراماسونری جهانی پذیرفتن اعضا لژهای غیر قانونی غیر ممکن بوده مگر آنکه اعضا این چهار لژ مستعفی شده و بار دیگر به لژهای موجود در ایران پذیرفته شوند که آن هم از نظر مقررات ماسونی جهانی دست کم چهار سال وقت لازم دارد زیرا طبق این مقررات لژهای وابسته فقط طبق سهمیه ای که برای آنها تعیین شده می توانند عضو جدید بپذیرند که با این ترتیب الحاق همه اعضا لژهای چهارگانه به لژ مورد بحث عملی نمی باشد.
به هر حال این موضوع باعث شده تا بار دیگر مسئله اتحاد لژهای فراماسونری در ایران به تعویق افتد و تا سال فعالیت ماسونی جدید (1968 ـ 1969 مطابق با اول مهر ماه 1347 الی خرداد ماه 1348) لژهای فراماسونری انگلیسی ـ آلمانی ـ فرانسوی ـ کماکان زیر نظر لژهای جهانی خود به فعالیت ادامه دهند.
توضیحات سند:
1ـ لژ کورش سومین لژ فارسی زبان وابسته به گراند لژ اسکاتلند بود تأسیس آن 9 آذر ماه 1339 در تهران (کلیسای انجیلی) صورت گرفت.خاصه آن که این لژ زیر نظر استادان انگلیسی لژ روشنایی گشایش یافت.
بنیان گذاران عبارت بودند از : دکتر علی پرتو ـ حسین رامتین ـ یوسف مازندی ـ فتح اله فرود ـ عبدالحسین راجی ـ استادان لژ و چهره های برجسته آن : دکتر مرشدزاده ـ علی اصغر بختیار ـ مهندس رضارزم آراء ـ علی اصغر اربابی ـ هرمز پیرنیا ـ دکتر احمد علی آبادی ـ عبداللّه والا فراموشخانه و فراماسونری در ایران، ج 3، رائین 2ـ لژ خیام دومین لژ فارسی گراند لژ اسکاتلند می باشد.
تأسیس آن در سال 1341 و چهره های برجسته آن : احمد علی آبادی ـ باقر عاملی ـ ناصر یگانه ـ هوشنگ رام ـ دکتر امیر حکمت ج سوم، رائین 3ـ لژ آریا در چهاردهم اردیبهشت توسط جمال کاشانی عضو کنسرسیوم نفت و باجناق یوسف مازندی تأسیس شد.
این لژ روزهای دومین سه شنبه هر ماه مسیحی در باشگاه رازی تشکیل جلسه می داد دبیرخانه و نماینده لژ در ایران پرویز علا، فرزند حسین علا بود.
ج سوم، رائین 4ـ لژ ژاندارک در سال 1346 توسط محمد کشاورزیان صورت گرفت.
چهره های مهم آن : حیدرعلی ارفع ـ فیروز عدل ـ محمد فرهمند ـ فتح اله ستوده ـ عبدالحمید بختیار ـ کاظم شایان...
ج سوم، رائین 5ـ لژ نور نهمین لژ فارسی زبان فراماسونری انگلیسی در ایران بود.
اولین سند مربوطه به 13 /3 /1346 می باشد.
ناظر اعظم این لژ «کریستوفر اسحق فری» یهودی الاصل بود.
دکتر سیدحسن امامی از اعضای برجسته آن و از دیگر عناصرش اشخاص زیر را می توان نام برد : مهندس حسین شقاقی ـ پرویز کاظمینی ـ دکتر توران ـ دکتر مرشدزاده ـ رضا جعفری ـ علی اصغر بختیار ـ سرتیپ رحیم صفاری ج سوم، رائین