نخست وزیری سازمان اطلاعات و امنیت کشور س.ا.و.ا.ک موضوع : اخراج از حزب
نخست وزیری سازمان اطلاعات و امنیت کشور س.ا.و.ا.ک موضوع : اخراج از حزب
متن سند:
کمیته مرکزی حزب توده ایران در جریان سه سال اخیر تصمیماتی درباره اخراج بعضی از اعضاء سابق کمیته مرکزی و مشاورین آن بنا به علل مختلف.ضعف در مقابل دشمن خیانت به حزب و همکاری با پلیس اتخاذ نموده است.
نظر به اینکه این تصمیمات تاکنون در اسناد رسمی حزبی منعکس نگردیده است ممکن است عدم اعلام رسمی این اخراج ها و علل آن موجب پاره ای ابهامات گردد و بالنتیجه اشتباهاتی در جریان فعالیت حزبی به بار آورد.
هیئت اجرائیه حزب توده ایران در جلسه 4 شهریورماه 1337 خود مقرر داشت که کلیه تصمیمات مزبور به وسیله مجله مسائل حزبی به اطلاع عموم اعضاء حزب برسد.
اینک تصمیمات مزبور با ذکر علل و تاریخ هر یک 1ـ بنا به تصمیمی که در جلسه 23 اسفندماه 1334 کمیته مرکزی اتخاذ شده است دکتر مرتضی یزدی عضو سابق کمیته مرکزی نظر به ضعفی که از خود نشان داده و نامه هائی که در آذرماه 1334 به دادستانی ارتش و شاه دائر به تقاضای عفو خویش نوشته از حزب توده اخراج گردیده است.
2ـ در تاریخ 8 اردیبهشت ماه 1335 کمیته مرکزی حزب توده ایران تصمیم هیئت اجرائیه دائر به اخراج مهندس ثروت شرمینی عضو سابق کمیته مرکزی تأیید نموده است و نظر به اینکه پس از اعلام تصمیم هیئت اجرائیه مشارالیه مجددا نامه تسلیم طلبانه دیگری را امضاء نموده کمیته مرکزی اخراج وی را از حزب توده ایران قطعی اعلام داشته است.
3ـ کمیته مرکزی حزب توده ایران در جلسات ششم و دهم اردیبهشت ماه 1336 پس از بررسی اظهارات ضدحزبی وهن آور و تسلیم طلبانه ای که دکتر محمد بهرامی1 عضو سابق کمیته مرکزی چه در مراحل تحقیقی و چه در فرمانداری نظامی تهران در برابر مخبرین جراید نموده است عمل مشارالیه را خیانت آمیز تشخیص داده به این مناسبت او را از تمام مقامات حزبی خلع و از حزب اخراج نموده است.
4ـ به مناسبت این که امان اللّه قریشی عضو مشاور سابق کمیته مرکزی حزب توده ایران روش خیانت آمیز و تسلیم در مقابل دشمن را در پیش گرفته و طبق اطلاعاتی که در دست است از مصنفین کتاب افترا آمیز سیر کمونیسم در ایران می باشد کمیته مرکزی حزب توده ایران در جلسه 21 تیرماه 1336 خود وی را به علت همکاری با پلیس و خیانت از تمام مقامات حزبی خلع و از حزب توده ایران اخراج نموده است.
5 ـ نظر به دلائل مسلمی که درباره همکاری علی متقی با پلیس و سازمان امنیت موجود است هیئت اجرائیه مرکزی حزب توده ایران در جلسه چهارم شهریورماه 1337 خود مشارالیه را به علت همکاری با پلیس و خیانت از حزب توده ایران اخراج نموده است.
توضیح این که در کنگره دوم حزب به سمت عضو مشاور کمیته مرکزی انتخاب و از طرف پلنوم چهارم به عضویت کمیته مرکزی برگمارده شده بود قبل از تصمیم هیئت اجرائیه دائر به اخراج مشارالیه از حزب توده ایران در تاریخ 14 اسفند 1336 طبق تصمیم پلنوم پنجم کمیته مرکزی از کمیته مرکزی اخراج شده است.
روی پرونده قریشی بایگانی شود 30 /6 /36 نقل از مسائل حزبی شماره 6 چاپ آلمان
توضیحات سند:
1ـ دکتر محمد بهرامی فرزند مهذب السلطنه بهرامی، پزشکی مشهور و از اعضای گروه 53 نفر بود، وی در تهران به دنیا آمد و پس از پایان تحصیلات ابتدائی برای ادامه تحصیل به آلمان رفت، در آنجا با مرتضی علوی آشنایی یافت و به همین واسطه با دکتر تقی ارانی و عبدالصمد کامبخش آشنا شد.بنا به روایتی او، کامبخش و سرهنگ سیامک اعضای هسته سه نفری کمونیستی و مرتبطین با کمینترن بودند.
دکتر بهرامی در 1316 همراه گروه ارانی دستگیر و زندانی شد، پس از شهریور 1320 و آزادی از زندان در جلسه مؤسسان حزب توده در خانه سلیمان میرزا اسکندری شرکت کرد و به عضویت کمیته مرکزی موقت حزب درآمد و چون به خیانت کامبخش به گروه ارانی معتقد بود با عضویت او در حزب مخالفت کرد.
بهرامی یکی از نامزدهای انتخاباتی حزب توده در مجلس چهاردهم (1322) بود و در کنگره اول حزب (1323) عضو هیئت رئیسه آن شد و از این تاریخ تا بعد از کودتای 28 مرداد 1332 در کمیته مرکزی و هیئت دبیران حزب عضویت داشت و دبیر هیئت تشکیلات بود، مدتی نیز جزو رابطین حزب توده با سفارت شوروی بشمار می آمد و از فعالین مرکز مخفی کمونیستی بود، که زیر نظر کامبخش اداره می شد.
پس از شکست فرقه دمکرات آذربایجان و بروز اختلاف در حزب توده که در این اختلافها عده ای خواهان برکناری کمیته مرکزی شدند، تصمیم بر آن شد تا یک «هیئت اجرائیه موقت» اداره امور حزب را تا تشکیل کنگره دوم بر عهده بگیرد، که دکتر محمد بهرامی یکی از اعضای آن بود و پس از 15 بهمن 1327 در غیاب دکتر رضا رادمنش که به شوروی گریخته بود دبیرکلی حزب را بر عهده گرفت.
وی که در مکاتبات حزبی از نام مستعار «رضوانی» استفاده می کرد پس از کودتای 28 مرداد در بهمن 1334 دستگیر شد و بعد از یک سال با ابراز ندامت و انزجار از حزب توده و گذشته خویش از زندان رهایی یافت و از فعالیت حزبی کناره گرفت.
او در تنفرنامه خود نوشت : قول می دهم اگر مورد عفو قرار گیرم دیگر لقمه جاسوسی و خیانت به دهان خود و زن و فرزندانم نخواهم گذاشت.
برگرفته از : خاطرات ایرج اسکندری؛ خاطرات کیانوری؛ یرواند آبراهامیان؛ ایران بین دو انقلاب؛ سیاست و سازمان حزب توده؛ زیبایی، علی؛ سیر کمونیزم در ایران؛ اسناد ساواک؛ اسناد مطبوعات ایران (32ـ1320)، سازمان اسناد ملی ایران.