طبق گزارشات مأمور ویژه، در بین طرفداران کاشانی گفته می‌شود که نامبرده در این هفته با هواپیما به تهران وارد خواهند شد
تاریخ سند: 7 آبان 1328
طبق گزارشات مأمور ویژه، در بین طرفداران کاشانی گفته می‌شود که نامبرده در این هفته با هواپیما به تهران وارد خواهند شد
متن سند:
تاریخ:7 /8 /1328طبق گزارشات مأمور ویژه، در بین طرفداران کاشانی گفته می‌شود که نامبرده در این هفته با هواپیما به تهران وارد خواهند شد و اگر از طرف دولت به علل مختلف از قبیل کبر سن و غیره مانع رفتن کاشانی به مجلس شورای ملی شوند، طرفداران مشارالیه با کمک جبهه ملی دکتر مصدق، جمعیت کثیری تشکیل داده شروع به تظاهرات و میتینگ‌هائی خواهند نمود و اضافه می‌کردند همانطور که ملت مشروطیت را گرفته و قانون تشکیل مجلس را وضع نموده(۱) برحسب تصمیم ملت هم ممکن است بعضی مواد آن را لغو نموده تا موضوع سن برای کاشانی در بین نباشد. (۲)
توضیحات سند:
۱- در تاریخ ۲۵ آذر ماه ۱۲۸۵ ﻫ ش توده‌های مردم و چند تن از علمای معروف و گروه کثیری از طلاب و چند تن از بازرگانان درخواست‌های خود را در چند ماده که یکی از آنها اصلاح در کلیه امور با رعایت نظر علما بود، اعلام کردند. شاه تسلیم شد و اجرای درخواست‌های دیگری را وعده داد ولی با کارشکنی عین‌الدوله کار پیش نرفت و دوباره تحصن آغاز و مظفرالدین شاه وادار شد، درخواست‌های آنها را بپذیرد که یکی از آنها افتتاح مجلس شورای ملی بود و فرمان اعطای مشروطیت، در ۱۳ مرداد ماه ۱۲۵۸ ﻫ ش از طرف مظفرالدین شاه صادر شد. وقتی که متن فرمان برای متحصنان قرائت گردید، چون بیان داشت که مجلس از نمایندگان انتخابی تهران تشکیل خواهد شد، متحصنان که جز مشروطیت و حاکمیت ملی هدف دیگری نداشتند، از این اعلام برآشفتند و متفقاً اعلام داشتند: «ما خواهان مجلس ملی هستیم.» ناچار پس از جلسه‌ای که سران متحصنان با حضور صدراعظم تشکیل دادند فرمان مشروطیت را مطابق خواسته انقلابی‌ها با صدور دست‌خط مجددی از طرف مظفرالدین شاه کامل کردند و به امضای مظفرالدین شاه رساندند. آزادی‌خواهان پس از این موفقیت در صدد تهیه نظامنامه انتخابات برآمدند و برای این منظور در تاریخ ۲۶ مرداد ماه ۱۲۸۵ ﻫ ش اولین مجلس شورای ملی به طور موقت که در واقع می‌توان آن را اولین مجلس مؤسسان نامید، در مدرسه نظام با حضور بیش از دو هزار تن از علما و بازرگانان و اصناف و همچنین اعیان و وزرا و رجال درباری به منظور تمهید مقدمات گشایش اولین دوره مجلس شورای ملی و تهیه قانون انتخابات تشکیل شد و این مجلس هر هفته‌ای دو روز تشکیل می‌شد و درباره قانون انتخابات به شور و مذاکره می‌پرداخت. از طرف مشیرالدوله کمیته‌ای مرکب از روشنفکران به عضویت مخبرالسلطنه هدایت، مرتضی قلیخان صنیع‌الدوله، محتشم‌السلطنه، میرزاحسن خان مشیرالملک، میرزا حسن خان مؤتمن‌الملک مأمور تهیه و تنظیم نظامنامه انتخابات شدند. پس از آنکه نظامنامه انتخابات از طرف هیأت مذکور تهیه و تنظیم گشت و در جلسات عمومی که مرکب از رجال، اعیان، روحانیون، تجار و رؤسای اصناف بود قرائت گردید مورد موافقت همگان قرار نگرفت. مشیرالدوله صدر اعظم اختیار تغییر مفاد نظامنامه را به خود آنها واگذار کرد و در نتیجه در جلسه عمومی، نظامنامه قرائت گردید و مورد موافقت قرار گرفت و برای توشیح شاه فرستاده شد ولی افزون‌خواهی رجال درباری، امضای نظامنامه از طرف شاه را، به تعویق انداخت که موجب شورش‌ها و اعتصابات عمومی گشت. درباریان تسلیم شدند و نظامنامه انتخابات به امضای شاه رسید. این قانون در ۲ فصل و ۳۳ ماده تنظیم و به توشیح شاه رسیده بود. به موجب نظامنامه فوق، انتخابات در سراسر کشور طبقاتی تعیین شد. البته در سنوات بعدی موادی از این نظامنامه تغییر کرد. نخستین جلسه رسمی شورای ملی در تاریخ ۱۳ مهر ماه ۱۲۸۵ ﻫ ش با نطق افتتاحی مظفرالدین شاه قاجار بدون حضور نمایندگان شهرستان‌ها گشایش یافت.رک: زهرا شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲ جلد، چاپ اول، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۷۲، چهارم، صفحات ۱۱۵-۱۲۰ , ۱۹۲
۲- نظامنامه انتخاباتی که در مجلس مؤسسان تهیه و تنظیم و به امضای مظفرالدین شاه رسید، شامل: ۲ فصل و ۳۳ ماده است. ماده پنجم به اشخاصی که از انتخاب شدن محروم هستند می‌پردازد. در بند ۶ از ماده پنجم چنین است: آنهایی که سنشان از ۳۰ سال کمتر باشد از انتخاب شدن محروم هستند و طبق قانون انتخابات مجلس شورای ملی که بعدها تصحیح شد در بند ۵ ماده دوازدهم آمده است: سن انتخاب‌شوندگان بین ۳۰ تا ۷۰ سال تعیین گردیده است.
رک: همان، صفحات ۱۳۵ - ۱۳۶ و ۲۵۲