موضوع : اقدامات روحانیون
تاریخ سند: 6 فروردین 1342
موضوع : اقدامات روحانیون
متن سند:
شماره : 1 بخش 312 تاریخ :6 /1 /42موضوع : اقدامات روحانیون
پس از حادثه روز دوم فروردین1 در قم و تبریز و مضروب شدن عده‌اى از طلاب بین روحانیون تهران و بازاریها شایع شده که عده‌اى از افراد کماندو و پلیس و گارد شاهنشاهى هنگامیکه شیخ انصارى واعظ در مدرسه فیضیه قم مشغول وعظ و انتقاد از دولت بوده بمدرسه مذکور ریخته و با چوب دستى بطلاب حمله کرده و شیخ انصارى را از منبر پائین کشیده و بمشارالیه آیت‌اله گلپایگانى و خمینى که در آنجا حضور داشته‌اند اهانت کرده حجرات طلاب را خراب نموده و درب و پنجره آنها را ـ شکسته و حتى اموال و اثاثیه آن را غارت کرده‌اند و در نتیجه دو نفر از طلاب کور شده و در حدود ـ هفتاد نفر نیز شدیدا مضروب و مصدوم و دست و پاى آنها شکسته و در بیمارستان قم بسترى گردیده‌اند و مامورین پلیس قم نیز از مهاجمین که در لباس سویل بوده‌اند حمایت نموده و سنگ و آجر بر سر طلاب و ورحانیون میریخته‌اند.
توضیحات سند:
1ـ شرح حادثه دوم فروردین سال 1342 به نقل از روز شمار تاریخ ایران چنین است: از بامداد امروز (2 /1 /42) چهره شهر قم تغییر کرد. ده‌ها اتوبوس شرکت واحد مسافران جدید را در شهر قم پیاده کرد. (بعد از ظهر امروز (2 /1 /42) بمناسبت شهادت امام صادق علیه السلام در مدرسه فیضیه قم مجلس روضه خوانى و عزادارى مفصلى بر پا شد و جمع کثیرى از مردم قم و زوار در آن مجلس حضور یافتند و وعاظ و خطباء مشغول ذکر مصیبت شدند. در اواسط مجلس سوگوارى مدرسه فیضیه، به طور ناگهانى مأمورین امنیتى و انتظامى که به قم آمده بودند وارد مدرسه شده و به مردمى که براى استماع سخنان وعاظ در مدرسه گرد آمده بودند حمله نمودند. در همین هنگام طلاب مدرسه به دفاع پرداخته با سنگ و آجر پاسخ حمله کنندگان را مى‌دادند ولى مامورین امداد و پلیس انتظامى وارد معرکه شدند و زد و خورد بین قواى دولتى و طلاب شدت گرفت. ماموران به تخریب مدرسه پرداختند و در نتیجه عده‌اى مقتول و مجروح شدند و جمع زیادى هم بازداشت گردیدند. عده زیادى از بازداشت شدگان به تهران انتقال یافته تحویل سازمان امنیت شدند. همزمان با حمله به مدرسه فیضیه قم، مدرسه طالبیّه تبریز نیز مورد حمله و یورش ماموران امنیتى و پلیس قرار گرفت. طلاب و روحانیون در مقابل این یورش استقامت کردند و در نتیجه قواى امداد وارد کار شد و عده زیادى مقتول و مجروح شدند.» امّا روزنامه کیهان شماره 5904 روز 6 فروردین سال 1342 خود مى‌نویسد: «طبق خبر دیگرى که بدست آورده‌ایم روز دوم فروردین در قم هنگامى که یکى از وعاظ بنام آقاى انصارى به منبر رفته بود، ضمن وعظ درباره حقوق زنان صحبت مى‌کند و از طرف جمعیت صلوات فرستاده مى‌شود و متعاقب آن بین مردمى که در مسجد گرد آمده بودند بحث و جدل میشود و با یکدیگر بزد و خورد مى‌پردازند و در همین حین عده‌اى از پشت بام مسجد سنگ پرتاب مى‌کنند و در اثر اصابت سنگ با یکى از افراد که زارع بوده است موجب کشته شدن مصدوم میگردد. در این مورد نیز پلیس دخالت مى‌کند و عده‌اى از افراد پلیس و مردم-مجروح میشوند فعلاً محرکین تحت تعقیب هستند و عده‌اى دستگیر خواهند شد. بعد از دخالت پلیس آرامش بر قرار شده است.» على محمد بشارتى نیز در خاطرات خود در دفتر پنجم خاطرات 15 خرداد مى‌گوید: «در این سالها که سالهاى پر رنج و گداز و پر حادثه مردم ایران است و هر لحظه صفحاتى از تاریخ این مملکت ساخته مى‌شود، دوم فروردین ماه سال 1342 فرا رسید. در این روز که مصادف با شهادت امام جعفر صادق علیه السلام بود، در مدرسه فیضیه قم مراسم سوگوارى بر پا شد. در آنجا ابتدا آقاى آل طه ـ یکى از روحانیون مبارز ـ و سپس آقاى حاج انصارى قمى سخنرانى کردند. نیروهاى پلیس و ساواک، با سلاح سرد و گرم به جان طلبه‌ها و مردم افتادند و تعداد زیادى را شهید و عده‌اى را هم مجروح کردند هدف شاه از این سرکوب چه بود؟ او مى‌خواست قدرت خود را بیش از گذشته نشان داده و همچنین جدى بودن اهدافش را به رخ مردم بکشاند.»طبق اطلاع پس از حادثه بلافاصله جلسه ائمه جماعت در تهران در منزل آیت‌اله خوانسارى تشکیل و تصمیمات شدیدى براى مبارزه با اقدامات دولت بشرح زیر گرفته میشود.
1ـ از روز سه شنبه (امروز) ششم فروردین کلیه مساجد تعطیل میشود و هیچیک از ائمه جماعت در مسجد نخواهند رفت.
2ـ اعلامیه‌اى از طرف آیات اله بهبهانى و خوانسارى و ائمه جماعت صادر میشود که براى چاپ بچاپخانه‌ها میفرستند و چون موفق بچاپ آن نمى‌شوند قرار میگردد پلى کپى و منتشر نمایند و در اعلامیه‌هاى مزبور شدیدا باعمالى که در قم نسبت بروحانیون و طلاب شده اعتراض نموده و تذکر داده‌اند که روحانیون و طلاب ایران صداى خود را بدنیاى آزاد خواهند رسانید و از ملل آزاد جهان کمک میطلبند و از تمام مسلمین استعانت خواهند کرد.
3ـ نامه‌اى از طرف آیت‌اله بهبهانى بآیت‌اله حکیم ـ آیت‌اله خوئى و آیت‌اله شاهرودى نوشته شده و بوسیله حاج شیخ على سعید فرزند بزرگ آیت‌اله حاج میرزا عبداله تهرانى بکربلا و نجف فرستاده شد و نامبرده نیز صبح روز یکشنبه به وسیله اتوبوس تى بى تى بعراق عزیمت نموده است. 4ـ از طرف آیت‌اله بهبهانى تلگرافى به گلپایگانى ـ خمینى ـ شریعتمدار رفیع مراجع قم مخابره و از اعمال دولت اظهار تاسف و همدردى خود را اعلام داشته و جواب آیت‌اله گلپایگانى شب گذشته بتهران رسید و چون از دو نفر دیگر جواب نرسیده حدث زده‌اند که تلگراف آنها مخابره نشده است و لذا دیشب مجددا نامه مفصلى از طرف آیت‌اله بهبهانى بسه نفر مزبور نوشته شده و آنها را دعوت-بایستادگى کرده و گفته است او نیز تا پاى جان از آنها پشتیبانى خواهد کرد.5ـ تصمیماتى جهت تعطیل بازار تهران گرفته شده است. 6ـ تلگرافى وسیله على سعید به بغداد فرستاده‌اند که بامضاى آیت‌اله بهبهانى و از طرف مشارالیه صادر شده و خطاب به شیخ شلتوت رئیس دانشگاه ازهر قاهره اعلام داشته که در ایران نسبت بروحانیت و مذهب اهانت و بدرفتارى شدیدى میشود.
7ـ آیت‌اله بهبهانى در نامه خود بآیت‌اله حکیم نوشته است علاوه بر اقداماتى که در آنجا صورت خواهند داد به عبدالسلام عارف رئیس جمهور عراق که با وى رابطه نزدیک دارد پیغام بدهد که دولت ایران با روحانیون رفتار غیر انسانى و اهانت‌آمیزى در پیش گرفته و تمام این اعمال را بدستور نهائى‌ها که ضد مذهب اسلام هستند انجام میدهد و هر اقدام فورى که از مشارالیه ساخته است انجام دهد.
8ـ اعلامیه ضمیمه نیز صادر و در منزل آیت‌اله بهبهانى توزیع شده است.
9ـ مامور ویژه که در قم بوده گزارش میدهد مردم قم از اقدامات مامورین شدیدا عصبانى بوده و بدگوئى میکنند و در حال حاضر یک عمامه بسر در قم از منزل خارج نمیشود و تمام نمازها را تعطیل کرده‌اند حتى آیت‌اله مرعشى نجفى هم نماز خود را تعطیل کرده و نماز نمیرود و مدرسه فیضیه در تصرف پلیس است. اخبار حادثه قم وسیله مسافرین که در قم بوده‌اند بتمام شهرستانها برده میشود و صبح امروز نیز عکاسان و مخبرین جراید و خبرگزاریهاى خارجى از مدرسه فیضیه و خرابى خجرات عکس بردارى کرده‌اند. اعلامیه‌هاى علماى تهران هم تا عصر سه شنبه (امروز) صادر خواهد شد. در قم و بین روحانیون شایع بود که بهائى‌ها پول زیادى در اختیار اعلیحضرت گذارده‌اند و معظم له تضعیف روحانیت و سرکوبى روحانیون را تضمین نموده و حتى اذان ظهر و تلاوت قرآن از رادیو ایران حذف شده است. روحانیون در تهران و قم خود را کاملاً آماده مبارزه شدید با دولت نموده‌اند و آیت‌اله بهبهانى اظهار میداشت عده زیادى از روحانیون و طلاب پیغام داده‌اند که حتى حاضر بکشته شدن میباشند و خود را آماده هر نوع گرفتارى و ناراحتى و یا شکنجه نموده‌اند.
موضوع دیگرى که بین روحانیون بطور خصوصى شایع شده بود بهره بردارى از نفت قم است و روحانیون اظهار میدارند چون آمریکائیها امتیاز نفت قم را نگرفته‌اند و فقط حوزه علمیه قم و روحانیون مانع تاسیس شرکت و پالایشگاه در قم هستند لذا اعلیحضرت با اخذ مبالغ زیادى تضمین نموده‌اند که شهر قم را از آخوند و روحانیون خالى خواهند کرد و اقداماتى هم که در تهران و قم و سایر شهرستانها
علیه روحانیون صورت میگیرد بیشتر براى تضعیف حوزه علمیه قم و خارج کردن روحانیون از این منطقه است.
تعداد نسخه. 5 نسخه
گیرندگان ـ سه نسخه در بخش 312 ـ اداره سوم ـ اداره دوم
عینا باستحضار ریاست اداره سوم میرساند ساواک تهران نیز در جریان قرار گرفت. 6 /1 /42