تاریخ سند: 16 خرداد 1343
موضوع: طلبهای معروف به ربانی
متن سند:
موضوع: طلبهای معروف به ربانی تاریخ: 16 /3 /43
محل: کاشان شماره: 5872 /8 الف
برابر اطلاع واصله طلبهای به نام ربانی در اوایل ماه محرم وارد کاشان شده و در ساعت ۹ صبح 1 /3 /43 در محلی به نام حبیب موسی واقع در مسجد پشت مشهد کاشان بدون اجازه صاحب مجلس منبر رفته و به دولت سابق1 حمله نموده است که بلافاصله از طریق شهربانی استان دستور دستگیری طلبه مزبور به شهربانی کاشان داده میشود. نامبرده را پس از دو روز زندانی در شهربانی کاشان روانه قم مینمایند در مجلس عزاداری مزبور آقایان دکتر رضوانی۲ نماینده مجلس شورای ملی از کاشان. یکی از پزشکان بهداری کاشان و آقای آریننژاد رئیس اوقاف کاشان حضور داشتند.
یک برگ جهت ساواک قم ارسال چگونگی را اعلام دارند. 16 /3 /43
امور اجتماعی ـ احزاب چپ 28 /3 /43
گیرندگان: اداره کل سوم بخش ۳۲۱
ساواک قم جهت اعلام چگونگی
توضیحات سند:
1- منظور دولت اسدالله علم است که از ۲۸ تیر ۱۳۴۱ تا اسفند ۱۳۴۲ بر سر کار بود. علم از رجال درباری متنفذ و مورد اعتماد شاه بود. او پسر محمدابراهیم خان شوکتالملک (علم) است. خانواده شوکتالملک از خوانین ملاک بیرجند هستند که از دوره ناصرالدین شاه قاجار بر جنوب خراسان و حتی سیستان حکمرانی میکردند و با انگلستان رابطه بسیار نزدیکی داشتند. محمدابراهیم خان شوکتالملک در جنگ جهانی اول کمک شایانی به دولت انگلستان کرد. اسدالله علم پس از شهریور ۱۳۲۰ با نزدیکی به محمدرضا شاه، وارد گود سیاست گردید و به سرعت مدارج ترقی را پیمود. در سال ۱۳۲۴ ش به فرمان قوامالسلطنه، نخستوزیر استاندار سیستان و بلوچستان گردید. در ۱۳۲۸ ش به توصیه و اصرار شاه در کابینه ساعد و علی منصور به وزارت کشور رسید و سال بعد در کابینه رزمآرا وزیر کار شد. ارتباط و نزدیکی علم با دولت انگلستان سبب شد تا دکتر مصدق در دوران نخستوزیریاش او را به بیرجند تبعید کند و از دربار دورش سازد. اما بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علم به مرکز قدرت پیوست. روحیه انقیاد و اطاعتپذیری از شاه، او را تبدیل به مهره سیاسی معتمد رژیم بعد از کودتا کرد. در سالهای پایانی دهه ۳۰ شمسی به فرمان محمدرضا شاه حزب مردم را ایجاد کرد تا با حزب دولت ساز دیگری به نام ملیون به رهبری منوچهر اقبال رقابت کند. علم پس از آن که شاه از کاخ سفید جواز برکناری علی امینی را دریافت کرد در ۲۸ تیر ۱۳۴۱ به نخستوزیری رسید حوادث و اتفاقات بسیار مهمی در دوران نوزدهماهه نخستوزیری علم رویداد که از آن جمله است: تصویب قانون تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی که با مخالفت شدید حضرت امام(ره) و جامعه روحانیت مواجه شد و شاه و نخستوزیر گوش به فرمانش مجبور به عقبنشینی و لغو این لایحه شدند؛ برگزاری رفراندوم لوایح ششگانه موسوم به انقلاب سفید در ۶ بهمن ۱۳۴۱ که مجدداً با مخالفت حضرت امام(ره) و دیگر مراجع و علما روبرو گردید. حمله به مدرسه فیضیه در ۲ فروردین ۱۳۴۲؛ دستگیری امام خمینی(ره) و قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲؛ قیام عشایر جنوب و سرکوبی آن، اصلاح قانون انتخابات دوره ۲۱ مجلس شورای ملی. علم در ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ از مسند نخستوزیری کنار گذارده شد و حسنعلی منصور جانشین وی گردید. او پس از آن مدتی رئیس دانشگاه شیراز بود و در آبان ۱۳۴۵ جانشین حسین قدس نخعی وزیر دربار شد و در سالهایی که محمدرضا شاه سر مست از قدرت بود وی ندیم و نزدیکترین مشاور شاه بود. اسدالله علم در مرداد ۱۳۵۶ هنگامی که سیاست فضای باز آمریکایی دامن رژیم را گرفت از پست وزارت دربار برکنار و امیر عباس هویدا جانشین او شد. علم در فروردین ۱۳۵۷ به سبب بیماری سرطان جان سپرد. (دولتهای ایران از میرزا نصرالله مشیرالدوله تا میرحسین موسوی بر اساس دفتر ثبت کابینههای نخستوزیری، ص ۳۰۲ ـ ۳۰۰).
۲- محمد رضوانی فرزند رضا در سال ۱۳۰۲ ش در کاشان به دنیا آمد. پدرش بازرگان بود. پس از اخذ دیپلم برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در ۱۳۴۰ به اخذ مدرک دکتری در رشته صنعت و بازرگانی نائل آمد. وی در دورههای ۲۱ و ۲۲ مجلس شورای ملی نماینده کاشان و نطنز بود و در دوره ۲۴ از حوزه انتخابیه قم به مجلس راه پیدا کرد. او همچنین در حزب ایران نوین عضویت داشت.
منبع:
کتاب
آیتالله حاج شیخ مهدی ربانی املشی به روایت اسناد ساواک صفحه 22