گزارش
تاریخ سند: 11 تیر 1329
گزارش
متن سند:
تاریخ: 11 /4 /1329گزارش
طبق گزارش مأمور ویژه ساعت ۱۴ روز گذشته عده‌ای از کسبه و اهالی محل به منزل سیدابوالقاسم کاشانی رفته و پس از ادای نماز متفرق گردیده‌اند. از ساعت ۱۹ نیز متدرجاً عده‌ای از اصناف و کسبه بازار در منزل نامبرده اجتماع و پس از انجام فرائض مذهبی ابتدا شخصی به نام مهدی قمی به منبر رفته شرحی در اطراف شجاعت حضرت امام حسین [ع] بیان و ضمناً مردم را به مبارزه در راه دین و مقاومت در برابر زور و قلدری دعوت نموده است. سپس شیخ خوشدل قطعه شعری را که در وصف شجاعت سید حسین امامی(۱) قاتل مرحوم هژیر و انتقاد از حکومت دیکتاتوری و قلدری ساخته بود قرائت نمود. در ساعت ۲۱، خود کاشانی به منبر رفته ضمن سخنرانی، جناب آقای نخست‌وزیر و رئیس شهربانی و حکومت دیکتاتوری را سخت مورد حمله و انتقاد قرار داده(2) و پس از اشاره به مبارزه و مخالفت با مرحوم هژیر و تبعید خود، بعضی عبارات موهن نسبت به رئیس شهربانی ادا کرد، دولت فعلی را یک دولت زور و قلدری خوانده و در خاتمه خطاب به حضار اظهار نمود. آقایان رفقای بازاری شما، تصمیم گرفته‌اند فردا دکان‌های خود را بسته و شروع به مبارزه نمایند آیا شما هم حاضر هستید یا خیر؟ عده‌ای از بین جمعیت پاسخ دادند تا جان در بدن داریم هر امری بکنید اطاعت می‌کنیم.
خلاصه نامبرده قریب یک ساعت و نیم جمعیت را به جهاد و مبارزه بر ضد دولت فعلی و هیئت حاکمه تحریک نموده و آنها را تحت تأثیر بیانات خود قرار داده بود. مجلس مذکور تا یک ساعت بعد از نصف شب ادامه داشت و در این موقع کاشانی به اندرون منزل رفته و جمعیت متفرق گردید. عده‌ای از بازاری‌ها به یکدیگر می‌گفتند رفقا فراموش نکنید فردا بازار تعطیل است و باید برای اعتراض به مجلس برویم و تکلیف خودمان را با این دولت تعیین کنیم.
توضیحات سند:
1- سید حسین امامی: در سال ۱۳۰۳ ﻫ ش در یکی از خانواده‌های مذهبی و متدین در جنوب شهر تهران متولد شد. عصر اختناق و اسلام ستیزی رضاخان، وی را همچون دیگر اعضای فدائیان اسلام آزرده خاطر کرد، در دوران نوجوانی با نواب صفوی آشنا شد. پس از مناظره صفوی با کسروی، حسین امامی مأموریت پیدا می‌کند تا کسروی را در دادگستری به قتل برساند. این حکم در روز ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ عملی گردید. پس از دستگیری حسین امامی، عده‌ای از مردم در تظاهرات گسترده‌ای خواهان آزادی وی شدند لذا دولت وقت مجبور به رهائی وی گردید. امامی در ۱۲ آبان ماه ۱۳۲۸ نیز عبدالحسین هژیر را به قتل رساند. پس از انجام عملیات، دستگیر و بعد از پنج روز به شهادت رسید.۲- در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۲۹ آیت‌الله کاشانی و جبهه ملی اعلامیه‌هائی علیه نخست‌وزیری رزم‌آرا صادر کردند. در روز ۸ دی ماه ۱۳۲۹ برحسب دعوت آیت‌الله کاشانی میتینگ عظیمی با حضور چند هزار نفر در میدان بهارستان تشکیل گردید و ناطقین هر دسته با احساسات شدیدی علیه اقدامات دولت و شرکت نفت و تضیقاتی که بدین منظور بر مطبوعات وارد می‌گردد، سخنرانی شایان تحسینی نمودند و همین طور در روز ۶ بهمن ماه میتینگ بزرگی بنا به دعوت آیت‌الله کاشانی در مسجدامام خمینی (بازار تهران)، از طرف بازرگانان واصناف برپا شد. در این گردهمائی مردم خواستار ملی شدن صنعت نفت شدند. که رزم‌آرا مخالف این جریانات بود. همین طور بعد از قتل رزم‌آرا در روز ۱۷ اسفندماه ۱۳۲۹ آیت‌الله کاشانی در یک مصاحبه با خبرنگاران خارجی قتل رزم‌آرا را واجب دانست و خلیل طهماسبی را منجی ملت ایران معرفی کرد.