گزارش وقایع روزانه
تاریخ سند: 13 اسفند 1353
گزارش وقایع روزانه
متن سند:
[به]: 312 محترما به استحضار می رساند: 1ـ برابر اعلام ساواک استان گیلان: عده ای از روحانیون تراز اول آستانه اشرفیه از جمله سید عبداله ضیائی نیا1، حاج میرحسینی، حاج سید مهدی میرجوادی، علی علیپور، حاج بحرالعلوم2 با وجود اینکه قبلا از طریق شهرداری آستانه به آنها ابلاغ و نیز از طریق آگهی اعلام شده بود که در مراسم نیایش روز 15 بهمن در مسجد جنب حرم آستانه شرکت نمایند لذا هیچیک از نامبردگان در مراسم فوق شرکت ننموده اند.2ـ گزارشات واصله از ساواک تهران حاکیست: الف ـ سید مرتضی کشمیری رضوی3 که معمم بوده و به شغل کتابفروشی در خیابان ناصر خسرو اشتغال دارد اخیرا کتابی به نام مع الرجال الفکر (با مردان اندیشمند) به زبان عربی نوشته و در مصر چاپ نموده و قرار بوده به ایران ارسال گردد لیکن مقامات امنیتی مصری از موضوع مطلع و از فرستادن کتاب مذکور به ایران ممانعت نموده اند.
گفته می شود در کتاب مذکور نویسنده مباحثاتی با مصریها نموده و بعد آن را به صورت کتابی درآورده است.
ساواک مذکور در خاتمه افزوده به منبع گفته شده که در فرصت مناسب ضمن تماس مجدد با شخص مورد بحث اطلاعات بیشتری درباره کتاب مزبور کسب و نتیجه را گزارش نماید.
ـ سید محمد موسوی واعظ4 که از طرف راه آهن دولتی ایران و همچنین سازمان اوقاف مقرری دریافت می دارد که در جلسات نیایش و قسم دادن کارگران شرکت کند، به کرات دیده شده که از این کار طفره رفته و این وظیفه را به عهده شخص دیگری آن هم بطور رایگان واگذار کرده است.
پ ـ سیدرضا خلخالی5 که اخیرا از سفر عراق به ایران مراجعت نموده است اظهار داشته سیدموسی اصفهانی در دانشکده فقه نجف به تدریس اشتغال دارد.
3ـ ساواک قم اعلام نموده است: شیخ عباس تیموری اظهار داشته که پسندیده (داماد [برادر ]خمینی) ماهانه مبلغ پانصد تومان برای هریک از وعاظ تبعیدی می فرستد.
ساواک مذکور اضافه نموده چون کلیه تبعیدیها از هواخواهان خمینی می باشند لذا کمک کافی به آنها از طرف پسندیده که نماینده خمینی است انجام می شود.
پسندیده برادر خمینی است اگر صحت دارد باید منبع درآمد او را قطع کرد و کمک دهندگان را شناخت ثابتی 15 /12 /53 دایره عملیات ـ آقای دوستدار ـ به ساواک قم اعلام تا در اجرای امر اقدام کند 17 /12
توضیحات سند:
1ـ سیدعبداله ضیائی نیا فرزند سیدحسین در سال 1302 در شهرستان لاهیجان به دنیا آمد.مشارالیه که نام خانوادگی خود را از رضائی دریاکناری به ضیائی نیا تغییر داده بود، پس از اخذ دیپلم، به دانشگاه رفت و در رشته علوم تربیتی لیسانس گرفت و در علوم معقول و منقول، موفق به اخذ دکترا شد.
او که تحصیلات دانشگاهی اش، 9 سال طول کشیده بود، دروس حوزوی را نیز در تهران و قم پی گرفت.
وی که از سال 1334 تا 1341 مدیر دبیرستان ملی طاهر رضوی و امامت جماعت مسجد رشیدی در نازی آباد تهران بود، در سال 1342 به دستور آیت الله حکیم (ره) برای اداره حوزه علمیه آستانه اشرفیه به آن سامان رفت و مسجد و مدرسه بزرگی، تأسیس کرد.
آقای ضیائی نیا که در مسجد جامع این شهر، اقامه جماعت داشت، در سال 1345 جهت ادامه تحصیل علوم دینی، تقاضای گذرنامه جهت رفتن به نجف اشرف نمود که موافقت گردید.
مشارالیه که نمایندگی امور حسبیه از طرف آیت الله گلپایگانی (ره) و حضرت امام خمینی (ره) را داشت، در سال 1351 جهت معالجه به اروپا رفت و پس از بازگشت، به علت سخنرانی های انتقادی، به ساواک احضار و مورد تذکر شدید قرار گرفت.
ساواک در سال 1353، ایشان را چنین معرفی کرد: «نامبرده از روحانیون افراطی و وعاظ ناراحت رشت می باشد که در فرصتهای مناسب اقدامات اصلاحی کشور را تخطئه و از طریق ایراد مطالب نامناسب و تحریک آمیز بر روی منبر، سعی نموده اذهان عمومی را نسبت به دستگاه بدبین نماید».
وی در همین سال ممنوع المنبر گردید که این ممنوعیت در سال 1355 رفع شد.
2ـ آیه اللّه سیّد حسن بحرالعلوم فرزند حاج سیّد حسین در سال 1268 در نجف اشرف متولّد گردید.
مبارزات سیاسی وی در زمان رضا خان و در پی واقعه کشف حجاب آغاز شد که به علت مخالفت با آن حدود 15 روز زندانی گردید.
پس از آن با جریان اصلاحات ارضی شاه به مخالفت برخاست و در بهمن 1341 به همراه آیه اللّه ضیابری وسیله شهربانی قزوین بازداشت و به زندان قزل قلعه تهران فرستاده شد، در تاریخ 22 /11 /41 از زندان آزاد گردید و پس از چندی در میان استقبال مردم رشت به آن شهر بازگشت.
آیه اللّه بحرالعلوم به هنگام شکسته شدن حصر حضرت امام برای نخست وزیر وقت تلگراف تشکر فرستاد.
وی در ماجرای تبعید امام، به اتفاق آقای ضیابری طی نامه هایی خطاب به علمای قم، تهران و مشهد تبعید حضرت ایشان را خلاف قانون و موجب تنفر شدید جامعه روحانیت دانسته و همراهی خویش را با جامعه روحانیت شیعه اعلام داشتند که این نامه ها از سوی ساواک جمع آوری شد و از ارسال آن جلوگیری بعمل آمد.
همچنین در پی تبعید امام به عراق در تلگراف خود نوشت : «هر کجا هست خدایا به سلامت دارش.
» در سال 1344 حضرت امام نیز طی نامه ای از تلگراف تبریک او به مناسبت اعیاد متبرکه تشکر نمودند که ساواک از ارسال نامه امام برای وی ممانعت کرد.
آیه اللّه بحرالعلوم که یکی از عوامل جمع آوری وجوهات برای امام و ارسال آن به نجف اشرف بود، مدّتی از سوی ساواک ممنوع المنبر گردید و با آزاد شدن منبرش، مجددا بر کرسی تبلیغ و مبارزه نشست.
3ـ سیدمرتضی رضوی کشمیری ف سیدمحمد، اصالتا اهل کشمیر پاکستان است که در ایران اقامت گزیده است و در خیابان ناصرخسرو، کتابفروشی داشته است.
وی مدتی در نجف اشرف به تحصیل علوم حوزوی مبادرت نمود و در سال 1353، در کشور مصر کتابی تحت عنوان «مع الرجال الفکر فی القاهره» «با مردان اندیشمند در قاهره» که حاصل مباحثاتی با مصری ها و حاوی تجلیل از آیت الله شهید محمد باقر صدر بود، منتشر می نماید، که ساواک از ورود آن به ایران جلوگیری می کند.
این کتاب در همین سال در سوریه و لبنان، انتشار یافته است.
4ـ سید محمد موسوی واعظ متولد 1341 ق در شهر ری بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه به سال 1359 ق به قم رفته و پس از اتمام سطح از درس خارج فقه و اصول حضرات آیات عظام بروجردی، حجت و مرعشی نجفی بهره گرفت و در سال 1370 ق به تهران مراجعت و در جریان ملی شدن نفت شرکت نمود.
وی سخنران برجسته ای بود و در مسایل و مشکلات روز، گاه به عنوان رابط بین علما و دستگاه پهلوی انجام وظیفه می کرد.
گنجینه دانشمندان، ج 2، ص 406 5ـ سیدرضا خلخالی ف سید زین العابدین در سال 1307 ه ش به دنیا آمد.
مشارالیه که در محله عماره نجف اشرف ساکن بود، از روحانیون افراطی طرفدار امام (ره) معرفی گردید.
یکی از منابع ساواک در خصوص وی، چنین گفته است : «سیدمحمدرضا خلخالی که روحانی و حدود چهل سال سن دارد و ساکن نجف اشرف است و از علاقمندان به خمینی می باشد، پس از یک ماه سایر اقوام وی از سفر عراق بازگشته اند، ولی نامبرده بازنگشته است».
تاریخ مراجعت مشارالیه از نجف اشرف 3 /12 /53 ذکر گردیده است.