تاریخ سند: 25 فروردین 1357
یک طغری پاکت محتوی دو برگ فتوکپی اعلامیه به نام خبرنامه اتحاد نیروهای جبهه ملی شماره ویژه چهاردهم اسفند
متن سند:
از: مشهد تاریخ: 25 /1 /2537[1357]
به: 312 شماره: 5300/ ﻫ 1
گزارش خبر
یک طغری پاکت محتوی دو برگ فتوکپی اعلامیه به نام خبرنامه اتحاد نیروهای جبهه ملی شماره ویژه چهاردهم اسفند 1356 که عکس دکتر مصدق1 روی آن چاپ شده، توسط پست برای شهرداری بجنورد ارسال شده.
فرستنده آدرس خود را سرخس خیابان پهلوی بزرگ‌‌زاده قید نموده است.
نظریه چهارشنبه . اعلامیه مضره تشخیص داده شد و از توزیع آن جلوگیری و تحقیقات پیرامون شناسائی فرستنده آن ادامه دارد.
شیخان
محترماً به استحضار می‌رساند. 26 /1 /37
فرستنده و گیرنده را شناسائی نمایند. ثابتی 26 /1 /37
توضیحات سند:
1. دکتر محمد مصدق، ملقب به مصدق‌السلطنه فرزند میرزاهدایت در سال 1261ش. در یک خانواده اشرافی در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. وى در سن 17 سالگى مستوفى خراسان شد. تحصیلات مقدماتى را در تهران به انجام رسانید و در سال 1287 براى تحصیلات عالیه به پاریس رفت. بعد از اتمام دوره مدرسه علوم سیاسى پاریس، به دانشگاه توشاش سوئیس وارد شد و در سال 1293 با اخذ درجه‌ی دکترى در حقوق، به ایران بازگشت. مصدق چون مخالف قرارداد 1919 ایران و انگلیس بود، در بهار 1298 به سوئیس بازگشت و قصد داشت در آنجا مشغول کار شود که کابینه‌ی مشیرالدوله براى تصدى وزارت دادگسترى از وى دعوت کرد. وی در حین مراجعت به ایران در پائیز 1299 به حکومت فارس منصوب شد. با این همه در همان سال از شناسایى کودتاى «سیدضیاءالدین طباطبائى» امتناع ورزید. پس از سقوط سیدضیاءالدین در سال1300 به وزارت دارایى منصوب شد و به اصلاحات در این وزارتخانه پرداخت. در سال 1301 به حکومت آذربایجان دست یافت و بعد از چندى به علت عدم موافقت دولت مرکزى با نظریات او از این سمت استعفا داد. در سال 1302 وزیر امور خارجه شد. در سال 1303 در دوره‌ی پنجم قانون‌گذاری به نمایندگى مردم تهران در مجلس شوراى ملى انتخاب شد و در این دوره با واگذارى سلطنت به سردار سپه مخالفت کرد. در دوره‌ی ششم مجدداً به وکالت مجلس از طرف مردم تهران انتخاب شد و ضمن مخالفت با تشکیل مجلس مؤسسان، پس از اتمام این دوره چون دولت در انتخابات مجلس دخالت کرد، از سیاست کناره گرفت و در قریه احمدآباد در غرب تهران اقامت گزید. مصدق با اینکه به‌کلی از سیاست کناره گرفته بود، در چهارم تیرماه 1319 به‌وسیله‌ی شهربانى تهران توقیف و پس از اعزام به بیرجند، تا آذرماه همان سال در زندان عمومى آن شهر محبوس بود. سپس مجدداً به احمدآباد تبعید شد. پس از وقایع شهریور 1320 در دوره چهاردهم و شانزدهم بار دیگر از طرف مردم تهران به وکالت مجلس شوراى ملى انتخاب گردید. در این دوره براى استیفاى حقوق ایران از شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت انگلستان جبهه‌ی ملى را تشکیل داد و به مبارزه پرداخت تا اینکه در 29 اسفند 1329 قانون ملى شدن صنعت نفت به تصویب مجلس شوراى ملى رسید. در اردیبهشت 1330 براى اجراى این قانون و خلع ید از شرکت نفت سابق، نخست‌وزیرى ایران را قبول کرد. موفقیت مصدق در جریان نهضت ملى شدن نفت، مرهون حمایت‌ها و پشتیبانی‌هاى روحانیون و نیروهاى مذهبى بود که در رأس آن‌ها سیدابوالقاسم آیت‌الله کاشانى قرار داشت، اما بروز اختلاف میان آیت‌الله کاشانى و مصدق ـ که با تفکرات لیبرالیستى و ملى‌گرایى همواره مدافع جدایى دین از سیاست بود ـ موجب شد که حکومت شاه با همکارى سازمان‌های اطلاعاتی سیا و اینتلیجنت سرویس نقشه‌هایى را براى سرنگونى حکومت مصدق طرح‌ریزى کند. در تیرماه 1331 با اینکه مجلس جدید (دوره هفدهم) به نخست‌وزیرى او رأى تمایل داده بود، به سبب اختلاف‌نظر با محمدرضا پهلوى براى تصدى وزارت دفاع ملى، از تشکیل دولت جدید استنکاف کرد و شاه، قوام‌السلطنه را به نخست‌وزیرى منصوب نمود، ولى با قیام ملت در سی تیر همان سال به رهبرى آیت‌الله کاشانى، شاه مجدداً او را به نخست‌وزیرى برگزید. در 28 مرداد 1332 دولت مصدق سقوط کرد و او پس از محاکمه در یک دادگاه نظامى، به 3 سال زندان محکوم شد. مصدق در شهریور 1335 از زندان آزاد شد و در احمدآباد تحت نظر قرار گرفت. وی در 14 اسفند 1346 بر اثر بیمارى درگذشت.
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 11 صفحه 370
