موضوع: وقایع اخیر قم
تاریخ سند: 10 بهمن 1356
موضوع: وقایع اخیر قم
متن سند:
از: 9/ ق ﻫ تاریخ: 10 /11 /2536[1356]به: 9/ ﻫ 1 شماره: 2617/ق ﻫ 1
موضوع: وقایع اخیر قم
1. در مورخه 4 /11 /36 شیخ رمضانعلی بلاغی اظهار داشت شنیده است آیت‌الله شریعتمداری گفته است در وقایع اخیر قم دستگاههای دولتی به مصدومین خون نداده و مداوا نکرده‌اند.
2. شیخ کریم شعبانی گفت افرادی که از قم به مشهد آمده‌اند اظهار داشته شیخ حسین نوری2 و ناصر مکارم3 از قم تبعید شده و شیخ وحید متواری می‌باشد. سپس شعبانی افزوده که شریعتمداری در قم خبرنگاران خارجی را خواسته و از دست دولت گلایه کرده است. به نظر میرسد شریعتمداری به طرفداری از مجاهدین برخاسته است و اضافه نمود آن طوری که در مشهد گفته شده، غیر از خوانساری4 بقیه پیشنمازهای تهران ضمن اینکه نمازهای خود را تعطیل کرده، کتباً به دولت اعتراض نموده‌اند و افزود خوانساری شخصاً نامه‌ای جهت اعلیحضرت فرستاده و یادآور شده که ما روحانیون لازم هستیم یا خیر و همچنین وی از نخست‌وزیر دعوت به مذاکره نموده که نخست‌وزیر جواب نداده است.
3. شعبانی ابراز داشت گفته میشود آیت‌الله شیرازی در مشهد برای وقاع اخیر قم نامه‌هائی جهت افراد دولتی و غیردولتی وسیله پست ارسال میدارد.
نظریه شنبه . نظری ندارد. آقای مجتبوی 13 /12
توضیحات سند:
1. همانگونه که در اصل سند مشخص است، ساواک مشهد این گزارش را طی شماره 10458 /9 ﻫ 1- 3 /12 /36 برای اداره کل سوم فرستاده است.2. آیت‌الله العظمی حسین نوری همدانی، فرزند ابراهیم در سال 1304 ﻫ ش در خانواده‌ای مذهبی و روحانی، در شهر همدان به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی را در محضر پدرش آغاز کرد و در هجده سالگی راهی حوزه‌ی علمیه‌ی قم شد. در قم به مدت پانزده سال در درس آیت‌الله العظمی بروجردی حضور داشت و محضر آیت‌الله سید محمد داماد و حضرت امام خمینی(ره) را درک کرد.
از جمله دوستان دوران تحصیل آیت‌الله نوری همدانی می‌توان به: شهید آیت‌الله دکتر مفتح، آیت‌الله حاج سید مهدی روحانی، آیت‌الله حاج شیخ عباسعلی ایزدی نجف‌آبادی و امام موسی صدر اشاره کرد. آیت‌الله نوری همدانی آغاز آشنایی خود با حضرت امام(ره) را سال 1322 می‌داند و از همان زمان همواره با بذل جان و مال در خدمت اهداف سیاسی و مذهبی ایشان قرار گرفت. آیت‌الله نوری همدانی مهم‌ترین ویژ‌گی عالم دینی را بر اساس آیات و روایات، زمان‌شناسی و آگاه بودن به زمانه می‌داند و امام خمینی(ره) را بهترین و شایسته‌ترین مصداق آن معرفی می‌کند. وی از آغاز نهضت حضرت امام (ره) در کنار ایشان قرار گرفت و با سخنرانی‌های خود به افشای ماهیت رژیم پهلوی پرداخت. منزل این بزرگوار در 19 دی 1356 کانون اجتماع تظاهرکنندگان بود و ایشان در سخنانی تند و انقلابی ضمن حمله به سیاست‌های رژیم با تجلیل از قیام امام (ره) بر ادامه مبارزه تأکید کرد. پس از این سخنرانی تظاهرات مردمی به خیابان‌های اطراف کشیده شد و در نتیجه، رژیم، بسیاری از مردم را به شهادت رساند. آیت‌الله نوری همدانی پس از این ماجرا دستگیر و به شهر خلخال تبعید گردید.
ایشان به سبب مبارزه پیگیر خود بارها مورد بازجویی و تعقیب قرار گرفت و به زندان افتاد که در یک مورد سه ماه در سلول انفرادی قزل‌قلعه محبوس بود. وی از وعاظ ممنوع‌المنبر نیز بود. آیت‌الله نوری همدانی پس از رهایی از آخرین تبعیدگاهش در سقز کردستان، برای دیدار امام(ره) به پاریس شتافت. ایشان پس از انقلاب مأموریت‌های بسیاری را با فرمان امام(ره) در کشورهای مختلف انجام داد. آیت‌الله نوری همدانی همواره از یاران امام(ره) و مدافع ارزش‌های انقلاب بوده و در سالیان اخیر از مقام معظم رهبری حمایت فراوانی کرده است. ایشان هم‌اکنون از مراجع معظم تقلید می‌باشد و به دو زبان انگلیسی و عربی تسلط کامل دارد. از جمله تألیفات ایشان: شگفتی‌های آفرینش، دانش عصر فضا، رساله‌ی عملیه ـ جمهوری اسلامی، اجتهاد و تقلید، جایگاه بانوان در اسلام و ... اشاره کرد.
3. آیت‌الله‌‌العظمی ناصر مکارم شیرازى، فرزند حاج محمد در بهمن ماه سال 1305 ﻫ ش در شیراز دیده به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در شیراز گذرانید و پس از شهریور 1320 به فراگیرى مقدمات و سطح در مدرسه علمیه آقابابا خان در آن شهر پرداخت. در سال 1324 به قم عزیمت نمود و طى اقامت پنج ساله در آنجا، از محضر آیات عظام: بروجردى و حجت کوه‌کمرى بهره‌مند گردید. وى در سال 1329 جهت ادامه تحصیل، راهى نجف اشرف شد و موفق به کسب اجازه اجتهاد از علماى آن سامان گردید. در سال 1330 به قم بازگشت و مجدداً در درس آیت‌اللّه بروجردى شرکت نمود. او فلسفه را نزد علامه طباطبایى (ره) خواند و به تدریس سطوح عالیه فقه و اصول در حوزه علمیه قم مشغول شد. در دهه 30 شمسى به منظور مقابله با تبلیغات الحادى، با همکارى گروهى از همفکرانش، مبادرت به تشکل جلسات بحث علمى و فلسفى کرد. در آن جلسات، کلیه اصول فلسفى مکتب‌هاى مادى را مطرح و در نتیجه کتاب «فیلسوف‌نماها» را تألیف نمود. این کتاب با استقبال جوانان و روشنفکران روبرو شد و در سال 1333 به عنوان بهترین کتاب سال، بزرگترین جایزه علمى را به خود اختصاص داد. نگارش قریب 50 عنوان کتاب درباره فقه، اقتصاد، فلسفه، کلام و تفسیر از جمله «تفسیر نمونه» در 27 جلد، از جمله اقدامات علمى ایشان است. وى در سال 1337 اقدام به نشر مجله ماهانه «درسهایى از مکتب اسلام» نمود. فعالیت و مبارزه سیاسى ایشان با اوج‌گیرى نهضت اسلامى در سال 1342 شهرت یافت. او با ایراد سخنان انتقادى و اعتراض‌آمیز در مجامع علمى و مذهبى و نیز نگارش مقالات انتقادآمیز در نشریه مکتب اسلام، توجه ساواک را به خود جلب کرد. بعد از قیام 15 خرداد 1342 دستگیر و بازداشت شد. پس از آن نیز بارها به شهربانى احضار شد و مورد تذکر قرار گرفت. به دنبال قیام مردم قم در آذر و دى 1356، ایشان به سه سال اقامت اجبارى در چابهار محکوم شد و پس از مدتى محل تبعید وى به مهاباد و سپس مرودشت تغییر یافت. پس از پیروزى انقلاب اسلامى و بازگشت از تبعید، در قم مستقر شد و همچون گذشته به تدریس و تربیت طلاب علوم دینى پرداخت. آیت‌الله مکارم شیرازى، پس از رحلت آیت‌اللّه‌العظمى حاج شیخ محمدعلى اراکى، از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان یکى از مراجع تقلید معرفى گردید. ایشان در دوره اول و دوم مجلس خبرگان، به نمایندگى از طرف مردم انتخاب شد.
4. آیت‌الله العظمی سیداحمد خوانسارى، فرزند حاج سید یوسف در 1 مهر 1270 ﻫ ش در شهر خوانسار متولد شد. مقدارى از ریاضیات و علوم مقدماتى و سطح را در زادگاهش فرا گرفت و براى ادامه تحصیل به اصفهان رفت و در آن شهر خارج فقه و اصول را از محضر آیات عظام حاج میرمحمد صادق مدرس اصفهانى و آخوند ملاعبدالکریم گزى و میرزا محمدعلى تویسرکانى، فراگرفت و براى تکمیل معلومات خود به نجف عزیمت نمود و در آنجا دو سال در درس مرحوم آخوند خراسانى و چندین سال هم در درس مرحوم حاج سیدمحمدکاظم یزدى و آیت‌الله نائینى و استادان دیگر شرکت جست تا به مدارج عالیه رسید. وی در سال 1305 به ایران مراجعت کرد و با اقامت در اراک از محضر آیت‌الله عبدالکریم حائرى استفاده‌هاى علمى فراوانى برد.
بعد از انتقال حوزه علمیه از اراک به قم، ایشان نیز به قم آمد و نماز جماعت فیضیه به ایشان واگذار شد. در قم از مدرسین و فضلاى برتر حوزه علمیه به شمار مى‌رفت و در درس خارج فقه وى، شاگردان مبرزى چون امام موسى صدر شرکت مى‌کردند. وى از مدرسین فلسفه و ریاضیات نیز شمرده مى‌شد. در سال 1329 به درخواست مردم تهران و امر آیت‌الله العظمی بروجردى در تهران ساکن شد و بیش از سه دهه یکى از مراجع متنفذ تهران و منشا خدمات مؤثرى بود. در ابتداى نهضت مردم ایران در جریان انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى حضور یافت ولى به تدریج از عرصه سیاسى کناره گرفت؛ هر چند که مستقیم و غیرمستقیم در جهت حمایت از مبارزان تلاش مى‌نمود. آیت‌الله سید احمد خوانسارى در سال 1362 دار فانى را وداع گفت و با تشییع جنازه‌اى باشکوه در تهران و قم در مسجد بالاسر حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد. امام خمینى در ارتحال ایشان پیام تسلیتى ارسال کردند و طى آن از خدمات او به اسلام تجلیل نمودند.
آثار علمى ایشان:
شرح مختصر المنافع در چند جلد، حاشیه بر عروۀ‌الوثقى، توضیح المسائل، مناسک حج.