متصدى محترم ارکان حرب کل قشون
متصدى محترم ارکان حرب کل قشون
متن سند:
شیروخورشیدطهران
ورقه تلگراف ایالت نظامى آذربایجان
متصدى محترم ارکان حرب کل قشون
مقتضى است به عرض برسانید آقایان مفصله در ذیل با تصویب و توافق نظر امارت محترم لشکر شمالغربى براى انجمن نظار انتخاب و به وزارت جلیله داخله معرفى شدند: ذکاءالدّوله1،-صدق‌السلطنه، مترجم‌الدوله، حاج میرزا کاظم آقا، عزت‌اللّه خان، حاج محمدجعفر اصفهانى، حاج محمدآقا حریرى و حاج عدل‌الملک که از طرف ایالت نماینده خواهد بود، شروع به کار نموده‌اند.
3 قوس ـ 77
امیرلشکر ـ اسماعیل
[حاشیه] : رمز شد.
توضیحات سند:
1-غفارى، سهام‌الدین [ذکاءالدوله] سهام‌الدین غفارى در سال 1265 ه ش در تهران به دنیا آمد. وى در رشته علوم سیاسى و اقتصادى تحصیل کرده و داراى مدرک دکترا بود. در حدود سالهاى 1305 به بعد که تیمورتاش حزب اتفاق و ترقى را تشکیل داد، ذکاءالدوله و-برادرش از مؤسسان آن حزب بودند. پس از قتل تیمورتاش در زندان، او نیز مورد سوءظن واقع شد. هنگامى که در سال 1318 محسن جهانسوزى و عده‌اى از افسران به جرم توطئه علیه رضاشاه دستگیر و زندانى شدند، محسن جهانسوزى علیه غفارى، اعتراضاتى کرده و گفته بود که غفارى، استاد دانشگاه حقوق، در کلاس از اوضاع اقتصادى کشور و راه‌آهن و وضعیت تمدن و اخلاق ملت و کثرت فحشا انتقاد مى‌کرده است. بعد هم او را به خانه خویش دعوت کرده و باز درباره همین مسائل با او گفتگوهایى کرده است. بر همین اساس غفارى نیز دستگیر و زندانى شد. او در بازجویى‌هاى خود به روش سیاسى کشور انتقاد مى‌کند و مى‌گوید: «همکارى ایران و آلمان به نفع ایران نیست.» همچنین درباره رابطه با محسن جهانسوزى مى‌گوید: «هنگامى که او دانشجوى دانشکده حقوق بوده در ضمن تدریس جغرافیاى اقتصادى و تاریخ دیپلماسى، من باب مثال شاید چنین اظهاراتى کرده باشم ولى به هیچ وجه از دولت و پادشاه تنقیدى نکرده و-سوءنیتى در بین نبوده و از عملیات این شخص اطلاعى ندارم.» دادگاه نظامى سهام‌الدین غفارى را تبرئه کرد و به شهربانى ابلاغ شد. اما سرپاس مختارى، رئیس شهربانى وقت، که مى‌خواست دیکتاتور بودن خود را حفظ کند، دستور داد گزارشى مبنى بر وجود دلایل و مدارک علیه غفارى تهیه شود. بر اثر این اقدام مختارى، دادگاه تجدیدنظر دادرسى ارتش غفارى را به سه ماه حبس محکوم کرد. مختارى حتى بعد از پایان مدت محکومیت غفارى وى را آزاد نکرد و دو ماه و نیم دیگر نیز او را حبس کرد. بالاخره پس از وقایع شهریور 1320 سهام‌الدین غفارى از زندان آزاد شد.مسولیتهایى که غفارى در طول حیاتش به عهده گرفته بود عبارت بودند از:
معلمى مدرسه دارالفنون، مدیریت معادن و جنگل‌ها در وزارت فواید عامه، ریاست اداره تعلیمات عمومى وزارت معارف، ریاست اداره تفتیش کل و مدیریت انطباعات وزارت معارف، حکمرانى مازندران، عضویت شوراى عالى فرهنگ، وزیر مختارى ایران در سویس از سال 1297 تا 1303 ه ش، نماینده دوم ایران در جامعه اتفاق ملل، نماینده ایران در کنفرانس مشاغل و کنفرانس صلیب سرخ در ژنو، استاد علوم اقتصادى و تاریخ دیپلماسى در دانشسراى عالى و دانشکده حقوق، ریاست دانشکده صنعتى و هنرستان‌ها در وزارت پیشه و هنر، استاد دانشگاه جنگ و دانشکده افسرى.
(معتضد، خسرو. پلیس سیاسى؛ سیفى فمى تفرشى، مرتضى. پلیس خفیه ایران؛ سالنامه دنیا، سال نوزدهم؛ لویى رابینو. دیپلماتها و کنسولهاى ایران و انگلیس، ترجمه غلامحسین میرزاصالح)